Rusland is laatste strohalm voor Kim
Kim Jong-un ontmoet donderdag de Russische president Poetin in de Russische havenstad Vladivostok. Wat valt te verwachten van deze ontmoeting nu onderhandelingen over Pyongyangs kernwapenprogramma muurvast zitten?
Voor de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un komen de besprekingen met Poetin gelegen. De 35-jarige dictator straalt graag kracht en onafhankelijkheid uit. Vooral sinds hij eind 2017 de droom van zijn vader in vervulling bracht: het ontwikkelen van een kernwapen en een intercontinentale raket die het hele Amerikaanse vasteland kan bereiken.
Twee weken voor de top zei Kim dat zijn land zich voor het ideaal van Juche moet blijven inzetten. Dat betekent zoveel als ‘zelfvoorzienendheid’. Landen die Noord-Korea sancties opleggen, moeten een „ernstige slag” worden toegebracht, aldus de leider.
Ondanks de strategische nucleaire troefkaart zitten de sancties het land wel degelijk dwars. Het regime wist voorheen VN-strafmaatregelen nog goeddeels te omzeilen, mede dankzij slappe handhaving van Peking en Moskou. Maar de nieuwe sancties die de VS en VN afgelopen jaren instelden, doen flink pijn.
Kims hoofddoel van twee eerdere ontmoetingen met de Amerikaanse president Donald Trump was dan ook verlichting van sancties te krijgen. Dat lukte tot Pyongyangs spijt niet. Sindsdien zit het diplomatieke proces tussen Washington en Pyongyang in een impasse. Kim hoopt door Poetin te ontmoeten zichzelf opnieuw als staatsman te profileren en Noord-Korea als ‘normaal’ land neer te zetten.
Hij wendt zich nu tot Poetin om een doorbraak te forceren rondom de strafmaatregelen. Rusland kan, als één van de vijf landen met vetorecht in de VN-Veiligheidsraad, nieuwe sancties blokkeren of afzwakken. Rusland is voorstander van stapsgewijze sanctieverlichting in ruil voor denuclearisering. De VS maken zich zorgen of zij China, Rusland en zelfs Zuid-Korea ertoe kunnen overhalen de sancties tegen Noord-Korea te blijven steunen.
Daarnaast hoopt Kim een financieel slaatje te slaan uit de top, gezien de economische problemen die Noord-Korea teisteren. Hij zal vermoedelijk vooral hoog inzetten op de circa 50.000 Noord-Koreaanse dwangarbeiders die in Rusland werken. Het geld dat zij verdienen in de bouw en houtkap wordt doorgesluisd naar de Noord-Koreaanse schatkist. Volgens de VN-sancties moeten alle arbeiders uiterlijk november naar hun thuisland terugkeren.
Ook voor Poetin valt wat te winnen in Vladivostok. De Rus kan zichzelf als het redelijke alternatief van Trump neerzetten. Door schande te spreken van de strafmaatregelen tegen Pyongyang, etaleert Rusland zich als een natie die ook problemen heeft met de sancties.
Daarnaast streeft Moskou al jaren naar de aanleg van een aardgaspijplijn die vanuit Rusland via Noord-Korea naar Zuid-Korea loopt. Met de huidige Zuid-Koreaanse regering, die gebrand is op toenadering tot Pyongyang, zou dat project kunnen slagen.
Toch moet het belang van de top in Vladivostok niet worden overschat. Hoewel Moskou en Pyongyang nog steeds vriendschappelijke betrekkingen onderhouden, is allang geen sprake meer van de warme ideologische banden die in de Koude Oorlog golden. De bilaterale handel bedroeg in 2018 slechts 34 miljoen dollar, een daling van 58 procent ten opzichte van 2017. Verder is Poetin op geopolitiek vlak meer bezig met Europa en het Midden-Oosten.
Moskou heeft bovendien geen vinger in de pap bij het heetste hangijzer rond Noord-Korea: de kernwapens. De echte invloed komt nog altijd uit Peking en Washington. Het is in dit verband tekenend dat Kim eerst meerdere keren de Chinese, Amerikaanse en Zuid-Koreaanse leiders trof, voordat hij Poetin bezocht.