Nationaal belang boven Europees belang. Chagrijn boven solidariteit. Allerlei verwijten vlogen aan het begin van de pandemie over tafel. Hoog tijd voor de EU-leiders om nu meer met elkaar samen te werken, klinkt het vanuit Brussel.

Daar is donderdag gehoor aan gegeven: de Europese regeringsleiders en staatshoofden spraken elkaar op een online-EU-top over de coördinatie van de corona-aanpak. De vergadering was de eerste poging van een initiatief om meer met elkaar te overleggen. Niet fysiek, want dat is de afgelopen keren lastig gebleken: verschillende topfiguren waren mogelijk besmet met het virus en vertrokken vroegtijdig.

Veel werk ligt er op de leiders te wachten, hoewel er de afgelopen tijd ook al aanzienlijk wat werk is verzet. Dat was de boodschap van de voorzitter, Charles Michel, in zijn persoonlijke nieuwsbrief voorafgaand aan de bijeenkomst. Zo is coördinatie op EU-niveau op het gebied van quarantaineduur en -regels nog ver te zoeken. In veel lidstaten is de verplichte duur van zelfisolement aan het einde van de zomer verkort van twee weken naar tien dagen. Dit is echter nog niet overal het geval. Ook is het mogelijk dat een geteste reiziger alsnog in het aankomstland in quarantaine moet, omdat de EU-landen niet allemaal elkaars testen erkennen. De verschillen in het testbeleid van de landen is bovendien groot.

Haarfijn

De Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen presenteerde een dag voor het topoverleg haar Europese actieplan. Dat voorstel sloot haarfijn aan bij de woorden van Michel. Waar hij in zijn nieuwsbrief opriep om „een unie van testen en vaccins” te worden, maakte Von der Leyen woensdag bekend 100 miljoen euro aan sneltesten uit te geven.

De Commissievoorzitter onderstreepte ook de noodzaak dat lidstaten elkaars testen accepteren. De twee voorzitters riepen tevens de EU-landen op om in november met een vaccinatieplan te komen, zodat dat op Europees niveau met elkaar kan worden afgestemd. Dat zou duidelijk moeten maken welke acties er volgen op het moment dat er een vaccin klaarligt. Wie krijgt als eerste toegang tot het vaccin? Welke middelen zijn nodig om de vaccins te vervoeren en uit te delen?

Strijd

Andere middelen in strijd tegen het coronavirus die Brussel al heeft ingezet, zijn het coördineren, opkopen en verspreiden van medische beschermingsmiddelen. Het coördineren van een Europese kaart met kleurcodes, waardoor de maatstaven voor de kleuren groen, oranje en rood in heel de EU overeenkomen. Daarnaast is een systeem ontworpen waar alle Europese corona-apps zich bij kunnen aansluiten, om zo over de grenzen informatie te kunnen delen. Tot nu toe werken echter alleen Duitsland, Italië en Ierland hieraan mee. De andere lidstaten worden opgeroepen om zich ook aan te melden.

Het grootste struikelblok vooralsnog is de financiering van een Europees economisch herstelplan. Hoewel de EU-leiders eind juli een akkoord sloten over het herstelplan en de meerjarenbegroting van in totaal zo’n 1800 miljard euro, zijn de onderhandelingen met het Europees Parlement hierover nog gaande. De partijen kunnen het tot dusver niet eens worden over waar het geld precies allemaal heen gaat en onder welke voorwaarden. Een dieptepunt werd bereikt toen begin deze maand de onderhandelaars van het Parlement uit frustratie van de onderhandelingstafel wegliepen. De gesprekken zijn nu wel weer gaande, maar een akkoord is nog niet in zicht.