Politie en justitie hebben dinsdag op grote schaal invallen gedaan bij tientallen bouwbedrijven en thuis bij drie ambtenaren van het ministerie van Verkeer en Waterstaat.
Ook doorzochten rechercheurs kantoren van Rijkswaterstaat in Noord-Holland en Noord-Brabant, meldden bronnen in Den Haag.
De invallen hebben plaats in het kader van het strafrechtelijk onderzoek naar fraude in de bouwwereld en daarmee samenhangende corruptie. Volgens het openbaar ministerie (OM) gebeurt dat in totaal op meer dan 45 plaatsen. Bij de actie zijn meer dan 500 opsporingsambtenaren, 36 officieren van justitie en zeven rechter-commissarissen betrokken.
Het onderzoeksteam hoopt bewijzen te vinden voor oplichting, valsheid in geschrifte, belastingfraude, overtreding van de Wet economische mededinging, omkoping en ambtelijke corruptie.
Het onderzoek begon nadat voormalig technisch directeur A. Bos van het bouwbedrijf Koop Tjuchem in november vorig jaar een zogeheten schaduwboekhouding aan justitie overhandigde. Daaruit zou blijken dat in de bouwwereld illegale prijsafspraken zijn gemaakt en prijzen voor bouwprojecten kunstmatig werden opgedreven.
Het landelijk parket onderzoekt de bouwfraude en staat onder leiding van drie officieren van justitie. Het rechercheteam bestaat uit dertig rechercheurs van het Korps Landelijke Politiediensten (KPLD) en interregionale fraudeteams, fiscale opsporingsambtenaren van de FIOD-ECD en opsporingsambtenaren van het ministerie van VROM. Aan het onderzoek naar corrupte ambtenaren werken zestien rijksrechercheurs.
Minister Netelenbos van Verkeer en Waterstaat hoopt dat door de huiszoekingen bij drie ambtenaren van haar departement er schot komt in het onderzoek naar de bouwfraude. Ze wil snel duidelijkheid, want ze heeft „de buik vol” van allerlei geruchten.
De betrokken ambtenaren zijn op non-actief gesteld hangende het onderzoek. Als ze schuldig blijken, volgt volgens de minister ontslag. Ex-directeur Bos gaf aan justitie de namen van vier ambtenaren die volgens hem corrupt zijn.
Veel grote bouwconcerns moesten gisteren invallen ondergaan. Onder meer bij de Koninklijke BAM NBM werden drie kantoren doorzocht. Dat gebeurde ook in vijf kantoren van Heijmans, in drie kantoren van HBG, in het hoofdkantoor van Strukton en in de vestiging Buren van Volker Wessels Stevin. Daarnaast werd een kantoor van accountant KPMG in Groningen doorzocht, zo bevestigde een woordvoerder.
Rechercheurs hebben ook acht vestigingen van het Groningse bouwbedrijf Koop Holding bezocht. Bos, die de hele bouwfraude aanzwengelde, was daar vroeger technisch directeur.
Bos heeft jarenlang een boekhouding bijgehouden van geld dat tussen aannemers onderling en tussen aannemers en ambtenaren werd uitgewisseld. Die boekhouding heeft hij na veel aarzeling uiteindelijk aan het OM overgedragen. Justitie heeft bij het onderzoek deze gegevens als leidraad genomen.
Bos zegt zelf aan het omkopen van ambtenaren te hebben meegedaan. Hij vertelde dat hij onder anderen met een hoge ambtenaar van Rijkswaterstaat op stap is geweest in het luxe bordeel Yab Yum. Dat soort praktijken was volgens hem gebruikelijk, ook bij zijn toenmalige werkgever.
Het kan volgens ex-aannemer A. Terlingen, tevens oud-werknemer van de Groningse bouwer Koop Holding, nog maanden duren voordat justitie heeft uitgeplozen of het in beslag genomen materiaal bruikbaar is. „Het gaat erom fake rekeningen van echte te onderscheiden.”
De invallen van gisteren leken zich te concentreren op belangrijke infrastructurele werken in de provincies Noord-Holland en Noord-Brabant. Dat is af te leiden uit de keuze voor de bezochte vestigingen van de verschillende bouwbedrijven en voor de kantoren van Rijkswaterstaat.
Belangrijk doel van justitie is ongetwijfeld de Schiphollijn. Over de aanleg daarvan is al veel commotie geweest. De bouwers, HBG-dochter HBW en Strukton, hebben voor 3 miljoen gulden hun strafvervolging door het OM afgekocht. Bovendien betaalden zij 20 miljoen gulden terug aan opdrachtgever NS. Deze schikking veroorzaakte verontwaardigde reacties in de Tweede Kamer. Samen met de onthullingen van Bos mondden deze gebeurtenissen uiteindelijk uit in een parlementaire bouwenquête.
De overkoepelende organisatie voor de bouw, het AVBB, vreest dat de gehele bouw in een kwaad daglicht komt te staan. Dat is onterecht, aldus het Algemeen Verbond Bouwbedrijf in een reactie op de invallen door politie en justitie bij tientallen bouwbedrijven.