De plannen voor een uitbundige viering van de tachtigste verjaardag van de Griekse koning Constantijn konden al in een vroeg stadium in de prullenbak. Net als die van zijn schoonzus koningin Margrethe van Denemarken, die op 16 april die mijlpaal behaalde.
Om de verspreiding van het coronavirus in te dammen kwamen er wereldwijd beperkende maatregelen. Mensen moesten thuisblijven. Reizen en grote bijeenkomsten zijn taboe. Dat maakt een samenkomst van familie en vrienden onmogelijk. Voor koningin Margrethe net zo goed als voor koning Constantijn, die op 2 juni jarig is.
Het is maar de vraag of Constantijns kinderen en kleinkinderen de verjaardag kunnen komen vieren. Zij wonen verspreid over de wereld: in Spanje, Engeland en de Verenigde Staten. Het recente Grieks-orthodoxe paasfeest werd op afstand gemarkeerd; het samenzijn was beperkt tot inbellen via Zoom. Ook het Nederlandse koningspaar, dat niet ver van het Griekse koningspaar zijn vakantiehuis heeft, kon dit jaar het paasfeest niet komen meevieren, zoals dat vorig jaar, daags na Koningsdag in Amersfoort, nog wel het geval was.
Wankele troon
Constantijn, die al een aantal jaren tobt met zijn gezondheid, is in 2013 definitief terugverhuisd naar zijn geboorteland, dat hij in december 1967 moest ontvluchten na een mislukte tegencoup tegen de eerder dat jaar aan de macht gekomen militaire junta. „Kijk naar de Griekse oudheid. Grieken hebben altijd naar huis terugverlangd”, gaf de koning met een verwijzing naar Odysseus als reden voor zijn misschien niet voor de hand liggende thuiskomst. In de jaren van ballingschap was hij door achtereenvolgende regeringen allesbehalve chic behandeld, om niet te zeggen ronduit vijandig. Ook nadat hij allang duidelijk had gemaakt de uitkomst te erkennen van het in 1974 gehouden referendum waarin de monarchie werd afgeschaft. „Als het Griekse volk besluit dat het een republiek wil, heeft het daar recht op en moet het met rust worden gelaten om ervan te genieten”, zei de koning in 2002.
De Grieken hebben altijd een haat-liefdeverhouding gehad met het uit Denemarken geïmporteerde koningshuis. Koning George II, een oom van Constantijn, zei ooit dat het belangrijkste gereedschap voor een Griekse monarch zijn koffer was, zo regelmatig werden koningen verjaagd en weer teruggeroepen.
Constantijn moest als baby al zijn land ontvluchten vanwege de Duitse bezetting in de Tweede Wereldoorlog. Bij terugkeer lag Griekenland in puin en woedde er een burgeroorlog. Zijn vader Paul kwam op de wankele troon, die Constantijn –pas 23 jaar oud– in maart 1964 moest overnemen. Datzelfde jaar nog trad hij in het huwelijk met de net 18 geworden Deense prinses Anne-Marie, de jongste zus van de huidige Deense koningin Margrethe. Een jaar later werd Pavlos (Paul) geboren, de eerste van de vijf kinderen die ze kregen.
Referendum
Het gistte in die tijd in Griekenland en in april 1967 kwam het tot een staatsgreep. Constantijn, zo onervaren als hij was, dacht met hulp van luchtmacht en marine het kolonelsbewind te kunnen verdrijven. Zijn poging mislukte jammerlijk en hij moest met zijn jonge gezin uitwijken naar Italië, en later naar Londen. De val van de junta in 1974 bracht even hoop op herstel van monarchie –de koffers waren als het ware al gepakt–, maar de nieuwe premier, Konstantinos Karamanlis, die ook uit ballingschap terugkeerde en voor vertrek nog met Constantijn belde, ‘vergat’ de koning en schreef in december het eerder al genoemde referendum uit. Daarbij stemde bijna 70 procent van de kiezers voor een republiek.
De rol van koning Constantijn was uitgespeeld, al bleef hij een graag geziene gast bij alle koninklijke evenementen in Europa. Het hielp daarbij dat hij nauw verwant was aan de meeste koningshuizen, als broer van de Spaanse koningin Sofia, zwager van de Deense koningin en achterneef van de Britse prins Philip. Hij onderhield goede banden met de Oranjes en werd gevraagd als peetoom van prins Constantijn en de Britse prins William. Onder elkaar bleven de vorstenhuizen hem ook gewoon aanduiden als koning. Zijn Deense paspoort stond op naam van ”Zijne Majesteit koning Constantijn”. Bij het diamanten regeringsjubileum van de Britse koningin Elizabeth in 2012, waar alle vorsten voor de groepsfoto gerangschikt waren op het begin van hun regeringstijd, zat hij vooraan, één stoel verwijderd van de Queen.
Zeiler
Dat Deense paspoort was nodig omdat latere Griekse regeringen hem zijn bezittingen en uiteindelijk ook zijn paspoort ontnamen. Het kwam tot rechtszaken en pesterijen. Voor de uitvaart van zijn moeder, de in Griekenland vanwege haar Duitse afkomst nooit erg geliefde koningin Frederika, mocht de koninklijke familie in 1981 enkele uren terugkomen om haar op de koninklijke begraafplaats bij het Tatoi paleis te begraven.
Het duurde daarna nog tot 2003 en de Olympische Spelen van Athene in 2004 alvorens Griekenland enigszins ontspannen kon omgaan met de aanwezigheid van de koning en zijn familie in het land. De Olympische Spelen herinnerden de Grieken er ook aan dat Constantijn als kroonprins bij de Spelen van 1960 in Rome bij het zeilen goud had behaald – het eerste voor Griekenland sinds 1912.
Naar het begin
In de nadagen van zijn leven verraste Constantijn met zijn verhuizing uit Londen naar Griekenland, waarbij echtgenote Anne-Marie een belangrijke rol speelde omdat ze wist dat haar man alleen daar rust zou kunnen vinden. „Hij wil zijn leven eindigen waar het is begonnen. Constantijn is het gelukkigst als hij daar is”, aldus een schoolvriend. Terwijl duizenden Grieken vanwege de economische crisis hun land ontvluchtten, keerde de koning er juist terug. Financieel was het geen slechte deal, aldus waarnemers. Het huis in Londen ging voor ruim 10 miljoen van de hand, terwijl de huizenprijzen in Griekenland juist door de bodem gingen.
Hij koos uiteindelijk voor Porto Heli, aan het water, en niet ver van het idyllische eiland Spetses waar zijn tweede zoon Nikolaos trouwde alvorens zich eveneens in Griekenland te vestigen. Het was de bedoeling dat dochter Theodora, die actrice is in Los Angeles, daar een dezer dagen ook zou trouwen, maar de coronacrisis zorgde voor uitstel van de bruiloft.
Kinderen van koning Constantijn
Alexia (10 juli 1965). In 1999 gehuwd met Carlos Javier Morales Quintana (1970). Vier kinderen.
Paul (20 mei 1967). In 1995 gehuwd met Marie-Chantal Claire Miller (1968). Vijf kinderen.
Nikolaos (1 oktober 1969). In 2010 gehuwd met Tatiana Blatnik (1980).
Theodora (9 juni 1983). Verloofd met Matthew Kumar.
Philippos (26 april 1986)
