Voor veel Nederlandse christenen is het niet eenvoudig om het over de hel te hebben, zegt dr. William den Boer zaterdag in het Reformatorisch Dagblad. De onderzoeker aan de Theologische Universiteit Kampen (TUK) en projectmanager Weetwatjegelooft.nl en Permanente Educatie Predikanten is coördinator van een studiedag over het thema ”hel”, die 14 februari wordt gehouden. Hij analyseerde een enquête over het thema, die door 290 predikanten en ruim 1000 ‘gewone’ kerkgangers is ingevuld.

De Nieuwe Koers –toen nog CV Koers– voerde in 2004 een soortgelijk onderzoek uit. Destijds kwamen de respondenten uit een beperkter gezelschap dan nu.

Uitkomst

Van de respondenten geeft 36 procent aan dat zij de hel zien als een plaats van eeuwige geestelijke en fysieke kwelling. Dit was volgens de onderzoekers „de meest traditionele antwoordkeuze.” Het is wel zo dat slechts 28 procent van de predikanten die gereageerd hebben, die stelling onderschrijft. Vierendertig procent van het totale aantal respondenten gaf aan dat de hel in hun ogen geen plaats van fysieke en geestelijke kwelling is, maar eerder een „scheiding van God.”

Bijna de helft van de predikanten die hebben gereageerd, vindt dat er maar beter niet concreet over de hel gesproken kan worden. Die uitkomst verschilt van die in 2004; toen gaf de helft van de predikanten die reageerde aan dat er juist wél indringend en concreet over de hel gesproken zou moeten worden.

De onderzoekers kozen ervoor om een online enquête op te stellen met tien vragen waarbij de respondenten telkens slechts een (voorgeschreven) antwoord mogen kiezen. Sommige deelnemers uitten daar kritiek op, zegt Den Boer. „Er waren deelnemers die de vraagstelling te ‘orthodox’ of zelfs ‘piëtistisch’ vonden, waardoor gangbare modernere opvattingen er niet door zouden worden verwoord.”

Kanttekeningen

Prof. dr. M. J. Kater, hoogleraar praktische theologie aan de Theologische Universiteit Apeldoorn (TUA), spreekt op de studiedag in Kampen over de plaats van de hel in de prediking. Hij zegt zaterdag in het Reformatorisch Dagblad in een reactie op de enquête dat er wel wat kanttekeningen bij het onderzoek te plaatsen zijn.

Zo kon iedereen die wilde, eraan deelnemen. „Omdat iedereen kon meedoen, is het de vraag hoe representatief de uitkomsten zijn en of je wel écht conclusies aan de genoemde percentages kunt verbinden. Als er bijvoorbeeld gesproken wordt over deelnemers uit dé Christelijke Gereformeerde Kerken, moet je je realiseren dat er binnen die kerken sprake is van een bepaalde breedte.”

In RD zaterdag een artikel met de uitkomsten van het onderzoek over de hel. Prof. dr. M. J. Kater geeft daarin een reactie. Op 13 februari in RD donderdag reageren ds. C. Harinck, ds. H. H. Romkes en prof. dr. Benno Zuiddam op de vraag naar de plaats van het thema ”hel” in prediking en pastoraat.