De zomerzon zindert boven het groene polderlandschap van de Alblasserwaard. Molens, koeien, hooibalen en wilgen kleuren de horizon. Het plaatsje Hoornaar, dat zich tussen Gorinchem en Noordeloos bevindt, ligt er rustig bij. De hoofdweg die door het dorp slingert, wordt geflankeerd door karakteristieke boerderijen. Een oudere vrouw laat haar hondje uit. Een moeder met een stel kinderen fietst langs en groet vriendelijk.

Bij de entree van het dorp torent de eeuwenoude hervormde kerk, gelegen op een donk, boven alle omringende bebouwing uit. In de monumentale pastorie ernaast woont dr. H. Klink (60). Sinds 1991 is hij verbonden aan de hervormde gemeente van Hoornaar.

Een vriend van hem staat bij de deur, klaar om te vertrekken. Hij is voorganger van pinkstergemeente Rafaël in Gorinchem. „Hij is een van mijn beste vrienden. We kunnen, ondanks dat we op sommige punten anders denken, erg goed met elkaar opschieten. Evangelischen zijn vaak opener en directer dan wij hervormden.”

Het gesprek vindt plaats in de achtertuin. Een groene, romantische tuin met veel bloemen, planten, buxushaagjes en zitplekken. „Spurgeon had ook een grote tuin. Als je het geluid van de auto’s negeert, kun je je hier in de negentiende eeuw wanen.”

Fatsoen

Ds. Klink karakteriseert Hoornaar als open naar de wereld, maar wel met een dorps karakter. „De mensen hier leven volop in deze tijd, maar hebben wel een bepaalde inslag van fatsoen en saamhorigheid. Het dorp heeft een door de kerk gestempeld karakter zonder behoudend te zijn.”

De hervormde predikant looft de rust die het plaatsje uitstraalt. „Toen ik hier nog maar kort woonde, vergeleek ik het met het Bijbelse Bethanië. Dat lag niet ver van Jeruzalem, maar had toch een ander karakter. Christus kwam er graag als Hij in Jeruzalem was geweest.”

Meer dan de helft van de inwoners is kerkelijk. De hervormde kerk is de enige in het dorp en telt circa 900 leden, vrijwel allen Hoornaarders. Verloop is er weinig, zegt ds. Klink. „Er gaan door verhuizing weleens wat leden bij of af, maar dat zijn er niet veel.”

Er heerst een grote saamhorigheid in de gemeente, aldus de predikant. „Het gebeurt niet vaak dat er lang gezocht moet worden naar ambtsdragers. Dat zie ik ook in naburige gemeenten. De mensen zetten er hier met elkaar de schouders onder. Dat is niet zomaar hun volksaard, daar zit oprecht geloof achter. Inwoners van de Alblasserwaard zijn betrokken op de kerk, op de Bijbel. Dat is mooi om te zien.”

Vrijwel elke zondag gaat ds. Klink voor in de eigen gemeente. Wat is zijn boodschap? „Het Koninkrijk der hemelen is nabijgekomen door Christus. Dat. Wend je daarnaartoe en leef daaruit. Leef uit de nabijheid van Christus, de Zoon van God.”

Ondanks dat hij al bijna dertig jaar in Hoornaar staat, heeft hij niet het gevoel uitgepreekt te zijn. „Volstrekt niet. Uitdrukkelijk niet. Ik verwacht ook niet dat dit zal gebeuren. In de Bijbel zit inspiratie genoeg. Luther schreef twee dagen voor zijn sterven dat wij 5 jaar met herders moeten verkeren om de herdersdichten van Vergilius te kunnen verstaan, 25 jaar in de politiek moeten zitten om de redevoeringen van Cicero op waarde te kunnen schatten, maar 100 jaar met de profeten en de apostelen de kerk moeten regeren om de Heilige Schrift voldoende te kunnen proeven. De Schrift is een mer à boire, een onuitputtelijke stroom van helder, fris water waar ik nooit genoeg van krijg.”

De kerk functioneert in Hoornaar als volkskerk, zegt ds. Klink. „Ik ben predikant voor het hele dorp. Ik kom bij randkerkelijken, onkerkelijken, en omgekeerd doen zij een beroep op mij. Als ik hoor dat iemand die ik ken ziek is, ga ik daar op bezoek, ook al behoort diegene niet tot mijn gemeente. Er is een contactcommissie die een cadeautje brengt bij gezinnen waar een baby is geboren. Dat wordt gewaardeerd.”

Godsdienstles

Al jaren geeft hij godsdienstles op de openbare basisschool in het dorp. Een gebruik dat al bestond in de tijd dat ds. L. J. Geluk predikant in Hoornaar was. „Elke vrijdagochtend kom ik daar een uur en vertel ik groep 7 en 8 uit de Bijbel. De laatste tijd lees ik voor uit ”De Bijbel voor jou”. Sommigen hebben nog een opa en oma die kerkelijk zijn, maar er zijn ook kinderen bij die heel weinig van de Bijbel weten. Het is prachtig om te zien hoe ze uitzien naar de vertelling. Als ik niet kan, reageren sommigen hevig teleurgesteld.”

De kerk probeert de laatste jaren present te zijn op evenementen, zoals de jaarmarkt in juni. „Daar staan wij met een stand met boeken en lectuur. Kinderen kunnen er een rebus oplossen. Wat dat uitwerkt, kun je moeilijk meten. Het is belangrijk om je gezicht te laten zien.”

Herziene Statenvertaling

De gemeente voerde in de achterliggende jaren verschillende veranderingen door. Zo ging ze in 2016 gezangen zingen uit de bundel Weerklank, afkomstig uit de kring van de Gereformeerde Bond. Er kwam een kindernevendienst. Ds. Klink begon met Bijbelstudies voor rand- en onkerkelijken.

Volgend jaar hoopt de gemeente over te stappen op de Herziene Statenvertaling. „We lezen nu nog uit de NBV van 1951, maar die is steeds lastiger te verkrijgen. Ook zullen we een verkort avondmaalsformulier gaan gebruiken.”

Die wijzigingen in de gemeente voltrekken zich over het algemeen vrij geruisloos, zegt de predikant. „Het besef leeft hier sterk dat de liturgie Bijbels moet blijven. Dat wordt niet uitgesproken, maar zo ervaart men het wel. Als de eerbied overeind blijft, kan er veel. Natuurlijk probeer je niets te forceren, maar je kunt als kerkenraad niet blijven hangen in besluiteloosheid. Op een gegeven moment moet je de knoop doorhakken.”

Ds. Klink ervoer het opgaan in de Protestantse Kerk in 2004 als de ingrijpendste gebeurtenis in de historie van de gemeente. „Daar stond ik, op z’n zachtst uitgedrukt, niet bij te springen. Ik voel me er nog altijd ongelukkig mee. Toch heeft niemand daarom de kerk verlaten.”

Waar andere gemeenten zich zorgen maken over jongeren die afhaken, komt dat volgens hem in Hoornaar nog niet veelvuldig voor. „Ze zijn er wel, jongeren die uit beeld verdwijnen door studie of verhuizing. Maar het is soms lastig vast te stellen of ze dan niet meer kerkelijk zijn. Ik heb daar niet altijd zicht op. Ik informeer bij hun ouders en als ze op zondag in de kerk zijn, probeer ik hen als het even kan aan te spreken en te informeren hoe het gaat. Ik raak er steeds meer van overtuigd dat het belangrijk is om vroeg met geloofsoverdracht te beginnen.”

Hij heeft niet de indruk dat Hoornaar veel verschilt van andere gemeenten in de Alblasserwaard. „Ik ga regelmatig voor in andere dorpen. Hoornaar is wellicht iets minder klassiek, maar qua inhoud zitten de meeste hervormde gemeenten hier op één lijn. Het idee van de hervormde volkskerk leeft in veel dorpen nog.”

De secularisatie is in de Alblasserwaard volgens ds. Klink minder doorgedrongen dan in andere streken van Nederland. „Dat ligt misschien aan de aard van de bevolking. Men weet wat er in de wereld gebeurt, maar raakt daar niet direct van onder de indruk. Dat maakt dat het hier heel plezierig wonen en werken is.”

De hervormde predikant ervaart het leven in Hoornaar als een voorrecht. „Je vindt hier een authentiek geloofsleven zonder dat het in extreme zwarigheid vervalt. Ik ben meerdere malen door een andere gemeente gevraagd om een beroep in overweging te nemen. Maar alle keren werd het voor mij duidelijk dat ik dat niet moest doen.”

Voor de toekomst sluit hij niets uit. „Ik weet niet hoe God mijn weg leidt.”

Dorpspastoor wordt martelaar

De Hoornaarse pastoor Jan van Keulen was een van de negentien martelaren van Gorcum. Na de verovering van Brielle op 1 april 1572 slaan de watergeuzen het beleg voor Gorinchem. Een aantal rooms-katholieke geestelijken verschuilt zich in kasteel De Blauwe Toren bij de rivier. Ze worden echter ontdekt en gevangengenomen. Van Keulen krijgt weet van de aanhouding en bezoekt hen. Hij smokkelt de hostie mee naar binnen, maar hij wordt ontmaskerd en opgepakt.

De watergeuzen nemen Van Keulen en de anderen mee naar Brielle, waar hun aanvoerder Lumey verblijft. De geestelijken worden onder druk gezet om hun geloof op te geven. Lumey besluit hen, tegen de wil van Willem van Oranje, te doden. De mannen worden op 9 juli 1572 aan de balken van een turfschuur opgehangen, even buiten Brielle. De negentien martelaren van Gorcum worden op 24 november 1675 zalig verklaard. In 1867 volgt hun heiligverklaring.

„Inwoners zijn gelovig en nuchter”

Hoewel hij nog jong is, denkt Chris van Bruggen (22) er niet over om de Alblasserwaard te verlaten. „De mensen hier zijn gelovig en staan met beide benen op de grond. Die manier van leven spreekt mij aan.”

Met name het dorp Hoornaar, waar hij al zijn hele leven woont, heeft een speciale plek in zijn hart. „’s Zomers zit ik vaak tot laat met mijn vrienden buiten. Dan kijken we uit op het dorp en genieten we van de vrijheid en de gezelligheid met elkaar.”

Chris, student agrarisch ondernemerschap aan Aeres Hogeschool Dronten, hoopt over enkele jaren het boerenbedrijf van zijn ouders over te nemen. „Ik houd ervan om met de natuur te werken. Met name het weidevogelbeheer spreekt mij aan.”

Twee jaar geleden deed hij belijdenis in de hervormde gemeente in het dorp. Nu hij voor zijn studie vaak in Dronten verblijft, is hij wat minder actief in de kerk, maar hij voelt zich er thuis. „Er is een grote betrokkenheid op elkaar.”

serie Kerk in de Alblasserwaard

Dit is de zevende aflevering in een achtdelige serie waarin het kerkelijk leven in de Alblasserwaard voor het voetlicht wordt gehaald. Volgende week donderdag deel 8.