Milder oordeel Hoge Raad over ‘Srebrenica’
De Nederlandse staat is voor een klein deel aansprakelijk voor de dood van moslimmannen na de val van de Bosnische moslimenclave Srebrenica in juli 1995.
Het hoogste rechtscollege oordeelt daarmee vrijdag milder over de Nederlandse staat dan lagere rechters. De Nederlandse blauwhelmen handelden onrechtmatig toen ze doorgingen met een evacuatie terwijl ze al wisten dat de mannen reëel gevaar liepen om te worden gedood.
Beladen
Nabestaanden hebben recht op 10 procent vergoeding van de schade die ze hebben opgelopen, bepaalde de Hoge Raad vrijdag. Het hoogste rechtscollege schaart zich deels achter het oordeel van het gerechtshof uit 2017, maar er wordt een lagere compensatie toegekend. De Hoge Raad gaat ervan uit dat er een overlevingskans voor de mannen was van 10 procent. Daaraan is de compensatie gekoppeld. Het hof ging nog uit van 30 procent.
De zeer beladen kwestie draait om ongeveer 350 moslims die in de dagen na de val van de enclave als laatsten zijn weggestuurd van de VN-basis waar Dutchbat verbleef. Ze zaten op 13 juli 1995 tussen nog ongeveer 5000 vluchtelingen op de compound en waren niet zichtbaar voor de vijandelijke Bosnisch-Servische troepen.
Klein
De Nederlandse troepen bleven die middag doorgaan met de begeleiding van de evacuatie van de vluchtelingen, terwijl ze op die dag al wisten dat de evacuatie een deportatie bleek, omdat ze in handen vielen van de Bosnische Serviërs. Dutchbat heeft hun ook geen keus gegeven om te blijven. De kans dat ze in leven zouden zijn gebleven als ze die keus zouden hebben gekregen, is volgens de Hoge Raad „klein, maar niet verwaarloosbaar.”
In de ogen van de Hoge Raad was de kans groot dat de Bosnisch-Servische troepen de moslimmannen alsnog vonden bij een inspectie van de basis. „Die troepen zouden vervolgens alles op alles hebben gezet om de moslimmannen alsnog van de compound af te voeren. Met alle gevolgen van dien.”
Genocide
In Nederland kan in deze zaak niet verder worden geprocedeerd. Als de nabestaanden van de omgebrachte moslimmannen in beroep willen tegen de uitspraak, zullen zij naar het Europees Hof voor de Rechten van de Mens moeten stappen. Het Internationaal Gerechtshof en het Joegoslavië Tribunaal noemen de moord op de Bosnische moslims bij Srebrenica een genocide; generaal Mladic is tot levenslang veroordeeld.
De weduwen van de vermoorde moslimmannen vinden dat Dutchbat te weinig heeft gedaan om de opmars van de Bosnische Serviërs te stuiten en de bevolking te beschermen.
In februari dit jaar adviseerde de advocaat-generaal daarentegen aan de Hoge Raad om de Nederlandse Staat niet aansprakelijk te stellen voor het lot van de door de Bosnische Serviërs vermoorde moslimmanen.
Een zwarte bladzijde
De val van de stad Srebrenica in 1995, gedurende de oorlog op Balkan, geldt als een van de zwartste bladzijden in de Nederlandse geschiedenis. Alles cirkelt rond de vraag: in hoeverre kon het Nederlandse infanteriebataljon Dutchbat voorkomen dat in het nauw gedreven moslimmannen werden vermoord door Bosnisch-Servische troepen? Bekritiseerd is het optreden van Thom Karremans, toen commandant van Dutchbat. Hij zei daags na de val: „Er zijn in deze oorlog geen good guys en geen bad guys.” Ook zou hij te joviaal zijn geweest tegenover generaal Mladic.