De veerpont Herwijnen-Brakel doet er precies vier minuten over om de brede Waal over te steken. Aan de overkant ligt Brakel, of zoals ze in het dialect zeggen: „Bròkel.” In de voorjaarszon ligt het dijkdorp gemoedelijk in het kleigebied van de Bommelerwaard.

Een beetje aan de rand van het dorp, omzoomd door de landgoederen van Huis Brakel, staat de dorpskerk, een bakstenen gotisch kerkgebouw uit de veertiende en vijftiende eeuw. Van oorsprong was de driebeukige kerk gewijd aan Sint Martinus. Een bord aan de muur vermeldt de aanvangstijden van de kerkdiensten: 9.30 en 18.30 uur.

Rond de kerk liggen de graven. Bij een ervan veegt een oude man een zerk met een stoffer schoon. Of hij kerks is? „Vroeger”, bromt hij. Zou het leven dan met de dood afgelopen zijn? „Wij weten het niet. Alles is mogelijk.”

Vluchtheuvel

Midden in het dorp staat de Vluchtheuvelkerk van de gereformeerde gemeente. C. de Boef woont er bijna naast. Vanuit zijn achtertuin loopt hij zo de consistorie in. De Boef, vroeger bloemenkweker en later magazijnbeheerder bij de Gereformeerde Bijbelstichting, is hier al veertig jaar ouderling.

Import

„Brakel is vanouds een kerkelijk dorp”, vertelt De Boef. „In de jaren zeventig was er nogal wat import van buiten de West-Bommelwaard en uit de Randstad. Die mensen kwamen waarschijnlijk voor de rust. Het is hier ook mooi wonen, vlak bij de rivier, met een bos en natuurgebieden dichtbij en Slot Loevestein in de buurt. Maar door al die nieuwe mensen is de kerkelijkheid van ons dorp wel afgenomen.”

Brakel telt 3100 inwoners. Daarvan gaan er, schat De Boef, op zondag zo’n kleine duizend naar de kerk. „Bij de protestantse gemeente zitten op zondagmorgen vijfhonderd mensen, ’s avonds driehonderd. Bij ons in de gereformeerde gemeente zitten er zo’n 330 in beide diensten. En dan gaan er nog wat naar de hersteld hervormde gemeenten van Poederoijen en van Zuilichem en naar de gereformeerde gemeente in Nederland van Nieuwaal.”

Bekeerd worden

De gereformeerde gemeente van Brakel is behoudend, zegt De Boef. „We houden van een Schriftuurlijk-bevindelijke prediking, waarbij God op het hoogst verhoogd en de mens op het diepst vernederd wordt. We moeten bekeerd worden. Dát is het.”

De gemeente was van 1954 tot 2016 vacant. In september 2016 werd kandidaat M. T. Al-Chalabi in Brakel bevestigd.

De Boef: „We waren verwonderd en grotelijks verblijd dat de Heere betoonde nog van Brakel af te weten.”

De Vluchtheuvelkerk staat op een terp, een behoorlijk stuk hoger dan de omringende woningen. In een ver verleden wilde de Waaldijk nog wel eens breken en dan stond Brakel zomaar onder water. „Deze kerk wil een vluchtheuvel zijn voor mensen die God kwijt zijn, en een toevlucht voor Zijn volk.”

Friet van Aniet

Aan de zuidelijke rand van Brakel bevindt zich een EMTÉ-supermarkt. Op de parkeerplaats staat snackwagen ”Friet van Aniet”, afkomstig uit het naburige Almkerk. Kees (67) zit op een stoeltje aan de frikandellen. Hij weet vast wel hoe kerkelijk Brakel is. „Het dorp is best kerks, maar het wordt wel minder. De ouderen vallen weg en de jongeren lopen op zondag niet meer zo hard. Maar er gaan er nog knap wat naar de kerk.”

En Kees? „Ik geloof vast dat er wat is, ja, na dit leven ook, er moet wel iets zijn, maar de meesten doen kerkelijk beter hun best dan ik. We moeten elkaar en beetje helpen in het leven. Dát geloof ik.”