De basisschool wordt de plaats voor een tentoonstelling over Nieuwlande als onderduikersdorp in de oorlog, maar ook over de verzetsactiviteiten van Johannes Post, die in dit Drentse veendorp een boerenbedrijf had. De bedoeling is om het museum in maart te openen.

De stichting De Duikelaar, genoemd naar het illegale krantje dat door twee Joodse onderduikers in de kerk onder de preekstoel werd gemaakt, heeft een lokaal van de school voor onbepaalde tijd gehuurd van de gemeente Hoogeveen. De initiatiefnemers zoeken nog naar een definitieve locatie voor het museum. De gereformeerde kerk is kortgeleden verkocht aan de hersteld hervormde gemeente van Hollandscheveld. Dat bericht was voor de bestuursleden van de stichting een teleurstelling. „Het zou voor ons de perfecte locatie zijn geweest”, zegt bestuurslid Henk Kremer.

De Duikelaar is wel in het bezit gekomen van de collectie van de in 2016 overleden Jo Schonewille uit Nieuwlande, die in zijn boerderij aan de Johannes Poststraat een oorlogsmuseumpje had gevestigd. Deze verzameling oorlogsmateriaal bestaat uit tal van foto’s, krantenknipsels, bonkaarten, oude radio’s en kinderwagens, allemaal materiaal uit de oorlogsjaren. Het spande er nog even om of de stichting daadwerkelijk kon beschikken over de oorlogsverzameling van Schonewille, omdat er geen locatie was om de spullen tentoon te stellen. Het is overigens volgens voorzitter Hanneke Rozema de bedoeling om de collectie te digitaliseren.

Enkele bestuursleden van De Duikelaar zijn ook al enige tijd bezig om ouderen in Nieuwlande, die de oorlog bewust hebben meegemaakt, te vragen naar hun herinneringen en deze interviews op video vast te leggen. De opnamen zijn vervolgens te zien op de tentoonstelling in de school. Daar houdt onder anderen Willy Smid zich mee bezig. Zij is getrouwd met een kleinzoon van Johannes Post en woont op dezelfde plek als waar de boerderij van de bekende verzetsstrijder stond. Zo heeft Smid een vrouw gesproken die getuige was van de executie van Evert Egge Post, de broer van Johannes. „Door haar raam zag zij hoe Evert met enkele anderen door de Duitsers werd beschoten. „Eerst in de knieën”, vertelde zij, „en daarna werd hij met een nekschot doodgeschoten.””

De expositie gaat niet alleen over onderduikers en het verzet, ook wordt er een beeld geschetst van het dorp Nieuwlande in de oorlog. „Het was hier een en al wildernis en bossen”, zegt Kremer. „Het dorp lag aan het voeteneinde van de veenkolonies”, vult Rozema aan. Met de opening van het onderduikersmuseum wordt tegelijkertijd een bestaande fietsroute langs onderduiklocaties in en rond het dorp vernieuwd.

Nieuwlande is een van de twee dorpen in Europa met een Yad Vashemonderscheiding van de staat Israël voor het huisvesten van een groot aantal Joodse onderduikers in de oorlog. De gereformeerde kerk was een van de schuilplaatsen voor onderduikers. Het was bovendien de kerk waar verzetsstrijder Johannes Post ouderling was. Een andere icoon van het verzet, ds. F. Slomp, alias Frits de Zwerver, was er vijf jaar predikant.

Klik hier voor een eerder artikel over het museum.