Psychische aandoening? Wees open, bestrijd stigma
Ze zijn gevaarlijk. Of: ze zijn niet goed in staat om te werken. Over mensen met psychische aandoeningen bestaan veel vooroordelen. Openheid van henzelf is het belangrijkste middel om stigma’s te bestrijden.
Dat hield de Amerikaanse bijzonder hoogleraar Patrick Corrigan maandag in Amersfoort voor aan een groep ervaringsdeskundigen. Hij sprak op een bijeenkomst van Samen Sterk zonder Stigma. Deze organisatie, „die werkt aan een samenleving waarin psychische problematiek bespreekbaar is”, wil leren van de aanpak van „een van de belangrijkste grondleggers” van stigmabestrijding in de Verenigde Staten.
Corrigan gaf maandag de training ”honest, open and proud” (eerlijk, open, trots) voor mensen die als ervaringsdeskundige in de geestelijke gezondheidszorg werken. Zijn methode wordt gedurende een jaar naast andere middelen als proef ingezet binnen tien instellingen, waaronder Altrecht, Parnassia en Tactus Verslavingszorg. Ook hield hij een lezing voor zo’n 25 ervaringsdeskundigen. Daarin gaf de psycholoog aan dat hij zelf depressief is geweest, maar daarover lange tijd heeft gezwegen. Juist dat zwijgen houdt vooroordelen in stand, zegt de hoogleraar nu. „Hoe meer openheid, hoe meer stigmabestrijding.”
Educatie aan volwassenen over psychische aandoeningen leidt, aldus Corrigan, niet tot het afnemen van vooroordelen en discriminatie op bijvoorbeeld de werkvloer. Belangrijk is dat mensen hun eigen verhaal vertellen, over wat er aan hun ziekte voorafging en hoe ze ermee omgaan. „Laat zien dat je ondanks alles hoop en doelen hebt.”
Openheid van bekende personen helpt bij het bestrijden van stigma’s, zei Corrigan, die verwees naar de depressie van prins Claus. Daarnaast is het van belang dat doorsneemensen hun verhaal delen. „Het zijn mensen die naast je zitten op kantoor, in de kerk of in een koffiehuis van Starbucks.”
Mensen met bijvoorbeeld een depressie kunnen elkaar steunen bij het vertellen van hun verhaal. „Werk samen met mensen die daarin twee stappen verder zijn dan jij.” Corrigan noemde het van belang daarbij duidelijk te maken dat hun psychische aandoening slechts één onderdeel is van wie ze zijn. „We zijn meer dan een diagnose.”
In een tweede lezing adviseerde hulpverlener en coach Rokus Loopik stigma’s te bestrijden „met humor en intelligentie. Die zullen het winnen van kortzichtigheid.” Hij hoorde meer dan eens van mensen dat ze niet terug zouden willen naar de situatie zoals die was voordat ze een psychose kregen. „Ze zeggen: Ik heb nu elke dag inhoudsvolle gesprekken. Mijn leven heeft meer diepgang gekregen.”
Een van de aanwezige ervaringsdeskundigen is Peter Veen (56). Hij verliet het onderwijs nadat hij te maken kreeg met depressiviteit en burn-out. Nu helpt hij als vrijwilliger onder anderen mensen met financiële problemen bij het invullen van formulieren.
Hij herkent het beeld dat veel werknemers niet over hun psychische ziekte durven te spreken. Toen hij zelf openheid gaf, riep dat diverse reacties op. „Je moet laten zien wie je bent en wat je kunt. Sommigen laten zich daardoor overtuigen, anderen niet.”
Een andere ervaringsdeskundige, die om persoonlijke redenen niet met haar naam in de krant wil, leed ruim twintig jaar geleden aan een eetstoornis. Ze zweeg er lange tijd over, omdat haar man niet wilde dat ze ermee naar buiten trad. Na haar scheiding koos ze alsnog voor openheid.
Sinds enkele maanden is ze „werkambassadeur” van Samen Sterk zonder Stigma. „Ik heb een gesprek gehad met mijn personeelsfunctionaris en krijg alle ruimte. Zo mag ik een verhaal schrijven in het personeelsblad en worden er infosessies gegeven bij het bedrijf waar ik werk.” In korte tijd sprak ze meerdere collega’s die ervaring hebben met psychische aandoeningen. „Ze vinden het fijn als je naar hen luistert en merken dat ze niet de enige zijn.”
