Kerk & religie

CGK nemen bezwaren tegen homostandpunt onder de loep

De generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken (CGK) knoopt dinsdag wat losse eindjes van eerdere besprekingen aan elkaar. Daarna gaat ze in conclaaf. Achter gesloten deuren moet een beslissing vallen over vijftien bezwaarschriften tegen een synodebesluit over homoseksualiteit.

Maarten Stolk

13 February 2017 15:21Gewijzigd op 20 March 2023 16:17

De Oenenburgkerk in Nunspeet, waar de generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken dinsdag bijeenkomt. beeld RD

Hoe denken de CGK over homoseksualiteit?

Dat staat in een lijvig rapport uit 2013. Daarin erkennen de Christelijke Gereformeerde Kerken dat er in het verleden te weinig specifieke aandacht is geweest voor pastoraat aan homo’s in de kerk. Tegelijkertijd stellen ze in het document dat seksuele omgang tussen mensen van gelijk geslacht zonde is. Een gemeentelid met een homoseksuele relatie kan niet worden toegelaten tot het doen van openbare geloofsbelijdenis, de heilige doop en de viering van het heilig avondmaal.

Waarom deed de synode een uitspraak over homoseksualiteit?

Een belangrijke aanleiding om het onderwerp homoseksualiteit hoog op de kerkelijke agenda te zetten, was een besluit van de cgk in Zwolle in 2003. De kerkenraad wilde homoseksuele gemeenteleden die samenleefden met iemand van hetzelfde geslacht blijven erkennen als „zusters en broeders in volle rechten”, wat onder meer betekende dat zij mochten deelnemen aan het heilig avondmaal.

Waarom staat het onderwerp dan nu opnieuw op de agenda?

Kerken en gemeenteleden die het niet eens waren met het synodebesluit konden een zogeheten revisieverzoek indienen. De generale synode neemt die nu in behandeling en beslist welke bezwaren hout snijden. Dat kan leiden tot herziening van onderdelen van het synodebesluit.

Wat staat er in de revisieverzoeken?

Die zijn niet openbaar. De commissie die de besluitvorming op de synode voorbereidde, clusterde de bezwaren echter en maakte die in november bekend. Daarin zijn vijf terugkerende thema’s te onderscheiden:

Het eerste thema is de Schriftuitleg. Het draait hierbij met name om de uitleg van Leviticus 18 en 20 en Romeinen 1.

Het tweede thema is de hermeneutiek, de toepassing van Bijbelse gegevens in de huidige cultuur. De indieners van revisieverzoeken vragen zich af of de Bijbel spreekt tegen de achtergrond van een bekendheid met homoseksuele relaties in liefde en trouw en werpen de vraag op wat het betekent als dat niet het geval is.

Het derde thema is een toespitsing van de twee eerdere punten. Hierbij wordt de vraag gesteld of homorelaties in de gemeente van Christus een uitzonderingspositie hebben in het licht van de tegemoetkoming van God aan zondige mensen in een gebroken wereld.

Het vierde thema gaat over pastoraat. Verschillende schrijvers van de revisieverzoeken vragen zich af of de synode met haar uitspraak uit 2013 raakt aan de pastorale verantwoordelijkheid van de plaatselijke kerkenraad, met name bij de verwijzing in de uitspraak naar de tucht.

Ten slotte is er een confessioneel, kerkelijk en kerkordelijk bezwaar: de vraag is of de synode met haar kerkelijke uitspraak een leeruitspraak deed.

Waarom zijn de besprekingen over homoseksualiteit niet openbaar?

Vanwege de gevoeligheid van het onderwerp en omdat het soms over personen gaat. In dergelijke gevallen vergaderen de synodeleden altijd achter gesloten deuren.

Komen ze eruit?

Dat is wel de verwachting. De generale synode sprak vorige maand en in november ook al over de bezwaren. De meningen liggen blijkbaar verdeeld. Als de synodeleden eruit komen, komen het commissierapport over homoseksualiteit en een verklaring op de website van de Christelijke Gereformeerde Kerken te staan.

Wat betekent een uitspraak voor de gemeenten die een revisieverzoek hebben ingediend?

Als de argumenten in de revisieverzoeken als steekhoudend en Bijbels worden gekwalificeerd, passen de CGK het huidige rapport aan. Zo niet, dan moeten de kerken zich aan het synodebesluit conformeren. Dat laatste zal moeilijk zijn voor sommige gemeenten, denkt kerkrechtdeskundige prof. dr. H. J. Selderhuis. „Ik kan me niet voorstellen dat de synode de revisieverzoeken allemaal sec zal afwijzen. De kerken zullen proberen elkaar vast houden.”

En als gemeenten het niet eens zijn met de synode-uitspraak?

Er kan niet opnieuw een revisieverzoek worden ingediend. Gemeenten die zich niet aan de afspraken houden, plaatsen zich in feite buiten het kerkverband, zegt prof. Selderhuis. „Maar niemand zal zover willen gaan bij dit onderwerp. Het kan er wel om gaan spannen als een gemeente zich blijft verzetten tegen een synode-uitspraak. Wat je dan kunt doen? Als we als gezin aan tafel zaten en iemand hield zich niet aan de afspraak, dan moest hij een tijdje op de trap zitten.”

De synode wordt waarschijnlijk provisorisch gesloten. Wat betekent dit?

Provisorisch is in dit verband kerkelijk jargon en betekent ”voorlopig”. Eén agendapunt is in feite nog niet afgerond, namelijk de plannen voor de eventuele vorming van de Gereformeerde Theologische Universiteit. Het is nog niet bekend wanneer de synodeleden zich daarover gaan buigen, maar waarschijnlijk is dat ergens in dit voorjaar, na 1 april.