Uit de nieuwe normen van het Deltaprogramma volgde dat 900 kilometer aan rivierdijk zou moeten worden aangepakt vanwege piping – het verschijnsel dat tijdens hoogwater rivierwater zand wegvoert van onder de dijk, die daardoor verzwakt.

Tijdens het zogeheten POV-festival 2016 donderdag in Tiel bleek dat nog maar 275 kilometer met voorrang moet worden aangepakt. Dat volgde uit de rapporten van vijf landelijke werkgroepen, zogeheten Programma Overstijgende Verkenningen (POV), die donderdag werden overhandigd aan Erik Kraaij, directeur van het hoogwaterbeschermingsprogramma.

Hoe komt dat? „Er was 2 miljard euro gereserveerd om piping onder rivierdijken aan te pakken, maar we kunnen dat bedrag zeker met een derde terugbrengen”, stelde Roelof Bleker, dijkgraaf van waterschap Rivierenland en voorzitter van POV Piping.

Papieren werkelijkheid

Bleker geeft aan dat het heel belangrijk is om niet alleen te steunen op computermodellen, maar ook het gezonde boerenverstand te gebruiken bij het beoordelen van de dijken. „Mensen in het veld kennen de dijken uit hun dagelijkse praktijk; ook is de geschiedenis van zo’n dijk meestal bekend.”

Hij constateert dat de werkelijkheid op de waterschappen vaak een papieren werkelijkheid is. „Er is vaak sprake van een toetsing achter het bureau: berekeningen van limieten, zandkorrelverhoudingen en andere aannames. We moeten onze modellen ook toetsen in de praktijk.”

Wat levert dat op? „Stel dat we van achter ons bureau 500 kilometer dijk moeten afkeuren op basis van de nieuwe norm; als we vervolgens het veld ingaan, blijft daarvan in de praktijk nog maar 100 kilometer over die we beargumenteerd moeten aanpakken”, legt de dijkgraaf de nieuwe werkwijze uit.

In een van de workshops legt Govert Geldof, directeur van het gelijknamige adviesbureau, uit dat onderzoekers, beleidsmedewerkers, praktijkmensen, projectleiders en bestuurders elkaar nodig hebben om ervaringskennis uit te wisselen. „Door de papieren werkelijkheid dreigen waterschappen de echte realiteit uit het oog te verliezen. Vroeger zat er één man op het kantoor en waren er 99 in het veld; tegenwoordig is dat precies andersom.”

Motivatie

Uit een bezoek dat hij met kantoor- en praktijkmensen van de POV Piping aan het Kampereiland bracht, leerde hij dat door uitwisseling van ervaringskennis veel geld kan worden bespaard. „Maar het levert mensen ook meer werkplezier op én het kost ze veel minder vergadertijd.”

Verder toonden verschillende bedrijven en ingenieursbureaus op het festival in Tiel tal van slimme technieken om piping uit te bannen. Deze variëren van het aanbrengen van grindkolommen en het injecteren van stoffen die de grond verdichten, tot de Prolock Delta-damwand, een anti-pipingscherm dat is gemaakt uit gerecyclede kunststof kozijnen.

Dijkversterking met grote machines en diep ingeslagen damwanden is verleden tijd, wat Martin Scheepers van waterschap Rivierenland betreft. „Innovatieve technieken om de dijken zonder drastische ingrepen op hun plaats te houden, komen volgend jaar beschikbaar. Het gaat onder meer om vernageling, drainagemethoden, grondverbetering en doorlatende wanden van geotextiel.”

Ook uit presentaties van andere POV’s bleek dat er miljoenen kunnen worden bespaard op het hoogwaterbeschermingsprogramma. In Holland ten noorden van de Lek werden alle secundaire keringen afgekeurd. De kosten liepen op tot 1 miljard euro, vertelt Rik Sonneveld, voorzitter van POV Centraal Holland. „We kwamen erachter dat het versterken van alleen de Lekdijk genoeg is en een besparing oplevert van 700 miljoen euro.”