De Amerikaanse presidentsverkiezingen werpen hun schaduw vooruit. En er valt zeker iets te kiezen. Met de extreme Donald Trump in het Witte Huis zal er een heel andere wind door het land waaien dan als zijn Democratische tegenstrever Hillary Clinton op 8 november de verkiezingen wint. De opinies die de beide kandidaten over wapenbezit, immigratie en minderheden ventileren, liggen hemelsbreed uit elkaar. De opvattingen over het buitenlands beleid zijn eveneens heel verschillend.

De ideeën over hoe om te gaan met de armsten in de samenleving zijn echter minder bekend. Toch zijn die van groot belang, want hoe je de armoede in het land ook meet, Amerika scoort op dit punt slecht. Volgens schattingen leven circa 35 miljoen Amerikaanse burgers in armoede, wat neerkomt op 11 procent van de totale bevolking. Voor kinderen gaat het zelfs om 17 procent.

Die armoede kom je ook op straat tegen. Tijdens mijn vakantie in het zuidwesten van de Verenigde Staten deze zomer viel het me op hoe veel daklozen de nacht op straat doorbrachten. Zonder baan, zonder inkomen en waarschijnlijk ook zonder toegang tot medische voorzieningen. En als toerist zie je dan alleen maar het topje van de ijsberg.

Welvaartsverschillen

Amerika is een rijk land, met een gemiddeld inkomen per hoofd van de bevolking dat hoger is dan in vrijwel alle Europese landen. Anders dan hier kenmerkt de Amerikaanse samenleving zich echter van oudsher door een naast elkaar bestaan van private rijkdom en publieke armoede. Dit uit zich niet alleen in grote welvaartsverschillen, maar ook in minder goede wegen, verwaarloosd straatmeubilair en beperkt openbaar vervoer – het was bijna aandoenlijk om te zien hoe de buschauffeurs in Los Angeles de deuren moesten sluiten met behulp van een mechanische arm in plaats van met een simpele druk op de knop.

Onder president Obama zijn er maatregelen genomen om iets aan de armoede te doen. Met name de introductie van ”Obamacare”, die heeft gezorgd voor beter toegankelijke gezondheidszorg, was een stap in de goede richting. Clinton wil het minimumloon verhogen, waardoor minder werkenden naast een voltijdbaan nog moeten bijbeunen in de avonduren. Ook wil ze meer subsidie voor kinderopvang en onderwijs. Ze doet het daarmee beter dan Trump, die alleen met voorstellen is gekomen die de rijken helpen. Plannen voor meer betaalbare woonruimte voor de armste bevolkingsgroepen blijven echter achterwege. En juist dat is, aldus de aan de Harvard University verbonden hoogleraar Matthew Desmond, essentieel voor de armeren. Vermindering van het aantal huisuitzettingen zorgt voor stabiliteit en daarmee voor betere kansen op het vinden van een baan.

Ondertussen blijft de plek waar je wieg heeft gestaan, je huidskleur en je achtergrond nog altijd sterk bepalend voor je kansen in de Amerikaanse samenleving. In de eerste aflevering van de documentaireserie ”De Verenigde Staten van Eva” gaf Eva Jinek afgelopen donderdag een doorkijk in de Amerikaanse samenleving. Door haar geïnterviewde zwarte Amerikanen verwoordden dat ze blij waren met Obama omdat het feit dat hij president werd had gezorgd voor een groter gevoel van waardigheid. Tegelijkertijd stelden ze dat er geen grote veranderingen zijn teweeggebracht tijdens zijn presidentschap.

Individualisme

Tegenwerking van de Republikeinen in het Congres speelde daarbij een rol, maar uiteindelijk zal vooral de samenleving zelf moeten veranderen. De combinatie van veel rijkdom bij een deel van de private huishoudens en armoede waar het gaat om de publieke voorzieningen zit te veel ingebakken in de Amerikaanse samenleving, die gekenmerkt wordt door individualisme.

Er valt veel te kiezen in november en het is te hopen dat het Witte Huis niet zal worden bewoond door een man die het land verdeelt in plaats van samenbrengt. Minder armoede en betere voorzieningen voor de zwaksten in de samenleving vallen echter, ook met opnieuw een Democratische president, niet te verwachten.

De auteur schrijft op freelancebasis over ontwikkelingen in de economie en op de financiële markten.