De troonrede is hier te zien en te beluisteren.

22.15 uur: De redactie sluit dit liveblog. Volg woensdag onze berichtgeving over de algemene beschouwingen.

20.50 uur: JSF duurder – De aanschaf van de F-35 gaat mogelijk een half miljard euro duurder uitvallen. Dat schrijft minister Jeanine Hennis-Plasschaert dinsdag in de begroting van volgend jaar van haar ministerie.

20.30 uur: Hoedjes, hoedjes, hoedjes – In Den Haag geweest vandaag? Met een hoedje op? Groot kans dat RD-fotograaf Henk Visscher je heeft gespot. Bekijk de fotoserie hier.

19.20 uur: Kosten vluchtelingenstroom – De grote stroom vluchtelingen uit vooral Syrië en Irak gaat Nederland dit jaar in totaal meer dan 1 miljard euro kosten. Dat blijkt uit de begrotingen van de ministeries van Buitenlandse Zaken en Veiligheid en Justitie.

19.10 uur: Werkend Nederland – De gedachte van de ChristenUnie dat de 5 miljard euro lastenverlichting niet uitsluitend ten goede mag komen aan werkend Nederland, heeft het kabinet „zich helaas niet eigen gemaakt”, zegt CU-leider Slob nadat hij de Miljoenennota heeft doorgespit.

19.00 uur: Vermogen – Ongeveer 90 procent van de mensen die nu belasting betalen over hun vermogen, gaat er met de nieuwe vermogensrendementsheffing op vooruit. Zo’n 10 procent gaat meer betalen, zei staatssecretaris Wiebes (Financiën).

18.40 uur: Reactie Rouvoet – André Rouvoet, voorzitter van Zorgverzekeraars Nederland (ZN): „Het is goed dat het kabinet extra investeert in de langdurige zorg voor kwetsbare mensen. Maar de bezuinigingen op de wijkverpleging houdt het kabinet gewoon overeind. Daarnaast maken zorgverzekeraars zich zorgen over het stijgende eigen risico, zelfs harder dan de inflatie. Dat ondermijnt de solidariteit in het zorgstelsel.”

18.35 uur: Fotoserie Henk Visscher – Bij dit liveblog is nu een fotoserie van RD-fotograaf Henk Visscher te zien. Klik op de foto om de fotoserie te openen.

18.30 uur: Koopkracht ouderen – Het kabinet heeft bijna een miljard euro uitgetrokken om te voorkomen dat gepensioneerden en uitkeringsgerechtigden er volgend jaar in koopkracht op achteruit zouden gaan. Dat was een belangrijke wens van coalitiepartner PvdA.

18.25 uur: Kritische reacties – Werkgevers en vakbonden zijn blij met de lastenverlichtingen die het kabinet wil doorvoeren. Maar vanuit elke branche of belangengroep klinken nog punten waar te weinig aan wordt gedaan. Economen noemen de miljoenennota een gemiste kans omdat het kabinet heeft verzuimd met echte hervormingen te komen.

18.00 uur: Toelichting Dijsselbloem – Het kabinet verlaagt de lasten volgend jaar met 5 miljard euro, maar Nederland moet niet gaan hopen dat alle miljardenbezuinigingen van de afgelopen jaren worden gecompenseerd. Of dat de pensioenleeftijd weer wordt verlaagd. Dat is onmogelijk, aldus minister Dijsselbloem van Financiën, omdat de rijksbegroting nog onvoldoende buffers heeft en het begrotingsherstel nog niet klaar is.

17.45 uur: Troonrede voor jou – In de troonrede staan ingewikkelde woorden en de zinnen zijn soms lang. Als er dinsdagmiddag alleen kinderen in de Ridderzaal hadden gezeten, had koning Willem-Alexander het vast veel eenvoudiger gedaan. Bijvoorbeeld zo.

17.30 uur: Troonrede gemist? – Het Koninklijk Huis plaatste de troonrede op YouTube.

17.05 uur: Reactie Onderwijsbond – „Of het nu gaat om passend onderwijs, de overvolle klassen, de werkdruk of het salaris, de staatssecretaris en de minister van Onderwijs doen net of alles op rolletjes loopt”, aldus Liesbeth Verheggen, voorzitter van de Algemene Onderwijsbond (AOb). „Ze sluiten hun ogen voor de werkelijkheid. In het hoger onderwijs trekt minister Bussemaker zich niets aan van de protesten van studenten en personeel. Intussen is ze wel bezig met plannen om het middelbaar beroepsonderwijs grondig te herzien, terwijl ze daar juist behoefte hebben aan rust in de tent. In geen enkele sector is het personeel zo ontevreden als het gaat om de arbeidsomstandigheden.”

16.40 uur: Intussen in Zimbabwe... – De Zimbabwaanse president Robert Mugabe heeft dinsdag geblunderd bij de opening van het parlement. De 91-jarige regeringsleider las de verkeerde speech voor. Mugabe gebruikte de toespraak eind augustus al een keer tijdens de ‘State of the Nation’, een soort troonrede. Volgens Mugabe hebben medewerkers van hem de toespraken door elkaar gehaald. Hij houdt later op de dag nog een keer de goede speech.

16.35 uur: De vluchtelingen – VluchtelingenWerk is het eens met de koning dat de toenemende aantallen vluchtelingen geen afwachtende houding dulden. „Wij zijn van mening dat bescherming bieden aan vluchtelingen en niet het beperken van aantallen daarbij voorop moet staan”, aldus de organisatie. „Het is noodzakelijk dat vluchtelingen zo snel mogelijk een nieuw leven kunnen opbouwen.”

16.30 uur: De portemonnee – Het is voor het eerst sinds 2008 dat zo veel mensen er financieel op vooruit gaan. Dat zegt het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) dinsdag na koopkrachtberekeningen op basis van de miljoenennota.

16.20 uur: Meer geld voor AIVD – De geheim agenten krijgen komend jaar meer armslag. Na een grote reorganisatie en bezuiniging in de afgelopen jaren dwong de Tweede Kamer af dat de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD er direct meer geld bij krijgt.

16.05 uur: Renovatie Paleis op de Dam – De Burgerzaal in het Koninklijk Paleis op de Dam in Amsterdam staat een renovatie te wachten. Dat blijkt uit de begroting van ‘De Koning’, die is opgenomen in de miljoenennota.

15.50 uur: „Diepe wonden” – De Raad van State in een reactie op de troonrede: „De crisis heeft de afgelopen jaren diepe wonden geslagen. De manoeuvreerruimte om nieuwe schokken op te vangen is aanzienlijk afgenomen, terwijl de onzekerheden en risico’s waarmee de groei is omgeven, groot zijn. Hierdoor kan achterstallig onderhoud ontstaan dat kan leiden tot pijnlijke maatregelen in de toekomst. Het is een gemiste kans dat de aangekondigde belastinghervormingen niet worden doorgevoerd.”

15.42 uur: Acties politie – Duizenden politiemensen uit het hele land zullen woensdag vier belangrijke ministeries in Den Haag blokkeren. Tijdens de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer betogen ze zo voor meer loon en betere arbeidsvoorwaarden.

15.38 uur: „De pannetjes worden nat” – De nattigheid en de wind verstoorden de sfeer in Den Haag niet, merkte RD-verslaggever Gerco Verdouw. Lees zijn reportage hier.

15.30 uur: Overzicht miljoenennota – Klik hier voor een overzicht van de hoofdpunten uit de miljoenennota 2016.

15.23 uur: Krijgsmacht verder versterkt – De Nederlandse strijdkrachten krijgen er volgend jaar 220 miljoen euro bij. Het is de vierde keer op rij dat er meer geld naar Defensie gaat.

15.16 uur: Miljoenennota aangeboden – „Nederland heeft zich ontworsteld aan de crisis”. Dat zei een redelijk optimistische minister Dijsselbloem van Financiën bij de aanbieding van de miljoenennota en de begroting aan de Tweede Kamer. De koopkracht van huishoudens neemt dit jaar en volgend jaar toe en „dat zorgt voor vertrouwen”, aldus Dijsselbloem. Het brede herstel leidt er volgens hem ook toe dat Nederlanders voor het eerst in vijf jaar weer meer uitgeven.

15.05 uur: Reactie CDA – CDA-fractievoorzitter Buma: „Het ontbreekt aan ambitie om ervoor te zorgen dat honderdduizenden mensen die nu aan de kant staan, aan een baan worden geholpen. Het lijkt het erop dat het kabinet de aandacht wil afleiden naar het uitdelen, maar vergeet dat de aandacht moet gaan naar de vluchtelingenproblematiek. Daar had de troonrede wel grote woorden over, maar het beleid van het kabinet blijft vreselijk achter.”

15.03 uur: Reactie CU – Arie Slob, fractieleider van de ChristenUnie: „Hoewel lastenverlichting belangrijk is om werk meer kans te geven en de koopkracht te herstellen, vraagt regeren in deze tijd om meer dan dat. Iedereen lijkt erop vooruit te gaan, maar het kabinet vergeet grote groepen mensen zoals de gezinnen met kleine kinderen die niet beide fulltime werken, mantelzorgers, chronisch zieken en gehandicapten, politieagenten, maar trekt ook nauwelijks geld uit voor de grote vraagstukken van onze tijd zoals de opvang van vluchtelingen in de regio en in ons land en het klimaat.”

14.58 uur: „Onveilige wereld” – VVD-fractievoorzitter Zijlstra: „ De werkgelegenheid trekt aan, het aantal banen in Nederland neemt toe. Maar de werkloosheid neemt nog niet enorm af. Dat betekent dat de opdracht voor het komende jaar is te zorgen dat ook de mensen die de afgelopen jaren hun baan verloren zijn weer kans hebben op een baan en weer aan het werk gaan. Nederland heeft daarnaast te maken met een onveilige wereld om ons heen. Daar moeten we op een goede manier mee omgaan. Daarom ben ik blij dat de Europese Raad gisteren heeft besloten dat het plan van de VVD voor opvang van vluchtelingen in de eigen regio, nu Europees beleid is.”

14.46 uur: Reactie PvdA – Diederik Samsom, fractieleider van de PvdA: „Ik vond het vooral ook goed dat de koning ook aandacht besteedde aan de andere grote thema’s en niet alleen over groei en economie had. Maar ook over migratie, klimaat en energie. De troonrede is optimistischer dan de afgelopen jaren en dat werd ook wel eens tijd. Het is nu zaak dat iedereen dat gaat merken. Nederlanders moeten het gaan voelen in hun portemonnee en daar moet nog hard voor gewerkt worden.”

14.28 uur: Samenvatting – Koning Willem Alexander besteedde in de troonrede veel aandacht aan financieel-economische onderwerpen. Het was geen juichverhaal. Weliswaar groeit de economie en daalt het overheidstekort, maar de regering is wel bezorgd over de relatief geringe daling van de werkloosheid. Die blijft boven de 600.000. Veel aandacht was er ook voor de problemen in de wereld en het vluchtelingenprobleem. Ook daar heeft het kabinet nog niet de steen der wijzen gevonden. Er was in de troonrede weinig visie over welke richting het op moet met Nederland. Het was vooral een opsomming van de maatregelen die het kabinet gaat nemen.

14.26 uur: Reactie CNV – Voorzitter Maurice Limmen van het CNV: „Over de werkloosheid hoor ik veel, maar ik zie te weinig concrete voorstellen. Te veel mensen staan aan de kant. Daar kan en moet het kabinet meer aan doen.”

14.20 uur: Balkonscène – Koning Willem-Alexander en zijn vrouw koningin Máxima wuiven samen met prins Constantijn en prinses Laurentien vanaf het balkon van Paleis Noordeinde naar de massaal toegestroomde belangstellenden. De balkonscène is een traditie waar altijd veel mensen op afkomen.

14.13 uur: Reactie ING – Marieke Blom, hoofdeconoom van ING: „Het kabinet kiest ervoor om de koopkracht verder te laten stijgen. Uit politiek oogpunt begrijpelijk, maar economisch een gemiste kans omdat er fundamentele uitdagingen liggen in de komende jaren. Na de eerdere grote ingrepen lijkt het kabinet een beetje hervormingsmoe. Er had bijvoorbeeld zwaarder ingezet kunnen worden op de mismatch tussen arbeidsvraag en -aanbod, met name onder ouderen.”

14.05 uur: Reactie Rutte – „De Nederlandse economie heeft er in jaren niet zo goed voorgestaan.” Premier Rutte heeft dat laten weten in een eerste reactie op de troonrede. „We zitten weer in de kopgroep van Europa. Dat hebben we te danken aan alle Nederlanders en ondernemers die niet bij de pakken neer zijn gaan zitten. Tegelijkertijd blijven we realistisch. We zijn er nog niet. De werkloosheid is nog te hoog, het uitvoeren van de verschillende hervormingen moet goed en zorgvuldig gebeuren en we hebben te maken met een onrustige buitenwereld. Buitenlandse conflicten kunnen hun weerslag hebben op onze samenleving. Daar moeten we de ogen niet voor sluiten.”

13.57 uur: Bruggenbouwer – Nederland wil een pragmatische bruggenbouwer zijn als het de eerste helft van volgend jaar voorzitter is van de Europese Unie. Dat zei koning Willem-Alexander dinsdag in zijn troonrede. Nederland blijft streven naar een Europese Unie die beter functioneert en zich richt op de hoofdzaken, aldus de koning. „Alleen samen zijn we in staat onze collectieve veiligheid te garanderen, onze gedeelde waarden te beschermen en het welzijn en de welvaart van de inwoners van Europa het best te dienen.” Veiligheid en migratie zijn twee internationale hoofdthema’s die ook het Nederlandse EU-voorzitterschap zullen tekenen, zei de koning verder. Voor Nederland zijn bovendien economische groei en zoveel mogelijk nieuwe en volwaardige banen belangrijke aandachtspunten. „Daarvoor is een innovatief Europa nodig met een goed functionerende interne markt en open handelsrelaties met de rest van de wereld.”

13.56 uur: Technische storing – Door een technische storing konden we het liveblog enige tijd niet continu bijwerken. Onze excuses hiervoor.

13.55 uur: Volledige tekst – Lees hier de volledige tekst van de troonrede.

13.53 uur: Vluchtelingen – De vluchtelingenstroom groeit en duldt geen afwachtende houding, aldus de koning. „Dit vraagt om scherpe keuzes voor beperking van de instroom en een betere verdeling over de lidstaten. Er is een integrale aanpak nodig die rekening houdt met alle relevante factoren”, sprak de koning. „Het meest prangend is de situatie van de grote aantallen mensen die in vaak onveilige en overvolle boten en op andere manieren naar Europa gaan om hier asiel te vragen. De schrijnende beelden van mensen op drift die dagelijks tot ons komen vanuit onder meer Kos en Calais, leggen een scala aan problemen en persoonlijk leed bloot, waarvoor geen gemakkelijke en snelle oplossingen bestaan.”

13:40 uur: Herstel – Nederland staat er met een aantrekkende economie sociaal-economisch gezien „relatief goed” voor, maar er is „geen reden om achterover te leunen”. Daarvoor is de werkloosheid nog te hoog, dat zei koning Willem-Alexander in de troonrede. Hij wees erop dat de groeiprognoses voor het eerst in tijden weer boven de 2 procent komen en de overheidsfinanciën zich in de goede richting bewegen. „Het vertrouwen kan terugkeren dat ook toekomstige generaties het beter krijgen.”

Willem-Alexander begon zijn troonrede met de constatering dat Nederlanders steeds in staat zijn om de bakens te verzetten als de omstandigheden daar om vragen. Tijdens de crisis van de afgelopen jaren hebben we die kracht opnieuw gezien, en met resultaat, aldus de koning. De economische groei is er weer dankzij „de inzet en het doorzettingsvermogen” van werknemers en werkgevers. Het herstel wordt niet alleen gedragen door de export, maar ook door een groei van de consumptie en aantrekkende bedrijfsinvesteringen. Ook is er „een krachtig herstel” van de bouw en de woningmarkt.

13:38 uur: Slot troonrede – De troonrede is afgesloten met de gebruikelijke woorden dat de koning en vele andere de regering wijsheid en kracht toe wensen en om Gods zegen voor hen bidden.

13:20 uur: Troonrede – “Leden van de staten generaal...”, de derde troonrede van koning Willem-Alexander is begonnen.

13:17 uur: Jurk Máxima – De jurk van koningin Máxima zou gebaseerd zijn op de Japanse kamer van paleis Huis ten Bosch.

13:13 uur: Prinses Beatrix – Prinses Beatrix bekijkt de stoet dit jaar vanaf het bordes van museum het Mauritshuis, vlakbij het Binnenhof. Máxima geeft vanuit de Gouden Koets haar schoonmoeder een handkusje.

13.00 uur: Stoet vertrekt – Het Wilhelmus heeft geklonken en de Gouden Koets met daarin koning Willem-Alexander en koningin Máxima vertrekt naar de Ridderzaal. Gelijktijdig is ook de verenigde vergadering geopend. Opvallend is dat de koningin geen hoed draagt.

12:42 uur: Video Rutte – Minister-president Rutte spreekt twitteraars toe in een videoboodschap. Hij heeft zin in deze prinsjesdag.

12.33 uur: Noordeinde – De koning, koningin, prins Constantijn en prinses Laurentien en leden van de hofhouding zijn al aanwezig in paleis Noordeinde. Om 13.00 vertrekt de koninklijke stoet naar het Binnenhof.

11.58 uur: Koffertje van Lieftinck – Minister Dijsselbloem presenteert de Miljoenennota in het koffertje waarmee zijn verre voorganger Pieter Lieftinck dat in 1946 deed. „Het gaat om een klein symbool van herstel”, aldus Dijsselbloem. Het koffertje is destijds voor 3,50 gulden gekocht. Lieftinck heeft daarmee een mooie traditie gecreëerd, vindt Dijsselbloem. Lieftinck legde ook de basis voor de wederopbouw en het economisch herstel na de oorlogsjaren.

Dijsselbloem benadrukt dat de crisis destijds veel zwaarder was dan nu, maar Nederland komt ook uit een economische crisis en „ook nu weer hebben we een soort wederopbouw”. De minister zal geen feestbegroting gaan presenteren, zo zegt hij: „Het gaat om een heel gerichte inzet van geld om te zorgen dat mensen meer kunnen werken.”

10.33 uur: Laatste keer Gouden Koets – De gouden koets maakt dinsdag voorlopig voor het laatst de rit van paleis Noordeinde naar het Binnenhof en terug. Het rijtuig wordt de komende jaren gerenoveerd. De veel oudere glazen koets is de vervanger. Deze koets werd eerder dit jaar na een jarenlange opknapbeurt weer opgeleverd.

09.52 uur: Pleidooi RMU – De reformatorische vakorganisatie RMU pleit dinsdag voor een opwaardering van immateriële waarden; zoals waardeoverdracht binnen het gezin, meer oog voor elkaar en voor de waarde van onbetaald werk in plaats van de drang tot „eindeloze arbeidsparticipatie.”

08.55 uur: Bijzondere creaties – De jurk van minister Bussemaker (Onderwijs) is net als vorig jaar ontworpen door studenten van de Technische Universiteit Eindhoven. Dat meldt de NOS. Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie Carla Dik-Faber draagt vandaag een jurk die is gemaakt van de bekleding van treinbanken. Op haar hoofd heeft ze een creatie die is gemaakt van conducteurspetten.

07.40 uur: Onstuimig weer – Mensen die vandaag naar Den Haag komen voor Prinsjesdag doen er goed aan een paraplu mee te nemen.

07.30 uur: Eerste Oranjefans gespot – De eerste Oranjefans zijn dinsdagochtend al vroeg langs de route van de Gouden Koets gespot. Zo stonden rond 07.00 uur bij Paleis Noordeinde drie belangstellenden. Kort daarvoor was het plein voor het paleis nog een keer schoongeveegd door de reinigingsdienst van de gemeente. De koninklijke stoet met onder anderen koning Willem-Alexander vertrekt om 12.50 uur van Paleis Noordeinde naar het Binnenhof. Daar leest de koning in de Ridderzaal de troonrede voor.

07.15 uur: Zwabberbeleid – Econoom Bas Jacobs uitte maandag in het Reformatorisch Dagblad forse kritiek op het kabinet. Dat heeft volgens hem geen enkele reden om zichzelf op de borst te kloppen. Jacobs: „Het kabinet voert zwabberbeleid.”

07.10 uur: Geen feestbegroting, wel lastenverlichting – Het kabinet presenteert dinsdag een begroting die geen feestbegroting mag heten, maar wel met 5 miljard euro de lasten van burgers en bedrijven verlaagt. Nederland heeft de economische crisis achter zich gelaten met een economische groei die versnelt en volgend jaar op 2,4 procent wordt geraamd. Negatief is wel dat de werkloosheid met 6,7 procent hoog blijft. Meer nog dan andere jaren is het nieuws uit de begroting al uitgelekt. Premier Mark Rutte noemde het lekken dit jaar „erg heftig”, maar gaf eigenlijk toe dat hij er weinig tegen kan doen. VVD-minister Melanie Schultz suggereerde wel een strafrechtelijk onderzoek. Bij eerdere lekken leverde dat niets op. De belangrijkste elementen uit de begroting zijn naast de lastenverlichting extra geld voor Defensie, voor de zorg, voor kinderopvang en voor migratie. Belastingtarieven worden zo gewijzigd dat vooral werkenden er op vooruit gaan. In totaal gaat krijgt 80 procent van de mensen er koopkracht bij. Een op de vijf Nederlanders krijgt er niets bij, maar er is geen één bevolkingsgroep die er op achteruit gaat. Ondanks het vele lekken uit de begrotingsstukken is de troonrede nog wel geheim gebleven. Die wordt altijd in een veel kleinere kring voorbereid. Het is dinsdag de derde keer dat koning Willem-Alexander om 13.00 uur de troonrede in de Ridderzaal voorleest. Twee uur daarna biedt minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën de miljoenennota voor 2016 aan in de Tweede Kamer. Ook voor Dijsselbloem is dat alweer de derde keer.

07.05 uur: Den Haag loopt uit – Ruim 4000 mensen hebben een kaartje gekocht voor de tribunes aan het Lange Voorhout om dinsdag te kijken naar de Gouden Koets. Die rijdt zoals elk jaar op Prinsjesdag van Paleis Noordeinde naar het Binnenhof, waar koning Willem-Alexander in de Ridderzaal de troonrede voorleest. Dit jaar is het voorlopig de laatste keer dat de Gouden Koets te zien is op Prinsjesdag. De koets wordt de komende jaren gerestaureerd. Vaak staan al vroeg fanatieke oranjeliefhebbers langs de route om niks van de stoet te missen. In de stoet loopt ook een aantal muziekkorpsen mee. Na terugkomst van het Binnenhof zwaait het koningspaar vanaf het balkon van Paleis Noordeinde naar het publiek. Lekker weer wordt het dinsdag niet in Den Haag. Het gaat stevig waaien, er kan een regenbui vallen en de temperatuur blijft steken op 17 graden. Vorig jaar was het nog 24 graden bij de opening van het nieuwe parlementaire jaar. De gemeente Den Haag vraagt iedereen om met het openbaar vervoer naar de stad te komen. Veel straten zijn afgesloten vanwege festiviteiten rond Prinsjesdag.

07.00 uur: Rijksoverheid – De Rijksoverheid heeft een speciale pagina met informatie over Prinsjesdag. De route van de Gouden Koets, uitleg over het ceremonieel en de planning van de derde dinsdag van september zijn op de pagina te vinden.

07.00 uur: Liveblog dinsdag – Vandaag doet de webredactie van RD.nl, samen met verslaggevers op locatie, verslag van Prinsjesdag.

Opnieuw is er dit jaar vertrouwelijke informatie gelekt uit de Miljoenennota. “Het gaat beter met de economie, maar we moeten nuchter blijven”, dat is de boodschap die het kabinet volgens RTL Nieuws gaat vertellen.

Minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën zal de rijksbegroting en miljoenennota aan de Tweede Kamer aanbieden in het eerste koffertje dat hiervoor ooit werd gebruikt. Pieter Lieftinck bracht de stukken op Prinsjesdag van 1946 voor het eerst mee naar de Kamer in een koffertje. „Het werd het symbool van verstandig begroten, maar ook van vernieuwde voorspoed”, aldus Dijsselbloem. Daarom vindt hij het een „passend eerbetoon” om het originele koffertje te gebruiken.