Amnesty International publiceerde op 5 december 2014 een omvangrijk rapport over de aantallen Syrische vluchtelingen die in het Midden-Oosten zelf werden opgevangen. Het betrof hier uitsluitend vluchtelingen die officieel geregistreerd stonden bij de UNHCR. Dat betekent dat de werkelijke aantallen waarschijnlijk veel hoger liggen. Libanon, Jordanië en Egypte bleken de meeste vluchtelingen op te vangen. Amnesty International gaf echter aan dat de zes Arabische Golfstaten (Qatar, de Verenigde Arabische Emiraten, Bahrein, Koeweit, Oman en Saudi-Arabië) „nul plekken hadden aangeboden voor de opvang van Syrische vluchtelingen.”

Ook in de Arabische wereld worden de schrijnende beelden gezien van wanhopige vluchtelingen die met gevaar voor eigen leven Europa proberen te bereiken. Opvallend is echter dat hier nauwelijks verontwaardiging heerst over een eventueel tekortschieten van Europese staten. Er wordt integendeel steeds heftiger met de beschuldigende vinger gewezen naar de zes Arabische Golfstaten die synoniem staan voor onvoorstelbare rijkdom.

De economieën van de golfstaten zijn grotendeels afhankelijk van buitenlandse werkkrachten, en alleen al in Saudi-Arabië werken 1,5 miljoen Aziatische meisjes als huishoudelijke hulp. Duizenden jonge Arabieren gebruiken de sociale media om hun ongenoegen te uiten over wat wordt gezien als de totale onverschilligheid van de golfstaten.

Ze wijzen er bijvoorbeeld op dat Saudi-Arabië voldoende accommodatie heeft om jaarlijks ruim 3 miljoen pelgrims op te vangen die de bedevaart naar Mekka maken. Kan deze accommodatie nu niet worden gebruikt voor humanitaire doeleinden? Syrische vluchtelingen zouden vooral vanuit Jordanië naar de golfregio kunnen worden gebracht.

Om recht te doen aan de Saudiërs dient vermeld te worden dat ook Saudische kranten dit thema hebben opgepakt. Zo plaatste het Saudische dagblad Makkah Newspaper een cartoon waarop twee deuren te zien zijn. De rechterdeur, die beveiligd is met prikkeldraad, moet Saudi-Arabië voorstellen, terwijl de linkerdeur de Europese Unie is. Een Syrische vluchteling ligt op zijn knieën voor deze Europese deur, waarachter een ambtenaar staat. Vanachter de rechterdeur roept een Golfarabier deze ambtenaar toe: „Waarom doen jullie niet voor hen open, onhoffelijke lieden?”

De vraag waarom de Arabische Golfstaten geen Syrische vluchtelingen opnemen, zou men echter ook kunnen omdraaien zoals de BBC onlangs deed. Waarom vluchten Syriërs niet naar de golfstaten, die geografisch veel gemakkelijker te bereiken zijn? Het antwoord luidt dat ze weten dat ze in deze landen niet worden toegelaten zonder geldig visum. Bovendien hebben de Arabische Golfstaten nooit internationale conventies over het omgaan met vluchtelingen ondertekend.

Wie praat met Arabieren in het Midden-Oosten krijgt verschillende verklaringen voor wat wordt gezien als een beschamende harte­loosheid van deze golfstaten. Al voor de huidige vluchtelingencrisis heerste de perceptie dat de golfstaten gastarbeiders uit Azië of Afrika prefereerden boven Arabieren. Golfarabieren zouden andere Arabieren minachten.

Vervolgens wordt er verwezen naar het feit dat de Arabische monarchieën in de golf gewend zijn dat ze alles kunnen (af)kopen. Met betrekking tot de Syrische vluchtelingencrisis betekent dit dat de golfstaten vinden dat ze aan hun verplichtingen hebben voldaan door miljarden dollars te schenken aan allerlei hulporganisaties die Syriërs bijstaan.

Ten slotte wordt een verklaring gezocht in wat wel de ”wij versus zij”-mentaliteit wordt genoemd. De golfstaten zijn tribale samenlevingen waar Aziatische of Afrikaanse werkemigranten nooit deel van kunnen uitmaken. Syrische vluchtelingen die én Arabisch én medemoslims zijn, zouden deze maatschappelijke structuur kunnen doorbreken.