Het document ”Voor ons gestorven”, dat de Evangelische Kerk in Duitsland (EKD) recent het licht deed zien, oogst in het behoudende deel van de Duitse volkskerk enerzijds waardering; tegelijkertijd kritiek. Theoloog dr. Stephan Holthaus: „Het is jammer dat de boodschap van gericht, verdoemenis en eeuwige verlorenheid er praktisch niet in voorkomt.”
In de aanloop naar Goede Vrijdag en Pasen publiceerde de EKD-raad vorige week de „Grundlagentext” ”Für uns gestorben. Die Bedeutung von Leiden und Sterben Jesu Christi”. Daarin gaat het hoogste orgaan van de kerk in op vragen als: „Wat betekent het dat God ons liefheeft?” en „Wat houdt het in dat Hij Zich in Jezus Christus voor ons aan het kruis liet slaan?”
Het document is bedoeld als ”Orientierungshilfe” en richt zich niet alleen op kerkleden. Het wil aanknopingspunten bieden voor een gesprek met „allen die naar de betekenis en zin van het christelijk geloof vragen”, schrijft EKD-raadsvoorzitter dr. Heinrich Bedford-Strohm in zijn voorwoord, „ook dan wanneer zij dit niet delen of er zelfs afwijzend tegenover staan.”
Alverzoeningsleer
Dr. Stephan Holthaus, verbonden aan de Vrije Theologische Hogeschool (FTH) in Giessen, is aan de ene kant positief over de tekst. „Het is zeer in de Evangelische Kerk te waarderen dat zij aandacht vraagt voor de centrale kern van het christelijk geloof, de dood en het sterven van Jezus Christus, en deze voor de moderne mens inzichtelijk wil maken”, verklaarde hij tegenover de Duitse christelijke nieuwsdienst Pro. „Goed is ook dat men zich daarbij duidelijk op de Bijbel baseert.”
Kritisch is de theoloog echter ook. Zo draait het EKD-document volgens hem heen om het feit dat mensen zonder het geloof in Jezus verloren gaan. Het antwoord op de vraag „Wat gebeurt er dan met de mensen die niet in God, laat staan in Jezus Christus geloven?” tendeert in de richting van de alverzoeningsleer, aldus dr. Holthaus. Het begrip ”hel” komt slechts voor in het historische deel van de nota, constateert hij, evenals het woord ”verdoemenis”. Holthaus: „Het is jammer dat de boodschap van gericht, verdoemenis en eeuwige verlorenheid er praktisch niet in voorkomt. Maar ook als die niet graag wordt gehoord: ook deze noties horen onlosmakelijk bij de verzoenende verlossingsboodschap van het kruis van Christus.”
Gevoel van opluchting
Dr. Michael Diener, preses van het behoudende Evangelische Gnadauer Gemeinschaftsverband binnen de EKD, uit zich deze week op vergelijkbare wijze tegenover Pro. Ook hij mist in de Orientierungshilfe van zijn kerk de boodschap van de „verdoemenis” – die in het Nieuwe Testament net zo belangrijk is als de heilsboodschap.
Anderzijds plaatst het document het „Voor ons gestorven” nadrukkelijk in het middelpunt, aldus Diener. Hij is er blij mee, zegt hij. Het gaf hem zelfs een gevoel van „opluchting” na alle „irritatie” die een vorige oriëntatiehulp van de EKD-raad –over huwelijk en gezin (2013)– opriep. Wel zijn er dus „blijvende vragen, die in de dialoog opgehelderd moeten worden.”
Absurd
Kerkhistoricus prof. dr. Christoph Markschies, die als voorzitter van de ”kamer voor theologie” van de EKD een belangrijke bijdrage leverde aan de nota, bestrijdt tegenover Pro dat het document de alverzoeningsleer uitdraagt. Hij noemt het zelfs „totaal absurd om uit het ontbreken van bepaalde begrippen in een tekst als deze te concluderen dat de kamer voor theologie daar geen oog meer voor heeft.”
De nieuwsdienst Pro vraagt zich overigens af of de 192 bladzijden tellende brochure ”Für uns gestorben” wel geschikt is voor het doel dat de EKD-raad zich heeft gesteld. Het lijkt daarvoor veel te lang én gecompliceerd. Pro: „Het valt te betwijfelen of deze nota een breder lezerspubliek dan alleen theologisch geïnteresseerden zal vinden.”
De Evangelische Kirche in Deutschland telt zo’n 23 miljoen leden.
Lees ook:
EKD: Kruisdood op Golgotha gaf perspectief van leven aan mens
