De vereniging Sterbehilfe bestaat vijf jaar en blikte daarom woensdag in Berlijn terug op afgelopen jaar. Dat deed ze samen met journalisten tijdens de presentatie van het jaarverslag. In 2014 assisteerde de vereniging 44 mensen bij hun zelfmoord, sinds 2009 gaat het in totaal om 162 mensen.

Euthanasie is verboden, maar (hulp bij) zelfdoding is al meer dan 140 jaar toegestaan in Duitsland. Dat een organisatie daarbij helpt, ligt bijzonder gevoelig. Niet eens zozeer vanwege de christelijke traditie in Duitsland, maar vooral vanwege de moord op 70.000 gehandicapten onder het naziregime (destijds ”euthanasie” genoemd).

Afgelopen najaar discussieerde de Bondsdag vier uur lang over het thema, wat leidde tot emotionele bijdragen los van standpunten van politieke partijen. Voor- en tegenstanders zijn er in alle partijen te vinden. Komende herfst stemt de Bondsdag erover. Er lijkt een meerderheid te zijn voor een verbod.

In dat geval wijkt de vereniging Sterbehilfe uit naar Zwitserland, vertelt voorzitter Roger Kusch. Hij heeft juist een vereniging opgericht om geen „commerciële hulpverlener” te zijn. Enkel leden kunnen na het doorlopen van uitgebreide processen worden ‘geholpen’.

De vereniging wordt geadviseerd en bijgestaan door neuroloog en psychiater dr. Johann Friedrich Spittler (72). Hij heeft zijn hele werkzame leven onderzoek gedaan naar dit onderwerp. In veel gevallen verschaft hij de hulp bij zelfdoding. Volgens hem wordt hij door een grote meerderheid in Duitsland gesteund.

„Ik baseer me daarbij op een flink aantal verschillende peilingen waaruit steeds weer blijkt dat tussen de 60 en de 80 procent voor hulp bij zelfdoding is.” Toch sturen regeringspartijen CDU/CSU en SPD aan op een verbod. „Het grote verschil tussen wat het volk wil en wat de politiek hierover zegt is een vraag die me al twintig jaar bezighoudt.”

De arts werd vorig jaar mei samen met voorzitter Kusch aangeklaagd voor doodslag, omdat ze hadden geassisteerd bij de zelfdoding van twee vrouwen die nog gezond genoeg zouden zijn geweest. Spittler wil ondanks het proces doorgaan. Hij is een van de weinige artsen in Duitsland die openlijk spreken over zijn betrokkenheid bij de vereniging Sterbehilfe.

Volgens Spittler is het te makkelijk om de gevoeligheid bij de Duitse overheid te verklaren met de duistere geschiedenis in de Tweede Wereldoorlog. „Er zit meer achter. In de jaren vijftig en zestig is er te weinig gesproken over onze wandaden, we hebben de oorlog en ons verleden niet afdoende verwerkt.”

De arts is gespecialiseerd in de vraag hoe je het beste kunt inschatten of iemand nog zelf kan beslissen of hij daadwerkelijk wil sterven. „Die kwestie benader ik vanuit mijn beide vakgebieden; de neurologie en de psychiatrie.”

Spittler wil de politiek duidelijk maken dat mensen vol overtuiging weloverwogen kunnen besluiten te willen sterven. „Dat is een gegeven. Maar vervolgens kun je in Duitsland bijna bij geen arts terecht om hierover rustig te praten, zoals wel in Nederland. Artsen zelf bellen me vaak radeloos op. Ze ontberen de ethische kennis om hierin hun patiënten goed te kunnen adviseren. Omdat het hier een taboe is.”

In het jaarverslag dat Spittler samen met penningmeester Torsten Benzin schreef, roept hij op tot een bredere discussie. „Ik ben zo jaloers op jullie in Nederland. Welk standpunt je ook inneemt, de discussie is er zo veel rijker en verder. Dat wens ik ook voor Duitsland. Hier spelen nog te vaak irrationele elementen de boventoon.”