Waar draait het om in de politiek? Om wetten en moties, om verkiezingen en formaties, om winst en verlies. Maar bovenal gaat het op het Binnenhof over ethiek. Wat is voor een politicus eigenlijk goed en wat kwaad? Uit welke bronnen put hij zijn moraal? En welke richting moet het volgens hem op met Nederland? Vandaag het tweede deel van een drieluik.
Angstzaaiers zijn het grote kwaad
Selçuk Öztürk (42), groep-Kuzu/Öztürk (ex-PvdA), twee jaar Kamerlid. Religie: islamitisch.
Het kwaad
„Het grote kwaad in onze huidige samenleving zijn voor mij de angstzaaiers. Tegen hen strijd ik. In de politiek is Wilders natuurlijk dé trekker. Maar er zijn ook andere politici en bestuurders die eraan meedoen, soms op een meer stiekeme manier. PvdA-Kamerlid Martijn van Dam is er zo één. Achter de schermen beïnvloedt hij woordvoerders en maakt hij mensen bang voor een viertal islamitische organisaties, terwijl onderzoek nu juist heeft aangetoond dat daarvan geen gevaar te vrezen valt.
Die laatste groep van angstzaaiers vind ik soms erger dan Wilders zelf. Kijk, de PVV zit in Nederland niet aan de knoppen; dat zijn VVD, PvdA en CDA. Die hebben de achterliggende jaren grote delen van Wilders’ agenda, die hij in 2004 lanceerde, uitgevoerd.
Wilders zei destijds: de grenzen dicht, er mag geen asielzoeker meer bij. Nou, als je de vluchtelingen uit Syrië even buiten beschouwing laat, zíjn de cijfers enorm omlaaggegaan. Het aantal gezinsherenigingen is spectaculair gedaald. En ga zo maar door.
Ook bij de media zitten overigens veel angstzaaiers, vooral bij De Telegraaf. Ja, ook bij het Reformatorisch Dagblad. Ook uzelf schreef dingen over Tunahan Kuzu en mij die ons in de verdachte hoek plaatsen. Zonder met ons gesproken te hebben.
Mijn punt is: politici die vanuit angst regeren, nemen gemakkelijk foute besluiten. Zij laten bijvoorbeeld een onderzoek uitvoeren dat grote groepen allochtone jongeren onterecht het stempel ”IS-aanhanger” geeft. Die vinden dan vervolgens geen baan meer, wat onze economie schaadt. Daarom vind ik angstzaaien hét grote kwaad in de politiek.”
Mijn ideaal
„Rechtvaardigheid, solidariteit en gelijkwaardigheid zijn mijn drie pijlers. Kuzu en ik staan voor een samenleving waarin niemand in een hoekje wordt geduwd. Wij willen iedereen de kans geven om te zijn wie hij wil zijn en kan zijn, natuurlijk zonder anderen te schaden. Daarom willen wij racisme gaan aanpakken en gaan wij ons verzetten tegen de toenemende bedreiging van de vrijheid van godsdienst.
Vergeet niet dat zo’n vijftien jaar geleden Nederland in de wereld een voorbeeldland was qua tolerantie. Mijn nu 75-jarige vader, die zich in 1965 in Nederland vestigde, kon vroeger, als hij op vakantie was in Turkije, urenlang trots vertellen over hoe mooi, hoe verdraagzaam Nederland was. Nú maakt hij zich over zijn land grote zorgen. Daarom strijd ik ervoor om de waarden van het ”Nederland van toen” te laten herleven.”
Mijn bronnen
„Mijn normen haal ik uit mijn levensovertuiging, uit mijn levenservaring, uit mijn geweten en uit mijn islamitisch geloof, maar wel binnen de kaders van de Grondwet.
Nee, wij openen onze fractievergaderingen niet met het lezen uit de Koran. Wel kijk ik natuurlijk vanuit mijn moslim-zijn naar allerlei zaken. „Streef naar het goede en blijf weg van het kwade”, staat in er de Koran. Dat is een van de kernwaarden van waaruit ik leef.
In Roermond, waar ik jarenlang raadslid was, had ik uitstekende contacten met de rooms-katholieke kerk. Elk jaar ga ik, als het even kan, naar de nieuwjaarsreceptie van het bisdom. Ook bij zoiets als het afscheid van de deken van Roermond ben ik present. Ik omhels hem dan, en in zijn speech bedankt hij mij nadrukkelijk, omdat ik als moslim in de kathedraal aanwezig ben. Ik leg graag goede verbindingen tussen de diverse geloven.
Het abortusvraagstuk? Daar ga ik op dit moment niet dieper op in. Laat ik dit zeggen: ik sta voor alles wat binnen onze Grondwet valt. In het kerstreces gaan wij ons programma op papier zetten. We zullen dat eind januari presenteren. Daarna gaan wij dieper in op afzonderlijke voorstellen en plannen.”
Mijn wereld
„Ik zag de afgelopen tien jaar vooral verharding, verrechtsing en verruwing. Dat doet mij pijn. Een verdrag met Marokko over sociale zekerheid wordt, na veertig jaar, zomaar eenzijdig opgezegd. Steeds meer mensen voelen zich vreemd in hun eigen land. PVV-Kamerlid Machiel de Graaf riep in december in een Kamerdebat: „Alle moskeeën moeten gesloten worden.” En wat ik nu zo erg vind: er was geen enkele partij of kerk die daar afstand van nam. Bij zo’n regelrechte aanval op de vrijheid van godsdienst, midden in ons parlement, zou je toch verwachten dat synagogen, katholieke en protestantse kerken eenparig in het geweer komen? Maar dat gebeurt niet. Waarom kijken zo veel mensen weg? Dat begrijp ik niet. Ik roep alle geloofsgemeenschappen in Nederland ertoe op eenparig stelling te nemen tegen elke aantasting van de godsdienstvrijheid.
Natuurlijk vind ik de wandaden van IS verschrikkelijk. Maar ik verzet me tegen het idee dat ik als moslim verplícht zou zijn daar telkens expliciet afstand van te nemen. Dat spreekt toch vanzelf? En: zoiets vraag je van christenen toch ook niet als er elders ter wereld in de naam van dát geloof terreurdaden worden gepleegd?
Mijn collega Kuzu maakte vorig jaar een leuk fotootje van mij, toen nog PvdA-Kamerlid, en VVD’er Klaas Dijkhof. ”De baardencoalitie”, schreef hij er voor de grap onder. Maar weet u wat nu het grote probleem is? Mede door toedoen van de media zien mensen in mijn baard iets heel anders dan in die van Klaas Dijkhof. Terwijl er echt geen verschil is. In dat soort dingen zie ik de wereld slechter worden.
Toch blijf ik optimistisch. De meerderheid van het Nederlandse volk is tolerant. Aan ongehoorden in de samenleving willen Kuzu en ik een stem geven. Daar gáán we voor.”
Bij IS kijk je ’t kwaad recht in de ogen
Gert-Jan Segers (45), ChristenUnie, twee jaar Kamerlid. Religie: protestants-christelijk (PKN).
Het kwaad
„Bij IS kijk je het kwaad wel recht in de ogen. Tegelijk vind ik het ook lastig om in die termen te spreken. Zo van: dít en dát is nu echt hét kwaad. Goed en kwaad lopen immers ook dwars door je eigen hart heen.
Ik denk dat wij in Nederland ook vaker strijden tegen leugenachtigheid en onwaarheid, dan tegen zichtbaar en lokaliseerbaar kwaad, zoals bij IS. Goed en kwaad zijn afgeleiden van de strijd die er al sinds het paradijs is tussen Gods waarheid en de leugen. De duivel heeft er geen groter plezier in dan wanneer in naam van de waarheid de leugen wordt gediend en mensen ten onder gaan. De totale omkering van goed en kwaad wordt gevierd als jihadisten in naam van het geloof mensen onthoofden en christenen verdrijven. Maar nét zo goed als in Nederland een kind met het downsyndroom het leven niet wordt gegund omdat het afwijkt van de norm, terwijl God zegt dat ál het leven heilig is.
Het geniepige van de leugen zie je ook bij seksualiteit. Dat is een goede gave waarin liefde kan opbloeien. Maar dan zie je dat Gods tegenstander dit volledig omkeert en het in de vorm van prostitutie juist een wapen wordt om mensen tot in het diepst van hun ziel te kwetsen. De leugen is dat prostitutie heel normaal is. Gewoon werk. Terwijl mensen er aan kapotgaan. Ik sprak eens een eigenaar van een bordeel in Groningen. Die vertelde hoe netjes hij alles geregeld had. Hij had ook drie kinderen. Ik vroeg: Wat nou als je dochter straks zegt: Pap, ik wil bij jou in de zaak werken? „No way”, zei hij. Toen zei ik: Dat hele verhaal dat je net hebt zitten vertellen is dan gewoon een grote leugen. Als dit werk niet goed genoeg is voor je dochter, dan is het dat óók niet voor dat Braziliaanse meisje dat je nu voor je laat werken.”
Mijn ideaal
„Soms zeggen mensen: „Jij wilt als christen jouw moraliteit aan ons opleggen.” Maar dat is niet mijn overheidsopvatting. Ik wil geen zedenpolitie die mensen dwingt volgens het zevende gebod te leven. Het is wél een overheidstaak om te zorgen dat mensen de vrijheid die ze van God ontvingen ook kunnen beleven. Wie geschapen is naar Gods beeld kán geen slaaf zijn. Daarom moeten mensenhandel en gedwongen prostitutie bestreden worden. Maar een overheid kan nooit liefde afdwingen, trouw of geloof. Dat zijn zaken van het hart. Ze moet wel de voorwaarden scheppen waarbinnen die deugden kunnen opbloeien. Maar hoewel ik overspel verschrikkelijk vind, zou ik niet willen dat de overheid overspeligen de gevangenis ingooit. Overheidsdwang die je in moslimlanden verwerpt, moet je niet inruilen voor een variant waarin je hetzelfde doet maar dan met christelijke normen. Uiteindelijk moeten mensen zelf keuzes kunnen maken. Ook domme en immorele, waarvan ik denk: doe dat nou niet! Dat is ook de reden waarom ik geen theocraat ben en niet voor de SGP heb gekozen.”
Mijn bronnen
„Het is onmogelijk een samenleving in te richten zonder besef van goed en kwaad. Het lijkt me wel lastig die moraal te funderen als je de Bijbel mist als houvast en ankerpunt. Als je gelooft dat er geen God is, het leven één toevalligheid is, wij een schitterend ongeluk zijn, een bundeling van cellen die toevallig is ontstaan, dan is het eigenlijk onzinnig om over mensenrechten te spreken. Goed en kwaad zijn dan slechts een willekeurige afspraak. En dan ben je denk ik ook vatbaarder voor het kwade. Al hebben óók christenen soms aan het verkeerde front gestaan en zaken als waarheid verkondigd terwijl dat later anders bleek te zijn.
Het probleem is dat je met de Bijbel verschillende kanten op kunt. Er zijn mensen geweest die met het Woord in de hand de Hitlergroet brachten of apartheid hebben verdedigd. Iemand als dominee Kersten, die zeer trouw was aan de Bijbel, was er in zijn tijd van overtuigd dat de Rooms-Katholieke Kerk een groot kwaad was, terwijl hij minder oog had voor het nazisme. Terwijl iemand als Bonhoeffer wél de bedreiging daarvan inzag.
Er zitten veel stappen tussen de waarheid van God in de Bijbel en mijn toepassing in deze tijd. Dat moet doorklinken in je verhaal. Dan past uiterste terughoudendheid in het zeggen: nu spreek ik Gods waarheid en wie mij tegenspreekt, die dient de leugen. Uiteindelijk moet toch de Geest ons in de waarheid leiden.”
De wereld
„De kracht van het kwaad is enorm. Soms voel je de overmacht. Kort voordat ik als zendeling naar Egypte ging, vroeg ik aan econoom Bob Goudzwaard: Kijk nou om je heen; álles gaat toch alleen maar de verkeerde kant op? Wáár zijn de tekenen van hoop? Toen wees hij me op een van de laatste pagina’s van de Bijbel, waarin Christus nog één keer spreekt tot Johannes en zegt: „Ik ben de blinkende Morgenster.” Júíst als de nacht op zijn zwartst is, verschijnt die ster. Dát is het beeld van Christus. Dát geeft mij hoop. Zie ik het dan beter worden? Totaal niet. IS grijpt alleen maar méér om zich heen. Ik zie het geloof in God in Europa niet sterker worden, terwijl het secularisme groeit. Ik zie, kortom, geen opgaande lijn naar het Koninkrijk van God. Maar wat mij hoop geeft, is dat God deze wereld niet loslaat. Omdat het nog altijd Zijn schepping is.
In neocalvinisten heeft lange tijd een soort optimisme gezeten, zo van: „Jongens, als wij nou de schouders eronder zetten, dan kunnen we de samenleving veranderen.” Dat is niet zo. Als dat gebeurt, dan is dat Gods werk.”
