„Leven met een marinier is zwaar”
Lunteren, veilig en voorspelbaar, Curaçao meedogenloos en dodelijk gevaarlijk. Marinier Mark Brouwer (33) is –na drie jaar Caraïbisch gebied– in juli met z’n gezin teruggekeerd naar de Veluwe. Een cultuurschok. „De sociale controle is hier té.”
Brouwer kiest in 2001 voor de krijgsmacht. Met overtuiging. „Een roeping, ook al ben ik geen dominee. De ”can do”-mentaliteit spreekt hem aan. „Verbondenheid, kracht, toewijding. De kameraadschap in de krijgsmacht is enorm. Mariniers kunnen elkaar blindelings vertrouwen. In een gevecht bijvoorbeeld. Doe ik dit, doet hij dat.”
Brouwer klimt in amper tien jaar tijd op tot kapitein. Tijdens een oefening in Noorwegen –januari 2011– krijgt hij onverwacht het verzoek van defensie: drie jaar uitzending naar Curaçao. In maart valt het besluit, in juli zit het gezin –man, vrouw, drie kinderen– in het vliegtuig. „Het leven met een marinier is zwaar”, zegt echtgenote Hanneke (38).
Brouwer krijgt opdracht de plaatselijke militie op te leiden en drop-outs –moordenaars, drugsdealers– discipline bij te brengen. Verder treedt hij aan als plaatsvervangend adjudant van de gouverneur. „Mooi vak.” Maar niet zonder gevaar. „Ze trekken daar veel sneller hun pistool.”
De cultuurschok is groot. „Curaçao kent geen westerse cultuur. Je moet die ook niet willen importeren. ”Makamba’s”, Europese Nederlanders, moeten zich aanpassen. Dat vraagt invoelingsvermogen. In het begin had ik de empathie van een inktvis.” De gedreven militair leert z’n lesje, maar moet z’n werk vanaf de grond weer opbouwen.
Een vakantie is het verblijf allerminst. „Geen zon, zee, strand. Het is hard werken. Negen uur naar bed, halfzes opstaan.” De leefomstandigheden zijn niet te vergelijken met die in Nederland. Af en toe klinkt een orkaanwaarschuwing. Dan weer moet het gezin benzine hamsteren. „Soms zit je drie dagen grotendeels zonder stroom of water. Dan heb je dus ook geen airco en koelkast. Je leert overleven.”
Mark en Hanneke Brouwer gaan door diepe dalen. „Een verschrikkelijke tijd én een toptijd. Ik had het niet willen missen.” Meer dan eens zien militairen hun huwelijk tijdens zo’n missie sneuvelen. De moeilijkheden brengen de Brouwers uiteindelijk dichter bij elkaar. Ik heb een topvrouw, zegt de marinier, in net iets platter Nederlands.
Het gezin luistert elke zondag mee met de gereformeerde gemeente in Nederland van Barneveld. „Om 12.00 uur inbellen. Haarscherp geluid.” Het elektriciteitsnet gooit soms roet in het eten. „Geen stroom, geen ds. Roos.” Het meeleven vanuit de gemeente is goed. „Ook al weet hooguit 100 van de 3000 man waar Curaçao ligt”, zegt Brouwer met een knipoog.
Een privébezoek met medische hulpgoederen –en GBS-Bijbels– aan Haïti in 2014 maakt diepe indruk op de kapitein. „De situatie is daar inktzwart. Mensen worden meedogenloos afgeslacht, kinderen geofferd aan de voodoo. Een stervende vrouw van 45 had 90 jaar kunnen worden. Met goede medische zorg.”
De tijd verstrijkt, de missie loopt ten einde. De marinier moet in juli van defensie terug naar Nederland. „Ik had best willen blijven. Maar als de roep komt, dan ga je.” Sinds juli wonen Mark en Hanneke met Nadine (9), Wilmer (7), Rubert (5) en Thijn (2) weer in Lunteren. De Brouwers moeten tot hun verrassing volledig acclimatiseren in Nederland. „Mensen snappen dat niet altijd. Wij kijken elkaar nog ongeveer elke dag aan: Joh, dat was daar toch anders. We hebben zeker een jaar nodig om weer te wennen”, schat hij. „Je loopt toch het Caraïbische virus op.” De kids hebben minder moeite met de overgang. „Zij vinden de regen en kou prima.”
Het sociale leven is totaal anders. „Hier vullen anderen voor je gevoel in hoe je je moet gedragen. Nu ligt bij wijze van spreken al vast waar wij eerste kerstdag 2016 moeten doorbrengen. De verplichtingen zijn zó sterk. Als je erin zit, vind je het normaal. Als je er even uit bent geweest, zie je pas hoe bizar de sociale controle hier is.”
Het verblijf in het buitenland heeft hun wereldbeeld definitief veranderd. „We zijn beschermd opgevoed, in een cocon, een zuil. Het klopt allemaal. Zwart-wit. Er is echter meer dan Lunteren. Op Curaçao en in Haïti draait het leven om bed, bad, brood. In Nederland gaat het om heel veel bed, heel veel bad en heel veel soorten brood. Wij moeten per se die dure meubels en vier weken op vakantie naar Italië. Wij zijn zó verwend.”
De militair sluit nieuwe uitzendingen niet uit. Twee verzoeken van defensie wachten al op antwoord.
serie De wending
Dit is het negende deel in een serie over mensen die in 2014 een grote verandering meemaakten.