Piloot-manager Bijkerk –vier strepen op z’n schouder– laat zijn gloednieuwe GippsAero8 Airvan op vliegveld Zorg en Hoop in Paramaribo warmdraaien, taxiet naar het eind van de geasfalteerde baan en wacht op toestemming van de toren.

Groen licht. Behendig kiest Bijkerk het luchtruim. Op 500 meter diepte schuift Paramaribo in al z’n facetten voorbij. Woningen, wegen, water. Veel houten huizen, vaak aangetast door de elementen. En palmen, veel palmen.

Zending

MAF Suriname vliegt al vijftig jaar naar de jungle. De geschiedenis van het vliegbedrijf voert terug tot 1962. De Mission Aviation Fellowship (MAF) in de VS start vanuit Brits-Guyana vluchten naar Suriname. Voor medische zorg en zending.

MAF USA richt twee jaar later MAF Suriname op. In 1982 komt het bedrijf op eigen benen te staan als Surinaamse Zendings Vliegdienst. ”MAF Suriname” blijkt echter zo ingeburgerd dat deze naam in ere wordt hersteld, mét toevoeging: Surinaamse Zendings Vliegdienst.

MAF Suriname gaat meermalen door een diep dal. In z’n hoogtijdagen maakt het luchtvaartbedrijf 80 tot 120 vlieguren per maand. Tijdens de binnenlandse oorlog, tussen 1986 en 1992, liggen de operaties volledig stil. Na de eeuwwisseling keldert het aantal vlieguren tot twee keer toe naar amper 30 tot 45 uur per maand.

Financieel belandt de vliegdienst aan de rand van de afgrond. Twee keer teisteren ernstige corruptieschandalen de organisatie. „MAF heeft destijds twee medewerkers op straat moeten zetten”, vertelt Bijkerk, sinds 3,5 jaar actief als piloot-manager. En na zijn aantreden moest nog eens drie man het veld ruimen.

Ruim 39 jaar lang voert de Surinaamse MAF vluchten uit met twee Cessna 206’s – elk 13.000 tot 14.000 vlieguren op de klok. „Echte werkpaarden.”

Onderhoud

MAF Suriname opereert vanaf vliegveld Zorg en Hoop. In het tropisch regenwoud zijn 48 strips aangelegd. Het vliegbedrijf kent drie werkterreinen: kerk en zending, medische hulp en ontwikkeling van lokale gemeenschappen.

Tijdens medische safari’s vliegt de MAF artsen langs inheemse nederzettingen. Van dorp naar dorp, van poli naar poli. Verder voert de MAF in noodsituaties ambulancevluchten uit. Zo’n 60 procent van de vluchten vindt plaats voor de medische zending.

Het werk groeit, de capaciteit blijft jarenlang gelijk. Het aantal vluchten is in drie jaar tijd verdubbeld naar pakweg 100 vlieguren per maand. Regelmatig verschijnen klanten met 400 tot 450 kilo vracht aan de balie. Bijkerk moet steeds vaker nee verkopen. Met pijn in het hart. „We kunnen het qua capaciteit niet aan.”

De Surinaamse MAF zit klem. Financiële mogelijkheden voor vernieuwing of uitbreiding ontbreken ten enenmale. „Ruim 39 jaar heeft er geen enkele vernieuwing kunnen plaatsvinden. Alleen wat onderhoud om de vliegveiligheid te garanderen.”

Wonderlijk

Onverwacht openen zich echter mogelijkheden. MAF Suriname ontvangt een aantal mooie donaties, terwijl enkele reformatorische ondernemers uit Nederland bereid zijn voorfinancieringen voor hun rekening te nemen.

MAF Suriname slaagt erin een fraaie GA8 Airvan in de VS op de kop te tikken. Bouwjaar 2005, 680 vlieguren op de klok. De MAF vliegt het toestel in vijf dagen (7800 kilometer) over naar Suriname. Verder kan de MAF binnenkort een compleet gerenoveerde Cessna 206 in dienst nemen, nadat twee Amerikanen twee jaar lang belangeloos aan de kist hebben geklust.

De piloot-manager loopt via internet aan tegen een andere gebruikte Airvan. Bouwjaar 2007, 120 vlieguren op de klok, afkomstig van een failliete paraschool uit Litouwen. Een buitenkansje. Bijkerk heeft echter net een lening voor de Airvan uit de VS afgesloten. De koop loopt daarom spaak.

Een tweede gegadigde krijgt op het laatste moment z’n financiering niet rond. Litouwen neemt daarom opnieuw contact op met Bijkerk: „Heb je nog interesse?” „Nee”, zegt deze. „Ik heb geen geld; alleen maar schuld.”

De prijs van het toestel daalt tot ruim een ton onder de marktwaarde. „Het hield me enorm bezig.” Onverwacht bieden donaties en leningen uit Nederland opnieuw openingen. „In twee dagen tijd zijner veel puzzelstukjes op hun plaats gevallen.” De herinnering emotioneert hem opnieuw. „Er zijn fenomenale dingen gebeurd. Voor mij is het zó duidelijk dat God hier de hand in heeft gehad. God Zelf heeft een weg geopend.”

Monstertocht

Bijkerk laat zijn Airvan PZ-NMF vanuit Litouwen via Nederland, Engeland, Groenland en IJsland overvliegen naar de VS. Een monstertocht van dik vijftig uur en ruim 10.000 kilometer. „Om de 800, 900 kilometer moet je een tankstop maken.” In de VS krijgt het toestel z’n karakteristieke rood-blauwe MAF-striping. Helderwitte romp, rode neus, rode staart.

In de hangaar van MAF Suriname staan daarmee binnen een jaar tijd drie nagenoeg nieuwe toestellen te glimmen. Voor meer dan 1 miljoen dollar. Bijkerk is buitengewoon dankbaar. „We hebben in ons jubileumjaar, ons jubeljaar, maar liefst drie nieuwe, drie grotere vliegtuigen kunnen aanschaffen. Bij aankomst hebben we de toestellen opgedragen in de dienst van de Heere.”

De verwachtingen zijn hooggespannen. „God geeft deze vliegtuigen niet om ze hier mooi te laten zijn. Ik ben ervan overtuigd dat de Heere er op een bijzondere manier iets mee wil doen in het binnenland. Het geeft zó’n vreugde daaraan te mogen meewerken. Wij zijn maar kleine, nietige mensjes. Het gaat niet om mij, laat dat vooral duidelijk zijn, ik heb m’n carrière in mijn vorige werkkring gehad. Het gaat om Zijn werk, om Zijn koninkrijk.”

Dankzij de Airvans groeit de vrachtcapaciteit met 25 procent, terwijl het brandstofgebruik slechts stijgt met 10 procent. Een Airvan biedt plaats aan zeven personen of 500 kilo vracht, tegenover een oude Cessna voor zes personen of 400 kilo vracht. MAF Suriname laat soms wel twaalf man instappen. „Officieel toegestaan, hoor”, zegt Bijkerk met een lach. „Een indiaan weegt maar 60 kilo.”

De operationele kosten voor het vliegbedrijf zijn hoog. Een Airvan verbruikt zo’n 60 liter AvGas per uur. De vliegtuigbrandstof voor de zuigermotoren kost in Suriname 2 dollar per liter. „Een vlieguur komt in totaal, inclusief afschrijving, op 400 tot 450 dollar per uur.” Elke 2000 uur moet de MAF een motor vervangen. Prijskaartje: 68.000 dollar per stuk.

Vakmanschap

Vliegen in Suriname vraagt groot vakmanschap. De lengte van de niet-verharde banen in het oerwoud bedragen soms amper 400 meter, tegenover een gebruikelijke 700 tot 800 meter in Nederland. Bovendien ligt er regelmatig veel water op een strip – vooral in de regentijd.

MAF-piloten zijn daarom tot het uiterste getraind. Een piloot maakt altijd eerst een rondje om een vliegveldje in de bush te observeren. „Kan ik hier landen? Maar nog veel belangrijker: Kan ik daar straks weer weg komen?”

„Wij zijn geen superpiloten, nee, maar we krijgen wel een superscholing. De MAF behoort tot de beste vliegopleidingen ter wereld. Echt. Juist omdat we onder extreme omstandigheden moeten opereren. Bij de MAF vlieg je op hogeschoolniveau.”

Een piloot moet exact de grenzen én de marges van z’n toestel kennen. Niet alleen uit de boekjes, maar vooral uit de praktijk. „Wat is de capaciteit van mijn kist? Hoeveel vracht heb ik aan boord? Wij moeten vaak tot aan de rand van onze limiet gaan.”

Een Cessna 206 staat binnen 170 of 180 meter stil, terwijl een startbaan van 300 meter voldoende is. „Fenomenaal.” Ook de GA8 is geknipt voor dit soort extreme omstandigheden. „De minimale afstand voor een landing bedraagt 170 meter.” Veel belangrijker is echter de startbaan. „Een Airvan kan binnen 500 meter opstijgen tot 15 meter hoogte.”

Door de uitbreiding van het werk ziet MAF Suriname uit naar twee extra piloten en een werktuigkundige. „We zoeken mensen met een hart voor de missie. Kandidaten moeten daarom piloot én christen zijn.” Met een bevolking van 500.000 man is het aanbod in Suriname niet dik gezaaid.

Bijkerk kijkt daarom uit naar mogelijkheden in het buitenland. De MAF beschikt wereldwijd over 125 vliegtuigen, met 1,5 piloot per vliegtuig. „Het is niet onmogelijk mensen te vinden, maar wel verschrikkelijk moeilijk.”

Vrucht

Het werk van MAF Suriname is in vijftig jaar tijd niet zonder vrucht gebleven. „Overal in het binnenland zijn gemeenten ontstaan. In Sipaliwini, het laatste dorp in Suriname vóór de grens met Brazilië, werden voorheen vrouwen en kinderen gedood. Wij hebben daar het Evangelie mogen verkondigen. Zij trekken er nu opuit om in Brazilië het Woord te brengen, in hun eigen taal.”

De MAF-piloot-manager ontmoet veel christenen met „authentieke” bekeringen. „Als de Heilige Geest Zijn werk doet, zie je ook uiterlijk opvallende veranderingen. Mensen die letterlijk gebogen rondliepen onder de duistere macht van toverdokters, kunnen weer rechtop lopen. Bevrijd van boze geesten.”

Onder de christenen bevinden zich ook meelopers, erkent Bijkerk. „De kerstening van de dorpen door de zending uit Amerika heeft de leefgewoonten van de bewoners veranderd. Velen zijn daaraan gewend geraakt als een uiterlijke vorm, maar niet als een beleving van binnenuit. Je ziet dat in de levenstijl. Christenen kennen levensheiliging, meelopers blijven van twee walletjes eten.”

Soms vallen mensen terug in hun oude leven. „Een dorpsoudste in het indianendorp Tepoe, ook ouderling in de gemeente, zocht toen hij oud en terminaal werd zijn heil bij toverdokters. In tegenstelling tot wat hij altijd had voorgeleefd. Hij is in ongeloof gestorven. Zo’n onverwachte wending is een zwarte bladzijde in het dorpsleven.”

Andere voorbeelden zijn er ook. „Indianenstammen die elkaar vroeger uitmoorden, elkaars vrouwen stalen, hun eigen kinderen om het leven brachten, bezoeken nu gezamenlijk Bijbelconferenties. Om het halfjaar organiseert een van de grotere dorpen zo’n conferentie. De MAF haalt de indianen op uit het binnenland en vliegt hen daarheen. Anderen gaan lopend, soms drie, vier dagen lang. Om zes preken per dag te horen. Het Woord doet z’n kracht in Suriname. Als ik dat zie, dan brandt mijn hart.”

Regenboog

Een bui dreigt. De wind laat het water van de Surinamerivier rimpelen. Bijkerk gooit zijn glimmende Airvan in een bocht naar rechts. In de verte doemt de landingsbaan weer op. De baan van Zorg en Hoop. Tegen de horizon schittert een regenboog.

Geopende deuren in de gevangenis

Andy en Jacoline Bijkerk verhuisden drieënhalf jaar geleden vanuit Oosterwijk (bij Leerdam) naar Paramaribo, Suriname. „We zijn al helemaal gewend.”

Andy (48) is actief als piloot-manager voor MAF Suriname. Jacoline (33) zet zich onder andere in voor vrouwelijke gevangenen in Paramaribo. Via de organisatie Prison Fellowship Suriname werkt ze twee dagdelen per week onder dertig tot veertig vrouwen. „Prachtig werk.”

Zo’n tien vrouwen wonen de Bijbelstudies bij. „Het contact geeft onderlinge verbindingen die de huidskleur overstijgt. Surinamers zijn heel sociale mensen.” Verder verspreidt Jacoline lectuur van Stichting Volharding en de Gereformeerde Bijbelstichting (GBS). Ze onderhoudt contact met de Nederlandse gevangenispastor Willem den Hertog.

De gevangeniswerkster heeft de indruk dat de criminaliteit in Suriname toeneemt. Surinaamse vrouwen zitten doorgaans vast voor minder zware vergrijpen. Drugstransport, uit de hand gelopen ruzie, diefstal. De gevangenschap is voor hen bijzondere genadetijd, zegt Jacoline. „God zet hen even stil, ze zijn gedwongen na te denken over hun leven.”

Jacoline signaleert een honger naar het Woord, hoewel de diepgang bij mannen gemiddeld genomen groter is dan bij vrouwen. „Toch mag ik meer dan eens ervaren dat het Woord van God vrouwen raakt. De Heere opent deuren in de gevangenis.”