21.30 uur: Liveblog gesloten – De redactie sluit het liveblog. Meer berichten over het debat vindt u op www.rd.nl en in het Reformatorisch Dagblad van vrijdag.

21.10 uur: Einde debat – Nadat de Kamer gestemd heeft over alle ingediende moties, sluit Kamervoorzitter Van Miltenburg het debat van de algemene beschouwingen. Diverse moties zijn aangenomen, zoals de motie-Van der Staaij over het ontwikkelen van een visie op de krijgsmacht.

19.35 uur: Schorsing – Kamervoorzitter Van Miltenburg schorst, nadat de premier is uitgesproken, de vergadering tot kwart voor negen. De Kamerleden kunnen nu gaan eten en de fracties kunnen intern gaan overleggen. Om 20.45 uur gaat de Kamer over de ingediende moties stemmen.

19.30 uur: Vergroening belastingstelsel – Thieme probeert linksom en rechtsom “vergroening” toe te voegen als doel van het te herziene belastingstelsel. Rutte wil er beslist niet van weten. „We hebben al twee doelen bij dit nieuwe stelsel. Daar moeten we niet meer aan gaan toevoegen”. Pechtold: „Maar u zoekt toch naar breed draagvlak?”

19.15 uur: Defensie – Een motie van Van der Staaij, Buma en Zijstra over mogelijk meer geld naar Defensie, wil Rutte alleen positief beoordelen „als er geen claim in verpakt zit”. Maar dat is Van der Staaij, Buma en Zijlstra „te zuinig”. Zijlstra: „Wij willen vooruitblikken naar de toekomst en bezien wat onze veiligheidssituatie voor een financiële inspanning nodig maakt.” Buma: „Dit gaat om een van de kernpunten van het debat. Kunt u voor de behandeling van de Defensiebegroting met een brief komen?” Rutte zegt dit toe.

19.00 uur: Motiebespreking – Zo traag als gisteren de algemene beschouwingen verliepen, zoveel vaart zit er vandaag in. Premier Rutte is volop bezig met het bespreken van alle ingediende moties.

18.25 uur: Alleenverdiener – Van der Staaij (SGP) slikt een motie in over alleenverdieners wier koopkracht achterblijft, omdat premier Rutte tijdens het debat al heeft toegezegd hun positie nadrukkelijk mee te wegen bij de komende herziening van het belastingstelsel. Wel dient hij een motie in waarmee het kabinet wordt verzocht uit te leggen hoe het defensiebudget voortaan gelijke tred kan houden met de ambities die Nederland er mee heeft. De motie is mede ondertekend door VVD, CU en CDA.

18.10 uur: Bed, bad en brood – Het kabinet moet, zo luidt een motie van ChristenUnie en D66, met de vereniging van gemeenten een structurele oplossing te zoeken voor uitgeprocedeerde vluchtelingen uit landen als Irak en Somalië, die niet kunnen terugkeren naar hun land van herkomst, maar nu bed, bad en brood moeten missen.

18.00 uur: Hervorming – Het kabinet moet uiterlijk 1 februari voorstellen aan de Kamer doen over de hervorming van het belastingstelsel, staat in een motie die D66-leider Pechtold mede namens het CDA indient.

17.55 uur: Beesten – De ouderen in Nederland worden door het kabinet behandeld als „beesten”, betoogt Wilders (PVV). „Daarmee verliest hij het vertrouwen van vele Nederlanders.” Vandaar dat hij –opnieuw– een –kansloze– motie van wantrouwen indient tegen het kabinet.

17.45 uur: Debatprijs – De algemene beschouwingen zijn nog niet eens voorbij, maar D66-leider Pechtold is door het Nederlands Debat Instituut alvast uitgeroepen tot beste debater. Hij won de prijs ook al in 2009; in 2010, 2011 en 2013 was premier Rutte de gelukkige. De jury beoordeelde de debatterende politici op de kwaliteit van hun toespraken, de scherpte van hun interrupties, de wijze van reageren op interrupties en hun algemene aanwezigheid en stijl tijdens het debat.

17.21 uur: Samsom – Net als Roemer stelt ook Samsom dat de Tweede Kamer in de afgelopen twee dagen vooral zichzelf heeft beziggehouden. Hij benadrukt nogmaals blij te zijn met de duidelijke stellingname van Rutte vandaag tegen het „haatzaaien” door Wilders. Ook roept hij het kabinet opnieuw op om harder te trekken aan het bevorderen van extra werkgelegenheid. „Wij zitten als een bok op de haverkist om te kijken of de extra inspanningen die het kabinet belooft, ook inderdaad leiden tot meer banen.” De PvdA-leider dient tevens een motie in om structurele werkgelegenheidsbevordering in de regio „maximaal te ondersteunen.” Samsom constateert verder dat met de belastinghervorming vandaag en gisteren een stapje voorwaarts is gemaakt. „Die hervorming moet zo snel als mogelijk is komen. Maar hele snelle initiatieven die heel goed lijken, kunnen sneuvelen in overtrokken dadendrang”, waarschuwt Samsom.

17.15 uur: Buma – Ook CDA-leider Buma dankt Rutte en zijn ambtenaren voor de beantwoording van alle gestelde vragen. „Dat is zeer waarschijnlijk nachtwerk geweest.” Hij kondigt verder aan een nog in te dienen motie van SGP-leider Van der Staaij te steunen, die stelt dat er meer moet worden geïnvesteerd in veiligheid. Buma vindt de houding van het kabinet op dit punt nog vaak iets te naïef. Hij noemt het belastingplan van de regering „een droomvlucht dan een weg naar extra banen”. In een motie roept Buma het kabinet daarom op al voor 1 februari op dit punt keuzes te maken en niet te wachten op eventuele meevallers. Ook komt hij met een motie die het pensioenfondsen, die het kabinet wil confronteren met strengere regels, makkelijker maakt om bij voldoende buffers de pensioenen te indexeren.

17.07 uur: Zijlstra – Dan is het de beurt aan VVD-fractieleider Zijlstra. Die benadrukt het prima te vinden dat er gestreefd wordt naar meer snelheid bij de hervorming van het belastingstelsel. „at kan echter wel ten koste gaan van de zorgvuldigheid, vreest hij. „Ik zou daarom het advies willen geven aan de verschillende partijen om eerst het eindplaatje te bepalen, alvorens de deelstapjes gezet gaan worden”, aldus Zijlstra.

16.54 uur: Tweede termijn – De tweede termijn van het debat vangt aan. Roemer trapt opnieuw af. Hij dankt de premier voor diens „snelle beantwoording”. Maar dat betekent volgens Roemer niet dat hij ook blij is met de antwoorden die Rutte gaf. Volgens hem adresseert het kabinet het grootste probleem niet dat mensen hebben: dat velen simpelweg geen perspectief meer zien. „Het kabinet moet de mensen perspectief bieden.” Hij sluit zijn termijn af met drie moties. Roemer pleit daarin voor een „eerlijkere vermogensbelasting”, het omzetten van de verhuurdersheffing voor woningcorporaties in een investeringsplicht en het schrappen van de voor 2015 geplande bezuinigingen bij de decentralisatie van de ouderenzorg en de jeugdzorg naar gemeenten.

16.15 uur: Buma’s tegenbegroting – De minister-president reageert op de tegenbegroting van het CDA en op die van de SP. Hij begrijpt die begrotingen „vanuit de visie van het CDA en de SP”, maar lijkt verder niet van plan er veel mee te doen. Daarmee besluit de mp zijn eerste termijn. Voorzitter van Miltenburg schorst daarom het debat tot 16.50, zodat fracties zich even kunnen voorbereiden op hun tweede termijn.

16.05 uur: Rutte reageert op de “Barmhartige Samaritaan” – Premier Rutte gaat nog even expliciet in op de toespraak van SGP-leider Van der Staaij, van gisteren, waarin deze de gelijkenis van de Barmhartige Samaritaan voorlas. „De heer Van der Staaij vroeg mij of er al eerder in de ministerraad uit de Bijbel is gelezen. Ik weet dat niet, maar -de heer Colijn werd in het debat al genoemd– het zou me niet verbazen. Wel weet ik dat een dergelijke bespreking van Lucas 10, door Van der Staaij voorgelezen in een wel zéér oude vertaling, in ónze ministerraad nooit aan de orde is geweest. Dat neemt niet weg dat ik het een mooie schets vond, met herkenbare elementen. Alleen: wij tutoyeren elkaar in de ministerraad niet; daar willen we toch liever een zekere formaliteit handhaven.”

15.50 uur: Decentralisatie – Er is geld beschikbaar om de decentralisaties in de zorg zo goed mogelijk af te wikkelen, verzekert Rutte de Kamer. Zo is er 40 miljoen euro voorhanden om tegenvallers op te vangen.

15.40 uur: Zorg – Rutte is toe aan het volgende deel van zijn beantwoording: de zorg. SP-leider Roemer en PvdA-fractievoorzitter Samsom gaan met de premier het debat aan over (het behoud van) werkgelegenheid in de thuiszorg.

15.25 uur: Joodse instellingen – Tot vreugde van ChristenUnie en SGP zegt het kabinet financiële steun toe voor de beveiliging van Joodse instellingen in Nederland. Voor de komende vier jaar is 1,5 miljoen euro beschikbaar.

15.15 uur: Schaduw – Wilders kan niet in de schaduw staan van een Marokkaan die Rutte kent en die voor zijn moskee actief is, bij de krijgsmacht werkt en zo zijn bijdrage levert aan de Nederlandse samenleving. De PVV-leider draagt met zijn inbreng eerder bij aan een zwakkere samenleving dan aan een sterkere, meent Rutte. Door te spreeken over een „Marokkanenprobleem” ging Wilders over de schreef, als de premier. Die veroordeelde ook de antishariaverklaring die de PVV’er gisteren voorstelde.

15.05 uur: Rechtsstaat beschermen – Binnenslands zal het kabinet de democratie en de rechtsstaat blijven beschermen, verzekert de premier, tegen haatzaaiers en fundamentalisten uit islamitische kring. We moeten met z’n allen, als complete Tweede Kamer, uitdragen dat de rechtstaat er voor iedereen is, zei Rutte in de richting van PVV-leider Wilders.

14.50 uur: Defensiebudget – Rutte denkt dat er een „opwaartse druk” zal blijven op het defensiebudget: de partijen die nu voor de verhoging van het defensiebudget zijn, zullen daar nog jaren achter staan.

14.45 uur: IS – De Kamer interrumpeert Rutte over de Nederlandse bijdrage aan de strijd tegen IS in Noord-Irak en Syrië. Een herhaling van zetten uit het debat vorige week over de recente opmars van IS.

Over de positie van christenen in het Midden-Oosten maakt de premier zich zorgen, zegt hij tegen Van der Staaij (SGP). Nederland voert gesprekken met landen waar godsdienstvrijheid onder druk staat, stelt hij.

14.30 uur: Missies – Nederland levert nu een bijdrage aan 17 missies wereldwijd, vertelt Rutte. „Ons land heeft een van de beste krijgsmachten ter wereld, met unieke vaardigheden.”

14.15 uur: Geopolitiek – Na de lunchpauze gaat de premier verder met zijn derde “blokje”: de huidie geo-politieke situatie. Wat is nodig om de veiligheidssituatie op peil te brengen?

13.10 uur: Lunchpauze – Nu Rutte aan het einde is gekomen van zijn blokje „sociaal beleid”, schorst Kamervoorzitter Van Miltenburg de vergadering tot 14.10 uur voor de lunchpauze. Tot nu toe manoeuvreert de premier zich moeiteloos door het debat. Veel kou haalde hij in één klap uit de lucht met zijn toezegging al in het belastingplan voor 2016 een aantal elementen van de op handen zijnde belastingherziening op te nemen. „Zo kunnen we al in deze kabinetsperiode een goed begin maken”, aldus Rutte. Onder meer D66 en CDA vroegen Rutte al voor 1 februari (dus voor de Statenverkiezingen van 18 maart) met plannen te komen, maar dat is volgens de premier niet nodig. „We hebben iets meer tijd, omdat de inkomstenkant van de begroting, dus de belastingkant, pas richting de zomer in de grondverf moet staan en in de zomer moet worden afgewerkt. Ik zou dat iets aan extra tijd echt willen gebruiken om ervoor te zorgen we met echt goede voorstellen kunnen komen.”


12.56 uur: Groen onderwijs – Slob (CU) vraagt Rutte naar de bekostiging van groen onderwijs. Volgens de premier is hier inderdaad een probleem, maar „wordt dat momenteel opgelost. Het is van belang dat het onderwijs, ook in deze sector, van topniveau is.”

12.40 uur: Ouderen – Ouderen in Nederland ondervinden last van de crisis, de pensioensituatie en de maatregelen in de zorg, zegt Rutte. Wel is de armoede onder ouderen in Nederland volgens hem relatief erg laag. PVV-leider Wilders stelt echter dat, koopkrachtplaatsjes of niet, ouderen onder meer in verpleeghuizen als „vuil behandeld” worden, terwijl de gemiddelde asielzoekers „alles gratis krijgt.” Rutte werpt tegen dat werknemers in de zorg juist hun uiterste best doen om goed voor ouderen te zorgen.

12.30 uur: Schamen – Armoede werd niet benoemd in de Troonrede en is dus ook „geen issue” voor dit kabinet, constateert SP-leider Roemer bitter. „De premier zou zich moeten schamen.” Volgens Rutte doet het kabinet er van alles aan om ervoor te zorgen dat de inkomens van mensen op peil blijven. Ons land gaat heel fatsoenlijk met zijn armen om, meent de minister-president. SGP-leider Van der Staaij herinnert Rutte er vervolgens aan dat er veel alleenverdieners zijn die er op achteruit gaan. „Die groep mensen springt er lelijk uit”, erkent Rutte, maar „die kun je slecht bereiken. Het is lastig om voor hen gerichte koopkrachtmaatregelen te treffen.” Voor zover dat kon, zijn de „traditionele middelen ingezet, verzekert hij. Ook komend jaar zal het kabinet deze specifieke groep kostwinners niet uit het oog verliezen. „En in denk u ook niet als u straks bij ons aan tafel zit”, aldus Rutte tegen Van der Staaij

12.20 uur: Gezonde bedrijven – Alleen als de economie groeit, heb je voldoende gezonde bedrijven om de verworvenheden van onze verzorgingsstaat overeind te houden, aldus Rutte. „De koek moet groter”, praat hij enkele fractievoorzitters na.

12.10 uur: Werk, werk, werk – Samsom maant Rutte „geen mogelijkheid onbenut te laten” om te zorgen voor meer banen. Hij wil dat het kabinet op dat punt meer ambitie uitstraalt en meer actie onderneemt.

12.00 uur: Hoger tekort – De tegenbegroting die het CDA gisteren heeft ingediend, leidt toe een hoger overheidstekort, aldus het CPB vanmorgen. Dat valt 1,3 miljard euro hoger uit dan in de kabinetsplannen. Het CDA wil de lasten voor burgers en bedrijven verlichten en veel meer geld uittrekken voor defensie en veiligheid. Een woordvoerder van het CDA stelt in reactie op de CPB-doorrekening dat het planbureau een bezuiniging die wel in de tegenbegroting was opgenomen, niet heeft willen meenemen. Het betreft het plan om een rem te zetten op de automatische uitgavenstijgingen bij de overheid.

11.50 uur: Diplomatie – Uit de CPB-doorrekening van de tegenbegroting van GroenLinks blijkt dat die partij het extra geld voor Defensie weer wil schrappen. En dat terwijl fractievoorzitter Van Ojik gisteren nog zei dat GroenLinks er voor kiest „juist extra te investeren in internationale veiligheid en stabiliteit.” Zijn partij trekt wel extra geld uit voor diplomatie.

11.40 uur: Belastingstelsel II – Rutte bestrijdt dat het kabinet nog geen keuzes heeft gemaakt over de hervorming van de belastingen. Zo wil het drastisch snijden in het aantal aftrekposten, afgezien van die rond de pensioenen en de eigen woning. Hij wil ook een rechtvaardiger vermogensrendementsheffing. Ook komen er nieuwe wijzigingen in de autobelastingen. Het systeem van de kinderopvangtoeslag gaat ook op de schop.

11.25 uur: Belastingstelsel – Roemer (SP) gaat in conclaaf met Rutte over de belastingherziening. De vorige belastinghervorming in 2001 kostte vier jaar, lichtte de premier eerder toe. De ambitie van het huidige kabinet is om dat nu sneller te doen. Hij zei er bij dat een fors bedrag aan „smeerolie” nodig is om ongewenste inkomenseffecten te dempen.

11.15 uur: Tegenbegroting – Uit een vanmorgen gepresenteerde tegenbegroting blijkt dat de SP meer geld wil uitgeven aan zorg, sociale zekerheid en onderwijs. De kabinetsbezuinigingen op thuiszorg en dagbesteding voor ouderen en mensen met een beperking wil de SP helemaal terugdraaien. SP-leider Roemer kwam gisteren onder vuur te liggen omdat hij zijn plannen niet concreet met cijfers en bedragen kon onderbouwen. Die onderbouwing ligt er nu dus wel.

11.05 uur: Piketpalen – Premier Rutte weigert in te gaan op de „piketpalen” die partijen hebben geslagen voor het te hervormen belastingstelsel, omdat hij de discussie daarover niet op voorhand wil „versmallen.” ChristenUnie (die pleitte voor een leefvormneutraal stelsel) en SGP (die de giftenaftrek aansneed) zullen hun punten dus nog even moeten aanhouden.

11.00 uur: Zondagwet – De Zondagwet wordt feitelijk nooit toegepast, heeft premier Rutte schriftelijk geantwoord op de vraag van Pechtold (D66) wanneer de Kamer een wetsvoorstel tot intrekking van de Zondagswet tegemoet kan zien. D66 had vorig jaar al een motie daarover ingediend. Het kabinet heeft de motie „in beraad”, aldus Rutte. Het kabinet heeft vorig jaar echter al duidelijk gemaakt dat het onderwerp voor hem „geen prioriteit heeft.”

10.50 uur: Niks – Rutte ziet er naar uit met iedereen in de Kamer na te denken over hervorming van het belastingstelsel. Kritiek over gebrek aan daadkracht bij zijn kabinet wijst hij van de hand. Het bezuinigt en hervormt fors. Anders dan het kabinet-Balkenende IV. „Dat deed niks.”

10.45 uur: Prioriteit – Bestrijding van de werkloosheid is onze allereerste en belangrijkste prioriteit, stelt de minister-president in zijn inleiding.

10.40 uur: Fundament – Welvaart en welzijn rusten op een stevig fundament van democratische principes, aldus premier Rutte. De onrust in het buitenland, die doorwerkt in Nederland, onderstreept dat nog maar eens.

10.30 uur: Van start – Premier Rutte trapt de tweede dag van de algemene beschouwingen zodadelijk af met een nadere toelichting op de Miljoenennota; ook zal hij de gisteren door de Kamer gestelde vragen beantwoorden. Als Rutte uitgesproken is, komt de Kamer weer aan het woord. Afsluitend is daarna het woord weer aan Rutte.

07.14 uur: „Wilders gebruikt onze cijfers verkeerd” – Onderzoeksbureau Motivaction en professor sociologie en migratie Ruud Koopmans distantiëren zich van de manier waarop Geert Wilders tijdens de algemene beschouwingen woensdag hun onderzoeksresultaten gebruikte. Dat schrijft Trouw. Zo stelde de PVV-leider dat 73 procent van de Nederlandse moslims Syriëgangers helden vindt. Hij baseerde zich op een onderzoek van Motivaction van mei vorig jaar. Volgens senior-onderzoeker Ahmed Ait Moha kun je die cijfers op dit moment echter niet gebruiken, omdat de vragen gingen over de strijd tegen president Assad, niet over de steun voor IS. Wilders zei ook dat driekwart van de Nederlandse moslims liever de sharia wil dan de Nederlandse wet. Volgens Ruud Koopmans, op wiens cijfers Wilders zich baseert, ging zijn onderzoek echter over de regels in de Koran en niet over de sharia.

01.10 uur: Kort nachtje – Krol, Klein en Bontes hebben het woord gevoerd. Om 10.30 uur zal premier Rutte ingaan op kwesties die de fracties in de eerste termijn van het debat hebben aangekaart. Een belangrijk thema is de belastingherziening die het kabinet op langere termijn wil. Een deel van de vragen vanuit de Kamer wordt schriftelijk beantwoord, voorafgaand aan de hervatting van het debat.

00.21 uur: Einde in zicht – Marianne Thieme van de Partij voor de Dieren heeft inmiddels het woord. Na haar zullen Krol, Klein en Bontes van de Groep Bontes/ Van Klaveren het woord nog voeren en dan zit de eerste dag van de tweedaagse Algemene Politieke Beschouwingen erop.

00.20 uur: Rembrandtbijbel (3) – Van der Staaij roept het kabinet op ook barmhartigheid te betrachten jegens ongeboren kinderen die geaborteerd dreigen te worden om financiële redenen. Ook vraagt hij aandacht voor de nood van gebroken gezinnen. Barmhartigheid is volgens Van der Staaij ongelooflijk belangrijk voor de kwaliteit van de samenleving en voor het peil van onze beschaving. „Om die barmhartigheid bidt onze fractie elke week, voor het kabinet, voor het parlement, voor het land en voor de wereld”, aldus Van der Staaij. Pechtold constateert lachend dat de SGP en hij elkaar kunnen vinden in hun voorliefde voor Rembrandt en somt een aantal van zijn favoriete Rembrandtschilderijen op. Ook Van der Staaij sluit daarop af met een kwinkslag: „Ik had verwacht dat u een voorkeur zou hebben voor het huishouden van Jan Steen”, voegt hij Pechtold toe. De volledige tekst van Van der Staaij is hier te vinden.

00.12 uur: Rembrantbijbel (2) – Wees een barmhartige Samaritaan is volgens Van der Staaij geen appel op de overheid, maar op de burger. De overheid moet volgens hem burgers aanmoedigen zich te gedragen als barmharige Samaritaan. „Als de rollator niet meer door de staat wordt betaald, is dat niet onbarmhartig, maar redelijk, ook al levert dat in kille staatjes een koopkrachtverlies op. Waar de SGP zich wel sterk voor maakt, is dat mensen in de knel op steun kunnen rekenen; chronisch zieken, kwetsbare ouderen met een smalle beurs”, aldus Van der Staaij. Hij vraagt ook aandacht voor de portemonnee van de alleenverdiener en voor die van de mantelzorger.

00.10 uur: Rembrandtbijbel – SGP-leider Van der Staaij schetst een fictieve ministerraadsvergadering die minister-president Rutte opent door een gedeelte voor te lezen uit Lukas 10, over de barmhartige Samaritaan. Van der Staaij wijst erop dat Jezus dit verhaal vertelde in antwoord op een strikvraag van de Farizeeën: wie is mijn naaste? Vervolgens staat hij stil bij de politieke consequenties. De belangrijkste daarvan is volgens hem dat het kabinet „de rovers” moet aanpakken. Oftewel: meer geld voor Defensie en het openbaar ministerie. Én: andere landen steunen in het aanpakken van geweld. Bijvoorbeeld: Israël steunen in de strijd tegen Hamas.

23.55 uur: Tegenbegroting – Terwijl GL-leider Van Ojik zijn voorstellen presenteert, bladeren de Kamerleden de door hem ingediende tegenbegroting door. Pechtold (D66) is niet enthousiast. „Ik zie minder dan 1,5 procent aan ombuigingen”, houdt hij Van Ojik voor. „Dat is wel erg weinig.” Pechtold ziet ook nogal wat lastenverzwaringen en noemt die „slecht” voor de werkgelegenheid. De overige woordvoerders doen er het zwijgen toe; een schril contrast met de vele reacties die Buma kreeg op de tegenbegroting van het CDA.

23.38 uur: GroenLinks – GroenLinks-leider Van Ojik zet zich in zijn spreektekst vooral af tegen CDA-leider Buma. Hij wijst diens voorstellen voor zelfvoorzienende landbouw en nieuwe kerncentrales. Van Ojik wil verder dat het kabinet eerdere bezuinigingen op het diplomatenkorps weer terugdraait en pleit voor „een trendbreuk.”

23.30 uur: Belasting – Een WRR-rapport van enkele jaren terug waarschuwde volgens Slob tegen het stapelen van bezit op bezit. Excessieve vermogensvorming mag in zijn ogen best worden belast. Hij vraagt het kabinet hierop te reflecteren. Ook vraagt hij of er een verschuiving kan plaatsvinden van lasten op arbeid naar lasten op milieuvervuilende activiteiten en fossiele energie? Slob rondt af met een vooruitblik naar het einde van de wereldgeschiedenis als hij spreekt over „the victory that Jesus won.” „Ooit komt de dag dat tranen definitief van de ogen afgewist zullen worden en het kwaad definitief verslagen is”, aldus Slob.


23.15 uur: Prenatale screening – Pechtold informeert wat Slob bedoelt met zijn opmerking dat prenatale testen die screenen op het syndroom van Down ouders voor onmogelijke keuzes kunnen plaatsen. „Met de achtergrond van de CU wil je dergelijke testen misschien niet”, oppert Pechtold. Hij vraagt Slob de prenatale testen niet neer te leggen als probleem. Slob herhaalt dat hij aandacht wil vragen voor de dilemma’s waarin ouders na een test soms voor komen te staan en stelt dat de beschermwaardigheid van het leven voor de CU voorop staat.

23.02 uur: Defensie – Slob roept de jarenlange bezuinigingen op Defensie in herinnering en noemt deze onverantwoord. VVD-leider Zijlstra wijst erop dat CU-minister Van Middelkoop ook bezuinigingen op Defensie heeft doorgevoerd. Onder diens leiding liepen de kosten voor de Uruzganmissie behoorlijk uit de hand, aldus Zijlstra.

23.00 uur: Godsdienstvrijheid – Het is cruciaal dat de vrijheid van godsdienst en levensovertuiging prominent wordt neergezet als speerpunt van buitenlands beleid, aldus Slob. Verder wil hij dat het Rijk gemeenten ruimte laat voor noodopvang aan asielzoekers. Ook moet het Rijk ervoor zorgdragen dat Joden zich welkom blijven voelen in Nederland, aldus Slob. Indien nodig moet het kabinet de portemonnee trekken en een deel van de beveiligingskosten van de Joodse gemeenschap financieren, aldus Slob.


22.55 uur: Salomo – CU-leider Slob citeert psalm 72 van koning Salomo: „Moge de rechtvaardige bloeien, de vrede wereldwijd zijn.” Verder somt hij op wat de CU het afgelopen jaar met zijn constructieve houding heeft bereikt. De voorgenomen financiële aanslag op gezinnen, weduwen- en wezen is afgewend. De CU kwam met succes op voor werkgelegenheid in de regio, voor extra geld in het onderwijs, voor de bouw en voor lage lasten voor arbeid. De woningmarkt is eindelijk in beweging. Huiseigenaren met restschulden en schulden omdat ze hun huis niet kwijtraken hebben hulp gekregen, aldus Slob.


22.45 uur: Confrontatie – Buma zoekt nog een keer de confrontatie met Pechtold. Hij verwijt de leider van D66 dat deze zijn huid al op voorhand heeft verkocht. „Het kabinet hoeft geen vragen van u te beantwoorden, omdat het al verzekerd is van uw steun”, houdt hij Pechtold voor.

22.40 uur: Euthanasie – Pechtold neemt afstand van de bijdrage van Buma aan het debat. D66 wil geen subsidie van de oude economie. „Het geld moet van koeien naar kennis”, laat hij weten. In de moderne samenleving willen mensen ook steeds meer zelf kunnen doen, maar, vraagt Pechtold, waar is het ideaal van de participatiesamenleving gebleven? Pechtold is lovend over VWS-minister Schippers die onlangs bevestigde dat euthanasie mogelijk is bij dementerende patiënten die hun actuele stervenswens niet meer mondeling kunnen uiten, maar eerder een schriftelijke wilsbeschikking hebben vastgesteld. Hij vraagt Rutte te bevestigen dat hij deze boodschap van Schippers goed begrepen heeft. Volgens Pechtold kan Schippers brief hierover een doorbraak betekenen in de euthanasiepraktijk.

22.30 uur: Partner – Het blijkt dat Pechtold te dicht op de coalitie zit om het VVD en PvdA echt lastig te maken. Hij deelt nog wel een plaagstootje uit naar PvdA-minister Plasterk. Zijn portefeuille is uitgehold en Plasterk moet zich dan ook maar werpen op zijn taak als coördinerend bewindsman voor de decentralisaties, suggereert Pechtold Én, het afschaffen van de zondagswet moet ook maar eens worden geëffectueerd, aldus de D66-leider. 


22.20 uur: Niet feestelijk – Pechtold rondt af. Hij vindt de begroting 2015 verdedigbaar, maar benadrukt dat D66 niet constructief is rond de kabinetsplannen om te bezuinigen op de gesubsidieerde rechtsbijstand. Daarom is SP-leider Roemer er als de kippen bij om Pechtold uit te nodigen samen naar alternatieven te zoeken hiervoor. Als Pechtold de boot afhoudt, concludeert ook Roemer: U probeert afstand te houden van het kabinet, maar maakt u zelf 100 procent verantwoordelijk voor het eindresultaat.

22.15 uur: Verbazing – Buma vraagt zich af waarom Pechtold zich gisteren verbaasd toonde over het uitblijven van concrete belastinghervormingen. „Blijkbaar wist u al dat VVD en PvdA er nog niet uit waren”, stelt hij. Én: „U steunt nu een begroting waar die maatregelen ook nog niet inzitten.” Pechtold vervolgt het debat met PvdD-leidster Thieme. Tegen haar zegt hij dat hij interessante toenaderingen ziet tussen VVD en PvdA en zich daarom nog even afwachtend opstelt. Thieme valt daarop Buma bij: Pechtold bekritiseert het kabinet voortdurend, maar als puntje bij paaltje komt, geeft hij steun.

22.10 uur: Kernenergie – Zijlstra heeft nog niet gehoord hoe D66 gaat bewerkstelligen dat Nederland voor zijn energievoorziening minder afhankelijk wordt van Rusland. Volgens Zijlstra moet Pechtold de optie om een nieuwe kerncentrale te bouwen serieus overwegen. Pechtold zegt dat hij vooral wil nagaan hoe Westerse landen het onderling aan elkaar leveren van energie kunnen intensiveren. Ook staat hij open voor het tijdelijk invoeren van schaliegas. Zijlstra rondt af: „Uw plannen zijn nog bijster concreet.”


22.05 uur: Pechtold weer terug – VVD-leider Zijlstra constateert dat Pechtold weer terug is in zijn constructieve houding. Maar net als Van Ojik heeft ook Zijlstra gehoord dat Pechtold het kabinet vandaag heeft verweten ambitieloos te zijn. „U moet dan ook aangeven wat uw ambities zijn”, houdt hij Pechtold voor.

22.00 uur: Constructief – CDA-leider Buma informeert wat Pechtold eerder deze dag bedoelde toen hij zei dat het kabinet tot dusver drie visieloze begrotingen heeft gepresenteerd. „U bent op een dag voor en tegen. U heeft D66 in de meest schizofrene positie ooit gebracht”, stelt hij. Pechtold vat zijn oproep aan het kabinet in het debat van vandaag zo neutraal mogelijk samen met de woorden: Als u nog 2,5 jaar verder wilt, kom dan met ideeën. Van Ojik gaat een stap verder. Hij informeert waar de tegenbegroting van D66 is. Ondanks de steun van D66 zijn lang niet alle wensen die deze partij bij de beschouwingen van vorig jaar inbracht gerealiseerd, houdt hij Pechtold voor. Hij spitst zijn kritiek toe op de vergroening van de begroting. Volgens Pechtold zijn er volop kansen om deze vergroening alsnog te realiseren in de komende debatten over het herzienen van het belastingstelsel.

21.55 uur: Kledingindustrie – Pechtold constateert dat er dit jaar meer besteed kan worden aan ontwikkelingshulp. Hij informeert of een deel van dat geld kan worden gebruikt om de erbarmelijke werkomstandigheden in de kledingindustrie in Bangladesh te verbeteren.


21.50 uur: Wereldvreemd – Pechtold zegt te huiveren bij de gedachte dat de PVV nog steeds invloed zou hebben op het kabinetsbeleid, net zoals onder Rutte I. „Van dat wereldvreemde kabinet zijn we gelukkig verlost”, stelt hij. Evengoed is hij kritisch op het buitenlandbeleid van Nederland. Er zijn allerhande signalen dat de NAVO twijfelt aan de loyaliteit van Nederland, aldus Pechtold.

21.45 uur: Pechtold – Pechtold steekt uitbundig de loftrompet over de naar de EU-vertrekkende minister Timmermans (Buitenlandse Zaken). Vervolgens weidt hij uit over de actuele internationale ontwikkelingen in Oekraïne, Iran en Afrika. „De zomer van 2014 leerde ons dat het buitenland ook binnenland is”, aldus Pechtold.

21.40 uur: Zwarte Piet – Met de verzekering dat de PVV echt met een Zwarte Pietenwet gaat komen, plus een pleidooi om de grenzen te sluiten voor asielzoekers rondt Wilders zijn betoog af. Zijn pleidooi om iedereen met een buitenlands paspoort een antishariaverklaring te laten ondertekenen „met een eed erbij” vormt de uitsmijter. „Een afstandsverklaring, wie kan er op tegen zijn?”, aldus Wilders.

21.35 uur: Wegkijken – Als Wilders de Amsterdamse politie ervan beticht te hebben weggekeken tijdens een anti-semitische demonstratie vraagt CU-leider Slob wat zijn boodschap is aan het adres van de vervolgde christenen in Syrië en Irka. De PVV vindt in beginsel dat de islamitische landen hun verantwoordelijkheid moeten nemen, aldus Wilders. Nederland kan zijn verantwoordelijkheid nemen als „de andere landen” daar om vragen. „Uw boodschap aan de duizenden yezidi’s die op de vlucht zijn geslagen is eigenlijk: Laat de islamitische landen jullie maar redden”. aldus Slob. „U gebruikte net het woord laf, kijkt u eens in de spiegel.”

21.30 uur: Marokkanenprobleem – Als Wilders de Kamer voorhoudt dat Nederland een Marokkanenprobleem heeft, grijpt Pechtold in. „U gooit mensen op een hoop”, houdt hij Wilders voor. „Onzin”, reageert deze, om daarna toch met een toelichting te komen. Hij handhaaft de term Marokkanenprobleem, maar voegt wel toe dat het niet zo is „dat we een probleem hebben met alle Marokkanen.” Meteen daarna richt hij zijn pijlen op VVD-staatssecretaris Teeven, die op asielgebied volgens hem keer op keer zwicht voor de wensen van de PvdA. Kort daarna vliegt er weer een vertrouwde PVV-uitdrukking door de Kamer: er dreigt een tsunami van asielzoekers „en op de kop af krijgen ze nog gratis zorg ook.” Staatssecretaris Teeven heeft volgens hem het woord Welkom in zijn borsthaar geschoren, omdat hij alleen nog fungeert als deurmat voor asielzoekers. Op dat moment grijpt Van Miltenburg in. „Probeer de kabinetsleden niet voor het hoofd te stoten”, houdt ze Wilders voor.


21.20 uur: Nullen – In de kas van de pensioenfondsen zit 1200 miljard euro, een getal met bijna evenveel nullen als in vak-K, schetst Wilders. Toch gaan voor veel mensen de pensioenen omlaag. Schande, aldus Wilders, die verder zijn gal spuwt over de hervormingen in de ouderenzorg. De PVV eist dat „het gesol” met ouderen ophoudt. Hij presenteert een beschavingsoffensief (o.a. indexatie van pensioenen en geen geld meer naar asielzoekers) en dreigt morgen een motie van wantrouwen in te dienen. „U moet zich alle ouderen voorstellen als moslims, dan zullen de miljoenensubsidies weer toestromen”, houdt hij Rutte voor.

21.15 uur: Bananenrepubliek – Nederland dreigt volgens Wilders een bananenrepubliek te worden, zonder betekenisvolle oppositie. „Iedereen steunt het regime uit vak-K”, oftewel: het regeringsvak, aldus Wilders. Meteen daarop valt hij terug op zijn inmiddels vertrouwde mantra: het kabinet laat Nederland in de steek door niet met een de-islamiseringsagenda te komen. Geld dat volgens Wilders naar de ouderenzorg had gemoeten, gaat naar de opvang van asielzoekers. „Luieren doe je in Griekenland, belasting betalen in het Nederland van de VVD”, sneert de PVV-leider.

21.05 uur: Hervatting – Kamervoorzitter Van Miltenburg heropent het debat en geeft het woord aan PVV-leider Wilders. Ook hij begint zijn bijdrage met een terugblik op de vliegramp met de MH17.

19.45 uur: Pauze – Het debat wordt geschorst voor een dinerpauze tot 21.00 uur.

19.25 uur: Beste onderwijs – Twee belangrijke zaken moet het kabinet nog zien te realiseren, zegt Samsom: meer duurzame energie en het best denkbare onderwijs.

19.25 uur: Vergroening – Doel van de hervorming van het belastingstelsel moet ook zijn vergroening, stelt GroenLinksleider Van Ojik. Samsom ziet daar echter niks in.

19.15 uur: Taboes – Het heeft even geduurd, maar D66-leider Pechtold acht de tijd nu rijp om ook Samsom te interrumperen. Zo wil hij weten of Samsom taboes kent als het de hervorming van het belastingstelsel betreft. „Geen taboes, wel principes”, repliceert deze.

18.55 uur: Meer te besteden – Al gaat het langzaam weer wat beter met Nederland, thuis merkt men er volgens Samsom nog te weinig van. „Wij willen dat iedereen het gaat merken. Werk voor wie geen baan heeft, wat meer te besteden voor de meeste Nederlanders en de beste zorg voor wie zorg nodig heeft. Het kabinet moet de komende tijd dat verschil gaan maken.”

18.45 uur: PvdA stoort zich – Dit kabinet moet naast mensen gaan staan, stelt Samsom. Hij constateert vervolgens echter dat er nog „te veel mogelijkheden op meer goed werk onbenut worden gelaten.” Van premier Rutte wil hij weten waarom daar zo weinig van terecht komt. „Dat stoort mijn fractie.”

18.36 uur: Werk in de thuiszorg – Thuiszorgmedewerkers kopen niets voor geruststellend bedoelde mededelingen dat er uiteindelijk meer werkgelegenheid komt in de zorg. „De realiteit van vandaag leert dat veel thuiszorgmedewerkers hun baan verliezen of dreigen te verliezen.” Hij vindt dat het kabinet „nu al” zou moeten kijken wat het kan doen om meer van hen aan het werk te houden.

18.25 uur: Verkeerde pad – De PvdA is op het verkeerde pad gekomen, constateert SP-leider Roemer in een interruptie. „Ons doel is hetzelfde”, probeert Samsom hem gerust te stellen. Maar ondertussen wordt het eigen risico in de zorg verhoogd en moeten ouderen gedwongen verhuizen, repliceert Roemer.

18.20 uur: Helder doel – PvdA en VVD begonnen twee jaar geleden met een helder doel voor ogen aan hun samenwerking, betoogt Samsom. „We wilden stap voor stap werken naar een land dat zijn optimisme weer terugvindt. Zijn onderlinge verbondenheid.” Beide partijen realiseerden zich dat de crisis „misschien wel het slechtst denkbare moment was om veel te veranderen.” Toch was niets doen geen optie. „Dan zou de sociale welvaartsstaat die we nu kennen er niet meer zijn voor onze kinderen.”

18.05 uur: Essentiële kernwaarden – In Nederland zijn we er onvoldoende in geslaagdom het „wij-gevoel los te trekken van afkomst of religie en te vervangen door een wij-gevoel dat is gebaseerd op essentiële kernwaarden zoals vrijheid, tolerantie, emancipatie, vooruitgang en rechtvaardigheid”, aldus Samsom, sprekend over de support waarop IS kan rekenen onder Nederlandse moslims. „Als we het Nederlanderschapin deze kernwaarden durven te definiëren, waar je ongeacht afkomst of religie voor kunt kiezen en waar je bij kunt horen, dan bouwen we aan een gemene deler die past bij onze open samenleving. Dat indringende gesprek moeten we aan. Overal. Op school, in het buurthuis, in de kerk, in de moskee. Pas dan versterken we de verbindende krachten en creëren we een gemeenschap van mensen van goede wil die deze kernwaarden delen.”

17.50 uur: Samsom trapt af – Ook PvdA-leider Samsom grijpt in zijn openingswoorden terug op de verschrikkelijke vliegramp met de MH17 afgelopen zomer. Eén van de heel weinige zaken waar iedereen in de plenaire vergaderzaal het met elkaar over eens is.

17.40 uur: Leve de tegenbegroting! – Wat er ook op de inhoud van Buma’s tegenbegroting valt af te dingen, feit is dat de Kamer nu al een half uur aan het debatteren is over het A-viertje met cijfers dat het CDA heeft rondgedeeld. Belangrijke onderdelen van het plan: Het CDA wil de belastingtarieven in de eerste twee schijven volgend jaar verlagen, zodat werken lonender wordt. Ook wil het de accijnsverhoging op autobrandstof terugdraaien. Het CDA-plan verlaagt de lasten voor werkgevers met 300 miljoen, zodat bedrijven goedkoper mensen in dienst kunnen nemen.

17.20 uur: Beter geen plan? – Zijlstra en Buma steggelen nog een tijdje door over belastingherzieningen en de vlaktax. Daarna plaatst PvdA-leider Samsom één van zijn zeldzame interrupties. „Dit plan treft ouderen met een klein pensioentje, werkende vrouwen en uitkeringsgerechtigden. Het is klein, en ook geen goed plan.” Samsoms fractiegenoot Martijn van Dam ondersteunt hem op twitter: „Roemer had beter wel met een plan kunnen komen, Buma had dat beter niet kunnen doen.”

17.00 uur: Debat loopt uit (zucht..) – Het is inmiddels vijf uur. Dat betekent dat het debat al vijfenhalf uur bezig is, terwijl de derde spreker (Buma) nog niet klaar is met zijn betoog. Is de Kamer van plan dit debat tot diep in de nacht te gaan uitstrekken? “Kan me niet herinneren dat in de afgelopen 30 jaar een 1e termijn van de algemene beschouwingen zooooo lang duurde... Pfffff”, twittert SGP-voorlichter Menno de Bruyne.

16.45 uur: 27 pagina’s besluiteloosheid – De Belastingbrief bestond uit „27 pagina’s besluiteloosheid”, vindt Buma. Volgens Zijlstra (VVD) klopt hier niets van. „In deze brief worden juist fundamentele deuren geopend.” Buma pleit voor een vlaktax met solidariteitsheffing. „Wij willen een robuustere economie en meer banen.” Zijlstra daarentegen oppert allerlei bezwaren tegen een vlaktax, waar de VVD vanouds sterk van gecharmeerd was. Ook Pechtold (D66) opponeert tegen de CDA-plannen. „U vindt de dekking door ambtenaren, politie-agenten en docenten op de nullijn te houden.”

16.30 uur: Volgens Thieme wil het CDA de veehouderij inkrimpen – Als Buma bij het thema zelfvoorzienende landbouw komt, schiet Thieme weer naar voren. „Fijn dat het CDA dit bepleit. Dat betekent dat onze veehouderij met 70 procent moet inkrimpen. Want wij hebben in Europa niet het landbouwareaal om al deze dieren in de bio-industrie te voeden.” Buma houdt echter vol. „We moeten stoppen met kostbare landbouwgrond om te zetten in natuur. Ik ben liever niet afhankelijk van Rusland en Oekraïne als de graanschuren van Europa. Dat moeten we zelf doen. En als we dan ook nog kunnen exporteren, is dat prima.”

16.10 uur: CDA wil kernenergie weer stimuleren – Europa afhankelijk geworden van Russisch gas. Dat moet veranderen. Kernenergie moet in dat licht bezien op de kaart blijven staan, vindt Buma. Volgens Pechtold wil het CDA steeds achteruit: „In de landbouw terug naar de spruitjes van de jaren vijftig. En in het energiebeleid terug naar de kernenergie, die we nu juist in Nederland aan het loslaten waren.” Ook Van Ojik (GL) en Thiema (PvdD) haken op dit thema in. Van Ojik ziet niets in kernenergie, omdat we in de toekomst niet weten waar we met ons afval heen moeten. Thieme vindt het onlogisch van het CDA om voor kernenergie te pleiten. „Want waar halen wij, meneer Buma, de uranium vandaan? Juist, uit de grond van allerlei instabiele regiems.”

15.40 uur: Van der Staaij moet terugdenken aan vlootwet van Colijn (1923) – Ook CDA-leider Buma begint, nadat de Kamer ruim een uur gepauseerd heeft, zijn betoog met de MH17, met allerlei internationale ontwikkelingen van deze zomer, en met onrust in de Schilderswijk. Zo komt hij bij een favoriet thema van het CDA: een verzoek om een verbod op het verheerlijken van geweld. „De economische crisis tastte ons gevoel van zekerheid aan, de achterliggende zomer ons gevoel van veiligheid”, aldus Buma. „Onze veiligheid heeft een hogere prijs dan deze coalitie ervoor wenst te betalen.” Van der Staaij (SGP) ziet hier een kans voor een interruptie: „Wanneer heeft het CDA eigenlijk het laatst gepleit voor extra geld voor Defensie? Wij hebben dat eens nagetrokken. Wat bij ons spontaan bovenkwam: bij de vlootwet van Colijn in 1923.”

15.14 uur: Kan Samsom karwei afmaken? – Minimaal 2017 en eigenlijk 2025, dat was het einddoel dat PvdA-leider Samsom bij de start van het kabinet voor ogen stond met zijn „project” om Nederland vooruit te helpen. De vraag is nu echter of dat project 18 maart 2015 wel overleeft, analyseert RD-journalist Marcel ten Broeke.

14.30 uur: Cijfers – SP-leider Roemer slaat er de cijfers nog maar eens op na. Hij heeft gevonden dat een alleenstaande bijstandsmoeder met een kind jaarlijks 312 euro moet inleveren en noemt dat onrechtvaardig. Zijlstra reageert door te zeggen dat dit kabinet de inkomensverschillen niet groter maakt. Hij erkent wel dat werkenden er meer op vooruitgaan dan mensen met een uitkering. „Wie van een uitkering naar een baan gaat, gaat er 10 procent op vooruit”, aldus Zijlstra. Tegen Kamerlid Krol zegt Zijlstra dat het niet waar is dat ouderen er de afgelopen 10 jaar alleen maar op achteruit gegaan zijn.

14.11 uur: belastingen – Pechtold (D66) meent bewegingen te bespeuren bij Zijlstra, die erop duiden dat de VVD onder voorwaarden bereid is rendement op vermogens zwaarder te belasten, zodat kleine spaarders die weinig rendement maken maar wel belasting moeten betalen, kunnen worden gecompenseerd. Zijlstra antwoord: „We kijken niet naar hoeveel geld iemand heeft, maar naar hoeveel rendement iemand heeft gemaakt.”

13.56 uur: tweeverdieners – CU-leider Slob dringt erop aan dat het kabinet bij het hervormen van het belastingstelsel voldoende oog blijft houden voor alleenverdieners. „Het moet niet zo zijn dat iedereen de arbeidsmarkt wordt opgejaagd en dat tweeverdieners op de eerste rij worden gezet.” Volgens Zijlstra moet een stelsel alleenverdieners niet onnodig benadelen, maar ook niet eenzijdig bevoordelen.

13.45 uur: Pechtold – Pechtold zet de zaak nu op scherp. Herzieningen van het belastingstelsel moeten al in de begroting van 2016 kunnen worden verwerkt, anders is hij niet bereid mee te onderhandelen over de begroting van dat jaar. Zijlstra reageert dat Pechtold dan ook zelf met concrete ideeën moet komen.

13.40 uur: weer belastinghervorming – Pechtold plaatst zijn langverwachte interruptie: kunnen er voor 1 februari al concrete plannen komen om het belastingstelsel te hervormen? En, kan hij garanderen dat het kabinet niet op voorhand voorstellen zal afwijzen, omdat er in de coalitie een taboe op rust? Zijlstra benadrukt dat voor de VVD vooral belangrijk is dat er bezinning plaatsvindt op het belastingstelsel. „Wanneer de voorstellen komen, laat ik aan het kabinet.” Zijlstra vindt het acceptabel als de belastingen op „reëel rendement” worden verhoogd. „Maar van ons spaargeld moeten we nu eens afblijven.” Verder zal het eindresultaat van het herzieningsvoorstel altijd een compromis moeten zijn tussen meerdere partijen, houdt hij Pechtold voor.


13.33 uur: zorgbanen – GroenLinks-leider Van Ojik pepert Zijlstra nog in dat het kabinet dat zegt zelf geen nieuwe banen te kunnen creëren wel banen vernietigt, bijvoorbeeld in de zorg. Zijlstra stelt dat het belangrijk is dat het geld eerst moet worden verdiend door ondernemers, voordat het naar de zorg kan gaan. De VVD wil dat bewerkstelligen met ondernemersvriendelijk beleid. Van Ojik protesteert: De VVD maakt volgens hem onderscheid in markt- en overheidsbanen. Volgens Zijlstra waardeert hij de ene niet hoger dan de andere, maar gaat het om het juiste evenwicht. „De koek groter maken, gebeurt in de markt.”

13.27 uur: MKB – Zijlstra vraagt zich af of Roemer weet waar hij voor pleit als hij voorstel kapitaal zwaarder te belasten. Het MKB wordt daar de dupe van, houdt hij Zijlstra voor. Dat bestaat voor een deel uit familiebedrijven, waarin veel familievermogen zit. „Als je daar aan komt, komen ze helemaal niet meer aan kapitaal”, houdt hij Roemer voor.

13.20 uur: BTW – Dat het kabinet de belastinghervorming mogelijk wil maken door een btw-verhoging staat volgens Zijlstra nog niet vast. Er wordt volgens hem alleen naar het btw-stelsel gekeken. Volgens Buma heeft PvdA-minister van Financiën Dijsselbloem dat gisteren wel degelijk gezegd. „Ik verkeer niet 24 uur per dag in zijn nabijheid”, grapt Zijlstra daarop.


13.15 uur: Belastinghervorming – Zijlstra ziet nog twee grote klussen die het kabinet moet oppakken: economische groei en werkgelegenheid én belastinghervormingen. CDA-leider Buma vraagt zich daarop af waarom het kabinet gisteren nog geen concrete plannen voor belastinghervormingen heeft gepresenteerd. Volgens Zijlstra kosten belastinghervormingen geld, minimaal 5 miljard euro, wat er nu nog niet is, tenzij het via bezuinigingen wordt binnengehaald. Dat het kabinet gisteren alvast enige scenario’s schetste, verdient volgens hem al een compliment.

13.05 uur: Zorg – SP-leider Roemer opent de aanval op het kabinet vanwege het kabinetsbeleid rond de zorg. Een voorbeeld van een patiënt die positief is over de veranderingen in de zorg dat Zijlstra aanhaalt, is volgens hem niet representatief. „Dit kabinet breekt de keuzevrijheid juist af, bijvoorbeeld door ouderen te dwingen thuis te blijven wonen”, houdt hij Zijlstra voor. Zijlstra benadrukt dat mensen nooit aan hun lot worden overgelaten, zoals de SP volgens hem wel een suggereert. „Mensen die zichzelf niet meer kunnen redden, zullen we nooit in de kou laten staan. De decentralisaties in de zorg veranderen daar niets aan.”

12.58 uur: Defensie – Zijlstra belooft dat de 100 miljoen extra uitgaven aan Defensie uit de Rijksbegroting niet eenmalig zullen zijn. Vervolgens schakelt hij over naar de vraag: Hoe staat Nederland ervoor? Stukje bij beetje wordt de begroting op orde gebracht. Zo kun je investeren in scholen, wegen, in veiligheid en in zorg, stelt de VVD-fractievoorzitter. Pluspunt is volgens Zijlstra ook dat het kabinet burgers in staat stelt hun eigen keuzes te maken. „Daarom steunen wij ook de decentralisaties in de zorg, die uitgaan van dit principe.”

12.50 uur: moslims – Zijlstra en Wilders botsen nu over het immigratiebeleid. Wilders herhaalt zijn aloude pleidooi voor een duidelijke de-islamiseringsagenda in Nederland. „Met moslims hebben we het paard van Troje binnengehaald”, stelt hij. Volgens Zijlstra zal de VVD de grenzen van de Nederlandse rechtsstaat altijd bewaken en verdedigen, maar scheert Wilders alle moslims ten onrechte over één kam. Wilders betoogt daarop dat Nederland nu al moslimenclaves telt. „Waar wacht u nog op?”, houdt hij Zijlstra voor. Volgens Zijlsta mag iedereen vinden wat hij vindt en is actie pas geboden wanneer de rechtsstaat ter discussie wordt gesteld.


12.43 uur: Paspoort – Van Ojik en Roemer blijven het oneens met het kabinetsvoorstel dat minister Opstelten jihadisten met een dubbele nationaliteit het Nederlandse paspoort kan ontnemen. Zijlstra wijst erop dat dergelijke jihadisten dan geen jihadreis meer kunnen maken, terwijl ze ook een uitkering of studiefinanciering ontvangen. Zijns inziens is er sprake van een ontmoedigingseffect. Richting Roemer benadrukt hij dat Nederlanders die in een vreemde krijgsmacht dienstnemen nu automatisch hun Nederlanderschap verliezen en daar niet tegen in beroep kunnen gaan. Jihadisten kunnen na een besluit van de minister altijd nog naar de rechter, houdt Zijlstra Roemer voor.

12.30 uur: Van der Staaij – SGP-leider Van der Staaij plaatst nu zijn eerste interruptie. Hij vraagt Zijlstra zich voor te stellen wat het betekent voor een vluchteling uit Syrië om in Nederland weer te worden geconfronteerd met betogers die openlijk met IS-vlaggen zwaaien. Volgens Zijlstra is de context van belang voor de strafrechtelijke beoordeling. Hij gaat er vanuit dat het zwaaien van IS-vlaggen onder de huidige omstandigheden strafbaar is.

12.25 uur: Schilderswijk – Zijlstra en Buma botsen nu over het strafbaar stellen voor het verheerlijken van geweld. Buma wil die strafbaarstelling, Zijlstra betoogt dat de grens moet liggen bij het oproepen tot geweld. Volgens Buma is dat onderscheid flinterdun: „Verheerlijken is verkapt oproepen.” We weten allemaal wat de betogers in de Schilderswijk die geweld tegen de Joden verheerlijkten, bedoelden, aldus Buma.

12.20 uur: Asielzoekers – Zijlstra stelt met klem dat Europa de buitengrenzen beter moet bewaken om de komst van grote groepen asielzoekers naar Europa tegen te gaan. „Als we de buitengrenzen niet beter bewaken, kunnen landen zich genoodzaakt zien de binnengrenzen af te sluiten. Dat zou de bijl zijn aan de wortel van de Europese samenwerking”, aldus Zijlstra, die wil dat Europa op dit punt gaat „leveren.”

12.15 uur: Excuus – Zijlstra complimenteert het kabinet voor het optreden na de vliegramp met de MH-17. Meteen daarop komt Kamerlid Bontes (ex-PVV) naar voren. Hij vindt excuses aan de VVD-kiezers gepast, vanwege de verhoogde uitgaven van het kabinet aan noodhulp en ontwikkelingssamenwerking. Zijlstra doet zijn interruptie af als een „licht vervelende en slechte imitatie van Wilders.”

12.09 uur: schone energie en crisis – Het laatste punt dat Roemer wil maken is: Gebruiken we de huidige crisis wel genoeg om Nederland beter te maken? Volgens Roemer vraagt de huidige crisis om duidelijke keuzes voor een beter milieu en moet er een eind komen aan de tweedeling tussen rijk en arm. Daarmee is Roemer gekomen aan het eind van zijn spreektekst. VVD-woordvoerder Zijlstra neemt nu het woord.


11.55 uur: IS – Roemer waarschuwt om voorzichtig te zijn met militaire interventies in andere landen. De geschiedenis van Afghanistan en Irak laat volgens hem zien dat de situatie voor de inwoners van dergelijke landen soms amper verbetert als gevolg van oorlogsvoering. Pechtold vraagt zich daarop af wat er van Europa was geworden als de geallieerden de opkomst van het nationaal-socialisme van 1940-1945 in Europa en de oorlog met Duitsland als regionaal conflict zouden hebben gezien.

11.39 uur: Nieuwe aanval – Ook VVD-fractievoorzitter Zijlstra kapittelt Roemer nu vanwege het ontbreken van een doorgerekende SP-tegenbegroting. Daarna gaat ook Samsom (PvdA) meedoen. „Op welke manier kan ik beoordelen of u een praatje voor de vaak staat te houden of met constructieve voorstellen komt, waar wij over na kunnen denken?”, aldus Samsom. „Als u nu zegt: Ik heb de meest prachtige ideeën en morgen hoort u welke dat zijn”, kan ik daar niets zijn”, aldus de geërgerde PvdA-leider.

11.32 uur: Onderwijs – Als Roemer betoogt dat de SP wil investeren in onderwijs meldt Pechtold zich onmiddelijk weer aan de interruptiemicrofoon. Hij wil weten wat de hoogte is van de investeringen. Roemer belooft daar later op terug te zullen komen, maar zegt alvast wel dat de SP niet op het onderwijs wil bezuinigen. „De student heeft aan u niets”, sneert Pechtold daarop. „Eerst zegt u dat u investeert en als ik doorvraag, zegt u dat u niet bezuinigt.” De SP verkoopt loze praatjes, aldus Pechtold.

11.20 uur: Cijfers – Na een aanval van Slob krijgt Roemer nu kritiek van Pechtold. Weet de SP wel dat het kabinet in 2017 6 miljard euro meer uitgeeft aan de zorg dan in 2013?, zo vraagt Pechtold zich af. Roemer heeft volgens hem de cijfers niet paraat en doet aan bangmakerij.

11.15 uur: Belasting op kapitaal – Slechts 13,3 procent van de totale inkomsten uit belastingen is volgens Roemer afkomstig uit belasting op kapitaal. Het Europese gemiddelde ligt volgens hem op 20 procent. Roemer daagt het kabinet uit daar iets aan te doen. De SP wil verder investeringen in de bouw, een investeringsplicht voor woningcorporaties, een lager belastingtarief voor de eerste belastingschijf en het terugdraaien van bezuinigingen in de zorg, om op die manier banen te behouden.

11.08 uur: Roemer (vervolg) – Roemer is duidelijk even van zijn stuk gebracht door de aanval van Wilders, maar gaat verder met het bekritiseren van het kabinetsbeleid. Nu plaatst Slob (CU) een interruptie: Waar is de tegenbegroting van de SP? Roemer belooft dat hij in het debat een reeks van maatregelen zal voorstellen. De reeks is niet doorgerekend door het CPB; volgens Roemer omdat het instituut als gevolg van een koerswijziging veel ruimer selecteert van welke maatregelen het de opbrengst wil doorrekenen en van welke niet.

11.00 uur: Vluchtelingen – Roemer hekelt de sluiting van verzorgingshuizen als gevolg van het kabinetsbeleid. Wilders wil daarop weten wat hij ervan vindt dat er mogelijk vluchtelingen worden opgevangen in leegstaande verzorgingshuizen. Volgens Roemer staat de vraag waar je vluchtelingen opvangt los van het principe dat slachtoffers van bijvoorbeeld burgeroorlogen altijd recht hebben op een fatsoenlijke procedure en recht op onderdak. „Dat weet de SP-kiezer dan”, hoont Wilders. „Geef dat geld nou niet aan de asielzoekers, maar aan ouderen.”

10.56 uur: Roemer – Roemer hekelt het kabinet omdat de hoogste inkomens er volgens hem steeds meer bijkrijgen. Hij noemt het schandalig dat het woord armoede in de troonrede niet één keer werd genoemd. „En dat met de PvdA in de regering”, aldus Roemer. Jongeren worden volgens hem zo snel mogelijk naar een diploma gejaagd, kunst en cultuur zijn niet meer dan bezuinigingsposten. Het aantal vermogende miljonairs is volgens Roemer vorig jaar bijna evenhard gegroeid als het percentage kinderen dat opgroeit in armoede.

10.51 uur: Stemming – Zoals verwacht wordt Wilders’ Koranplan kansloos weggestemd: alleen de PVV-leden zijn voor. Nu kan Roemer dus echt beginnen.

10.48 uur: Van der Vlies – In de gastenruimte van de vergaderzaal is ook oud SGP-leider Van der Vlies gesignaleerd. Hij gaat de algemene politieke beschouwingen van dichtbij volgen.

10.46 uur: Van der Staaij – Van der Staaij legt een stemverklaring af. De SGP zal het verzoek van de PVV om de Koran te verwijderen uit de vergaderzaal niet steunen. De Bijbel en de Koran staan voor de SGP niet op één lijn, stelt Van der Staaij. Bij een eerdere gelegenheid gaf hij steun aan het PVV-plan. Wat Wilders vandaag doet, beschouwt de SGP echter als het misbruiken van procedures om een politiek punt te maken. Vandaar dat de partij vandaag een andere keus maakt.

10.38 uur: Steun – Roemer en Samsom spreken hun steun uit voor Van Miltenburg: de Koran moet blijven. Van Miltenburg kan het verzoek om hoofdelijke stemming echter niet negeren, dus daar bereidt de Kamer zich nu op voor; ook al staat de uitkomst op voorhand vast.

10.37 uur: Koran – PVV-leiders Wilders onderbreekt. Hij noemt de Koran „a license to kill” (een vrijbrief om te doden) en verzoekt de voorzitter het exemplaar dat op het bureau van de voorzitter staat uit het Kamergebouw te verwijderen. Van Miltenburg noemt dat een herhaling van zetten en weigert. Wilders eist daarop hoofdelijke stemming.

10.33 uur: Opening – Kamervoorzitter Van Miltenburg opent de vergadering. De algemene politieke beschouwingen zijn geopend; SP-leider Roemer neemt het woord.

9.38 uur: Sprekerslijst – Nadat Roemer straks het woord heeft gevoerd, mag VVD-fractievoorzitter Zijlstra zijn visie geven op de kabinetsplannen. De volgorde van sprekers is daarna als volgt: Buma (CDA), Samsom (PvdA), Wilders (PVV), Pechtold (D66), Slob (ChristenUnie), Van Ojik (GroenLinks), Van der Staaij (SGP) en Thieme (PvdD). Krol, Klein en Bontes van de Groep Bontes/ Van Klaveren sluiten de sprekersrij.

9.03 uur: Roemer – Ook SP-leider Roemer die dadelijk het spits mag afbijten, zal pleiten voor hervorming van het belastingstelsel, zo liet hij zaterdag al weten in het Algemeen Dagblad. Net als veel andere partijen is ook de SP voor het verlagen van de loonbelasting. Tegelijkertijd wil de partij van Roemer ook dat vermogen en kapitaal zwaarder worden belast. Roemer zal ongetwijfeld proberen PvdA-leider Samsom voor het blok te zetten: Is hij bereid zijn handtekening te zetten onder SP-voorstellen daartoe?

8.43 uur: Motie CDA en D66 – CDA en D66 komen tijdens de algemene politieke beschouwingen later vandaag met een motie waarin ze het kabinet oproepen voor 1 februari duidelijkheid te geven over de hervorming van het het belastingstelsel. Een woordvoerder van het CDA heeft dat zoëven gezegd tegen persbureau ANP na een bericht in De Telegraaf van woensdag. Als het kabinet die datum niet haalt, is het volgens beide partijen te laat om voor 2016 nog iets te bereiken.

8.20 uur: Start debat – Het debat over de begroting 2015 begint om 10.30 uur.


8.10 uur: Gebrek aan ambitie – Oppositiepartijen hekelden dinsdag al het gebrek aan ambitie in de miljoenennota. Ook waren ze kritisch over de plannen voor een belastingherziening. Het kabinet hoopt dat de aantrekkende economie snel leidt tot meevallers van 3 tot 5 miljard die kunnen worden ingezet als ‘smeerolie’ bij een herziening van het belastingstelsel. Maar de oppositie heeft daar duidelijk bedenkingen bij. D66-leider Alexander Pechtold noemde het ontbreken van een duidelijke dekking voor de belastingherziening dinsdag al „zeer teleurstellend”.


8.00 uur: Liveblog Prinsjesdag – Dinsdag was het Prinsjesdag. Die dag stond in het teken van kabinetsplannen en ceremonieel vertoon. Koning Willem-Alexander las zijn tweede troonrede voor. Lees hier het liveblog terug.