Ook op de Goudse Graaf Jan van Nassau school –waar mijn leerkracht het lied zo’n 25 jaar geleden met veel enthousiasme voorzong– wordt het Zuid-Hollandse volkslied niet meer aangeleerd.

Uit een klein onderzoekje onder zo’n veertig reformatorische scholen in Zuid-Holland blijkt dat nog maar één op de acht scholen het lied standaard aanleert. Vaak wordt het dan op Koninginnedag –nu Koningsdag– gezongen. Niet ver van Gouda, in Berkenwoude, gebeurt het op christelijke basisschool De Wegwijzer. „Uit volle borst zingen de kinderen”, zegt directeur-bestuurder M. van den Berg-Molenaar.

Dat is ook het geval in Nieuw-Lekkerland, op de Ds. Petrus van der Veldenschool, en op de Eben-Haëzerschool in Capelle aan den IJssel. In alle klassen wordt het lied daar aangeleerd.

Project

Het zijn dus niet alleen de hogere groepen waar ”Zuid-Holland met je weiden en ’t grazende vee” klinkt. Jacoline Stam, leerkracht groep 4/5 van de Ds. Koelmanschool in Gorinchem, is twee weken geleden juist begonnen met het aanleren van het Zuid-Hollandse volkslied in haar groep. „Volgende week begint er op onze school een project over provincies. De drie groepen 4 werken over Zuid-Holland. Vandaar dat ik bezig ben het volkslied aan te leren. Het zit niet in onze normale ”Oranjerepertoire” voor Koningsdag, maar vanwege het project leren we het nu wel.”

Het kan dus ook aan een project of aan een leerkracht die het lied toevallig kent liggen of het volkslied wordt aangeleerd. Op de Eben-Haëzerschool in Den Haag is het bijvoorbeeld vorig jaar wel aangeleerd in groep 6/7.

Bij de meeste scholen is het gezang echter geheel onbekend. Directeur Arie Visser van de Augustinusschool in Papendrecht: „Dit is de eerste keer in mijn leven –ik ben 55– dat ik verneem dat er een Zuid-Hollands volkslied is. ’k Heb het dus direct opgezocht en beluisterd.” Ook locatiedirecteur Sjaak Witter van de Admiraal De Ruyterschool in Krimpen aan den IJssel is het lied onbekend. Hij laat de keuze aan de leerkrachten om het lied al dan niet aan te leren.

Andere leerkrachten kennen het lied wel, maar doen er niets mee. Een van hen is teamleider Jolineke Dooren van de Johannes Calvijnschool in Sliedrecht. „Het heeft voor ons geen prioriteit om dit aan te leren.”

Ten enenmale ongeschikt

Directeur Piet Baaijens van de Ds. G. H. Kerstenschool in Ridderkerk is er zelfs op tegen dat het lied wordt aangeleerd. „Waar hebben we het over? Een hoogdravende tekst over een groen Zuid-Holland dat niet meer bestaat; onze kinderen wonen in het Rijnmondgebied. Het is gedicht op een negentiende-eeuwse melodie die voor kinderen ten enenmale ongeschikt is. Wat mij betreft mag het vergeten blijven!”

Provinciehuis

Niet alleen bij veel scholen is het volkslied onbekend, ook op het provinciehuis weten maar weinig ambtenaren iets van de lofzang op hun werkgever. Een wekenlange zoektocht van woordvoerder André Lammerse levert niemand op die iets zinnigs over het ontstaan van het provincielied kan vertellen. Zelfs een melding op het intranet van de provincie levert geen respons op.

Er is alleen bekend dat twee provincieambtenaren in 1950 het Zuid-Hollandlied maakten. H. G. Lukkien bedacht de muziek, L. C. Winkelman schreef de tekst. Opvallend is wel dat in 2002 het volkslied is vernieuwd, maar dat ook daar niemand in het provinciehuis iets over kan vertellen.

Geen antwoorden

Wat werd er elf jaar geleden gewijzigd? Waarom? Wat was de reden dat het lied in 1950 werd gedicht? Ter ere waarvan? Wie waren die twee ambtenaren die zo goed konden dichten en componeren? Allemaal vragen die onbeantwoord blijven. Of er moet een lezer reageren die meer weet.

Bij het Erfgoedhuis Zuid-Holland is er in ieder geval niemand te vinden met antwoorden. Het enige wat woordvoerder Evelien Masselink weet, is dat het lied in het Erfgoedhuis in Delft op 5 juli 2012 vierstemmig is gezongen bij de presentatie van de app over de Canon van Zuid-Holland. „Collega Haldor Doekes heeft de drie andere stemmen gecomponeerd en met elkaar hebben we het ingestudeerd. Het klonk prachtig.”

Klik hier voor meer informatie over het Zuid-Hollandlied.

Zuid-Hollandlied

Zuid-Holland met je weiden en ’t grazende vee,

Je molens, je duinen, je strand en je zee,

Je plassen en meren, aan schoonheid zo rijk,

Je grote rivieren, betoomd door de dijk,

Je akkers met graan, waar de wind over gaat,

Je bloembollenvelden in kleurig gewaad!

Aan jou o, Zuid-Holland, mijn heerlijk land, mijn heerlijk land,

Aan jou o, Zuid-Holland, heb ik mijn hart verpand!

Zuid-Holland, je hoofdstad zo mooi en zo oud,

Je weids ’s-Gravenhage, met Plein en Voorhout,

Daar vindt men ’t bestuur van Provincie en Land,

Daar wonen ook ambassadeur en gezant.

Daar gingen de graven van Holland op jacht,

Daar zetelt Oranjes doorluchtig geslacht!

Aan jou, o Zuid-Holland, historisch land, historisch land

Aan jou, o Zuid-Holland, heb ik mijn hart verpand!

Zuid-Holland in je steden, daar bloeide weleer

De kunst van Crabeth, van Jan Steen en Vermeer,

Daar werden geboren een Rembrandt van Rijn

En dappere mannen als Tromp en Piet Hein.

In ’t Prinsenhof leidde Oranje de strijd,

Die eindigde met d’ onafhankelijkheid!

Aan jou, o Zuid-Holland, mijn roemrijk land, mijn roemrijk land,

Aan jou, o Zuid-Holland, heb ik mijn hart verpand!

Tekst: L. C. Winkelman
Muziek: H. G. Lukkien

serie Provincielied

Hoe sterk is het provinciale bewustzijn? Enkele gewesten vertolkten dit in een eigen lied. Dit is deel 4 in een serie over provinciale volksliederen.