Op het eerste gezicht schijnt de zon voor Indiase vrouwen. Zo had het land al een vrouwelijke regeringsleider –iets wat in de VS nog niet gebeurd is–, leidt een vrouw de grootste regeringspartij en zijn er in het land diverse vrouwelijke gouverneurs. Tegelijkertijd plaatst persbureau Reuters de Zuid-Aziatische staat op nummer 1 in de lijst van slechtste landen voor vrouwen. Een opmerkelijke positie. Zelfs Saudi-Arabië, een land waar vrouwen niet mogen autorijden, doet het beter. Hoe is dit mogelijk?

Het verhaal van Gudiya is geen uitzondering in India. Eind vorig jaar was er wereldwijd ophef over de verkrachting van een jonge vrouw, Jyoti, in een bus in New Delhi. Op weg naar huis werd ze door vijf mannen en de buschauffeur verkracht en vervolgens uit de bus gegooid. Zij overleed.

Gudiya en Jyoti, het zijn slechts twee voorbeelden van de vele verkrachtingen die in India plaatsvinden. De cijfers zijn schrikbarend hoog. Het Indiase Bureau voor Misdaadregistratie meldt dat er in 2011 maar liefst 24.206 verkrachtingen plaatsvonden in het land. Dit betekent dat er iedere twintig minuten een vrouw wordt misbruikt.

Cijfers

Toch lijkt een relativering op haar plaats. In een cijfermatig overzicht met andere landen staat India pas op de tweede plaats (zie diagram). De VN registreerden in de Verenigde Staten een aantal van ruim 84.000 verkrachtingen. Per hoofd van de bevolking heeft India ook minder gevallen van misbruik.

De stijging van het aantal verkrachtingen in India is wereldwijd bezien ook geen uitzondering. Hoewel een toename van 4000 gevallen van seksueel geweld per jaar fors is, nam ook in Colombia, Mexico en het Verenigd Koninkrijk het aantal toe. Het vrouwenprobleem van India zit dus blijkbaar niet alleen in het aantal verkrachtingen.

Meredith McBride, onderzoekster bij de Aziatisch Mensenrechtencommissie, beaamt dat het probleem niet alleen in de aantallen zit, maar vindt tegelijkertijd de cijfers wel misleidend. „Het gaat hier slechts om geregistreerde gevallen. Bijna een derde van de Indiase bevolking is analfabeet, waardoor 200 miljoen vrouwen niet eens aangifte kunnen doen. Onderschat evenmin de sociale gevolgen van het doen van aangifte, zoals verstoting uit de familie. Het is dan ook een feit dat het aantal verkrachtingen in India vele malen hoger ligt dan wordt geregistreerd.”

De problemen voor vrouwen in India gaan echter veel verder. Het begint reeds voor de geboorte. Vrouwelijke foetussen worden vaak geaborteerd. Reden hiervoor is onder meer dat mannen meer geld in het laatje brengen, de familielijn voortzetten en geen bruidsschat hoeven mee te brengen (in tegenstelling tot vrouwen). Sinds de jaren 70 zouden er zo’n 20 miljoen abortussen vanwege het geslacht zijn uitgevoerd.

Leven

Het veelvuldig aborteren van meisjes heeft grote demografische gevolgen. Door de abortussen op vrouwen is de gemiddelde verhouding vrouwen-mannen in India gedaald naar 940-1000, met een uitschieter naar 818 in de deelstaat Chandigarh. Ter vergelijking: in Nederland zijn er juist iets minder mannen dan vrouwen.

Maria Hvistendahl beschrijft in het boek ”Unnatural selection. Choosing boys over girls, and the consequences of a world full of men” (2011) enkele gevolgen van deze onnatuurlijke selectie. Zij stelt dat de ongelijke verhoudingen tussen mannen en vrouwen tot vrouwenhandel leidt. Vrouwen worden vanuit omringende landen naar India gebracht om daar te trouwen met Indiase mannen.

Het gebrek aan vrouwen leidt ook tot meer seksueel geweld. Mannen raken geobsedeerd door vrouwen. Op deze manier zorgt de onderdrukking van vrouwen voor een slechte seksuele moraal onder mannen in de samenleving.

Het feit dat India met de twee verhalen over Gudiya en Jyoti het Nederlandse nieuws haalt is opmerkelijk. Ook in buurlanden Bangladesh, Pakistan, China en Nepal zijn de omstandigheden voor vrouwen verre van optimaal. Ook daar heersen corruptie en repressie. Toch is er een belangrijk verschil met India. In de genoemde landen worden de problemen niet benoemd. In India gebeurt dit juist in toenemende mate. McBride: „Het is de economische groei die deze tendens veroorzaakt. Bezorgdheid over de veiligheid van vrouwelijke medewerkers zorgt voor een slecht investeringsklimaat. Het is dus zaak voor India om hier werk van te maken.”

Straat

Na de verkrachtingszaak eind vorig jaar haastte de Indiase bevolking zich de straat op om haar afkeer en woede te uiten. De president daarentegen hield zich lang stil. Uiteindelijk kondigde hij echter hogere straffen aan en de komst van speciale rechters die door snelrecht verkrachtingszaken zouden moeten behandelen.

Het is overigens maar de vraag of hogere straffen het leed in India tot een einde zullen brengen. Politie en justitie zijn er zeer corrupt. Waarom zou een man stoppen met ”Eve’s teasing” (zie kader) en verder wangedrag wanneer een paar roepies al genoeg zijn om zichzelf vrij te kopen uit de gevangenis? Niet de hoogte van de straffen is het probleem, maar de toepassing ervan.

Ook de visie op vrouwen bij de Indiërs doet geen goed. Zolang velen in het land vrouwen als minderwaardig beschouwen en de leiders van India niet gestimuleerd worden om het huidige klimaat te veranderen, lijkt een verbetering van de situatie voor vrouwen ver weg.

Toch gloort er hoop, meent McBride: „Het veranderen van een bepaalde opvatting (jegens vrouwen) van 1,2 miljard mensen is niet iets wat zich in een paar jaar voltrekt, maar waar decennia overheen gaan. Het feit dat de Indiërs nu zelf in opstand komen en zich uitspreken tegen de onderdrukking van vrouwen, is een goede stap voorwaarts.”

Voor Gudiya komt deze stap voorwaarts te laat. Na tien dagen in coma in het ziekenhuis te hebben gelegen, overleed ze aan een hartaanval. Haar vader liet het er niet bij. Hij maakte de naam van zijn dochter openbaar om „andere slachtoffers van verkrachting ertoe te bewegen aangifte te doen.”

Meredith McBride

Meredith McBride studeerde aan de universiteit van Nevada. Op dit moment werkt ze in Hongkong voor de Aziatische Mensenrechtencommissie, de AHCR. Deze organisatie rapporteert regelmatig aan verschillende commissies van de Verenigde Naties. McBride doet onderzoek naar en schrijft rapporten over de situatie van vrouwen in India.

”Eve’s teasing”

Een veelvoorkomend probleem in India vormt het zogeheten ”Eve’s teasing”, vrouwen plagen. Dat is een benaming voor seksueel agressief gedrag dat bij veel mannen de kop opsteekt. Dit kan variëren van het maken van seksueel getinte opmerkingen naar voorbijgangers tot het betasten van vrouwen in het openbaar.

Vroeger ging een vrouw altijd beveiligd door een escorte over straat. Hier zorgde haar man voor. Toen in de jaren 70 ook in India de emancipatiegolf zijn weg vond, gingen steeds meer vrouwen studeren en werken. Gevolg hiervan was dat ze vaker alleen over straat gingen waardoor ook het ‘vrouwenplagen’ toe nam. Het feit dat mannen vrouwen op de arbeidsmarkt als een concurrent begonnen te zien, verergerde het probleem alleen maar.

Veel Indiërs beschouwen Eve’s teasing als onschuldig en normaal. Het is een opstapje naar een relatie of naar eenmalig seksueel contact, zo redeneren ze. Vaak krijgen vrouwen er zelfs de schuld van dat mannen hen lastigvallen. Na een verkrachting eind vorig jaar zei een minister dat „vrouwen, wanneer ze morele grenzen overgaan, de gevolgen maar moeten dragen.”

Kamervragen in Den Haag

Ook in Nederland is de positie van vrouwen in India niet onopgemerkt gebleven. In januari stelden onder anderen de Kamerleden Van der Staaij (SGP) en Voordewind (CU) vragen aan minister Timmermans van Buitenlandse Zaken.

De Kamerleden vroegen de minister de Indiase vrouwen vanuit Europa te helpen. Timmermans wees erop dat Nederland financiële steun geeft aan organisaties voor vrouwenrechten in India. Bovendien staat het onderwerp op de agenda bij de mensenrechtendialoog tussen de EU en India.

De Kamerleden vroegen vooral aandacht voor de groepsverkrachtingen van dalitvrouwen. Deze groep heeft in India nauwelijks rechten en valt zelfs buiten het Indiase kastensysteem. Het ontbreekt overigens niet aan wetgeving om deze groep te beschermen, de uitvoering ervan laat op zich wachten.

Timmermans noemde de steun aan deze kwetsbare groep „een van de pijlers van het internationale emancipatiebeleid van Nederland.” Hij zegde toe de situatie te blijven agenderen bij de Verenigde Naties en de Europese Unie.