De leider van de wereldwijde anglicaanse gemeenschap heeft ”queen” Elizabeth –hoofd van de Church of England– in de tien jaar dat hij nu aartsbisschop is, regelmatig ontmoet. Op de video geeft hij aan dat hij zich altijd „persoonlijk gesteund” door haar heeft gevoeld en „dat we bevoorrecht zijn met haar als ons staatshoofd.”

Het is in de geschiedenis van Groot-Brittannië slechts één keer eerder voorgekomen dat een monarch zestig jaar lang op de troon zit. Het jubileum wordt dan ook groots gevierd.

Het jubileumweekend ging officieel van start vanaf het Britse marineschip de HMS Diamond, dat in Portsmouth 21 saluutschoten afvuurde. Vervolgens vloog een helikopter over.

Morgen, zondag, zal koningin Elizabeth een vloot van zo’n duizend schepen over de rivier de Thames leiden. Ook prins Philip en de anglicaanse bisschop van Londen, Richard Charters, zullen hierbij aanwezig zijn.

Dinsdag heeft in de St. Paul’skathedraal in Londen een speciale herdenkingsdienst plaats, gevolgd door een balkonscène vanaf het beroemde Buckingham Palace, waarbij straaljagers van de RAF, de Britse luchtmacht, zullen overvliegen.

Sterk roepingsbesef

George Carey, de voormalige aartsbisschop van Canterbury, merkt op de christelijke nieuwssite premier.org.uk op dat koningin Elizabeth „bijzonder geliefd” is bij het volk. Volgens Carey heeft hare majesteit een „zeer sterk roepingsbesef” en „geloofde zij als jong meisje dat zij door God was geroepen om haar vader op te volgen.”

Bisschop Charters van Londen stelt tegenover ”premier” dat de monarchie „van grote waarde is geweest voor Groot-Brittannië.” Charters schreef ter gelegenheid van het jubileum een pamflet onder de titel ”Jubilee then and now. A big idea for the 21st century.” Daarin roept hij de samenleving op om het jubileum van de Britse vorstin aan te grijpen om de waarden die het land altijd hebben gekenmerkt, nog eens „fundamenteel te doordenken.”

Eed

In het juninummer van de evangelicale maandkrant Evangelical Times gaat historicus Andrew Atherstone (Wyclffe Hall, Oxford) uitvoerig in op de vraag of de Britse monarchie (nog) een protestants karakter draagt.

In november 1952, zeven maanden voordat zij officieel werd gekroond (2 juni 1953) ondertekende koningin Elizabeth II de ”Accession Declaration Act” uit 1910. Daarin is een eed opgenomen die als volgt is geformuleerd: „I do solemnly and sincerily in the presence of God profess, testify and declare that I am a faithful Protestant” (”Voor Gods aangezicht betuig, getuig en verklaar ik plechtig en oprecht dat ik een gelovig protestant ben”). In de zogeheten ”Act of Settlement” is daarnaast neergelegd dat de monarch „zich zal voegen bij de gemeenschap van de Kerk van Engeland, zoals vastgelegd in de wet.”

„Met andere woorden”, schrijft Andrew Atherstone in de Evangelical Times, „zij moet niet alleen belijden dat zij protestants is, zij moet ook actief deelnemen aan de protestantse eredienst.”

Om deze reden, vervolgt hij, „ontving onze koningin bij haar kroning in juni 1953 de heilige communie van de aartsbisschop van Canterbury. Hoewel dat geen verplicht onderdeel van de kroningsdienst is, is het een publiek bewijs van het feit dat de christelijke belijdenis en christelijke eredienst hand in hand gaan.”

Sinds 1689 krijgt elke nieuwe Britse monarch een Engelse Bijbel overhandigd. Koningin Elizabeth II kreeg bij haar kroning een exemplaar van de Authorized Version (de King James), met de woorden: „Onze geëerbiedigde koningin: om uwe majesteit voortdurend te herinneren aan de wet en het Evangelie van God als de regel voor uw hele leven en regering als christelijk prinses, schenken wij u dit boek, het meest waardevolle dat deze wereld biedt. Hierin is wijsheid; dit is de koninklijke wet; dit zijn de levende woorden van God.” Atherstone: „Hoewel de overhandiging van de Bijbel niet formeel is voorgeschreven, is het een van de mooiste onderdelen van de dienst – die overigens van begin tot eind een expliciet christelijk karakter draagt.”

De oorspronkelijke ”Coronation Oath Act” dateert uit 1689. In de achterliggende drie eeuwen is de tekst hiervan voor het grootste deel hetzelfde gebleven. Bij de kroning van Elizabeth II, aldus Atherstone, stelde de aartsbisschop van Canterbury haar een reeks vragen, waaronder: „Wilt u zich tot het uiterste inspannen om de wetten van God en de ware belijdenis van het Evangelie te handhaven? Wilt u zich tot het uiterste inspannen om ervoor te zorgen dat in het Verenigd Koninkrijk de protestantse, reformatorische religie ondersteund blijft worden door de wet? Wilt u zorg dragen voor de instandhouding van de Kerk van Engeland en de leer, eredienst, tucht en regering daarvan, zoals in Engeland bij wet vastgelegd?”

De jonge koningin antwoordde: „Dit alles beloof ik te doen.”

Atherstone: „In theorie bindt deze eed niet alleen de koningin, maar ook haar parlement. De kroningseed en de protestantse Accession Declaration Act vormen samen een complex juridisch pakket, waartoe ook de Bill of Rights en de Act of Settlement behoren, en vormen een onderdeel van onze historische christelijke constitutie.”

Onder kritiek

Deze constitutie staat sinds enige tijd evenwel onder zware kritiek, constateert Atherstone aan het slot van zijn analyse. „De Britse religieuze context is sinds 1952 ingrijpend veranderd, en luidruchtige stemmen roepen dat een christelijke monarchie onverenigbaar is met een seculiere of pluralistische staat.”

Een seculier staatsrecht, losgemaakt van het „morele kompas van de Heilige Schrift”, zou echter slecht nieuws zijn voor het Verenigd Koninkrijk, zo stelt de historicus. „De kroningseed is krachtig geworteld in onze nationale historie. Dit onderdeel van onze grondwet prijs te geven, weg te gooien in naam van de vooruitgang, zou een stap in de verkeerde richting betekenen.”

Atherstone: „De eed herinnert monarch, parlement en volk aan de zegeningen die eruit voortvloeien wanneer we onze wetten baseren op het Woord van God, en vormt een publieke oproep aan het Britse volk om terug te keren tot „de ware belijdenis van het Evangelie.”

Overigens werd vorig jaar bekend dat de Britse premier Cameron wil dat vorsten en vorstinnen ook met rooms-katholieken mogen trouwen. Ook hebben mannen niet langer de voorkeur. Mocht het jonge Britse prinselijk paar William en Kate een dochter krijgen en daarna een zoon, dan blijft het meisje de kroonprinses. Zelfs als ze later met een rooms-katholiek trouwt.