APELDOORN – Zelf noemt hij zich een staatsman en een vredestichter. Tijdens het proces tegen Charles Taylor bij het Speciaal Strafhof voor Sierra Leone in Den Haag klonken echter andere kwalificaties, zoals moordenaar, verkrachter en handelaar in bloeddiamanten. Bij het hof lag een pakket van 125 kilo aan getuigenissen tegen de Liberiaanse oud-president.
In het West-Afrikaanse land Liberia is met spanning toegeleefd naar de uitspraak tegen Charles Taylor van donderdag. „Ongeacht de uitkomst zal het zo’n dag zijn in de Liberiaanse geschiedenis waarvan we tegen onze kinderen later precies kunnen vertellen waar we waren toen we de echo van de uitspraak van de rechters vernamen en er weer een hoofdstuk in de Liberiaanse geschiedenis tot een einde kwam”, schreef schrijver Moco McCaulay woensdag in de Liberiaanse krant 1847 Post.
Historisch is de uitspraak van donderdag zeker, en niet alleen voor Liberia en Sierra Leone. Het is de eerste keer dat een internationaal hof zich uitspreekt over schuld of onschuld van een voormalig staatshoofd. Ex-president Slobodan Milosevic van Joegoslavië overleed tijdens het vijfde jaar van zijn proces voor het Joegoslaviëtribunaal. Mensenrechtenorganisaties spreken dan ook van een „waterscheiding” voor het internationaal recht. Vanaf donderdag is duidelijk dat ook de hoogste machthebbers in de wereld ter verantwoording kunnen worden geroepen voor hun daden.
De recente geschiedenis van Liberia en buurland Sierra Leone is diep getekend door de periode (1997-2003) dat Charles Taylor als president de scepter over Liberia zwaaide. Taylor (64) kreeg niet minder dan elf aanklachten van oorlogsmisdaden aan zijn broek. In 2003 werd hij aangeklaagd wegens moord, het terroriseren en verminken van burgers, verkrachting, seksuele slavernij en het werven en inzetten van kindsoldaten in de burgeroorlog in Sierra Leone.
In Sierra Leone woedde van 1991 tot 2002 een uiterst bloedige oorlog. Rivaliserende milities trokken door het land, een spoor van dood en verwoesting achter zich latend. De inzet van de strijd waren macht en rijkdom. Milities verhandelden illegaal gedolven bloeddiamanten. Van de opbrengsten werden weer nieuwe wapens gekocht.
Taylor is fysiek misschien niet eens in Sierra Leone geweest, maar hij verleende volgens de aanklagers van het hof cruciale steun aan Sierra Leoonse milities, zoals het Revolutionair Verenigde Front (RUF). In ruil daarvoor ontving hij diamanten. Taylor zou het RUF niet alleen hebben geholpen met de leverantie van wapens, maar ook bij het rekruteren van kindsoldaten. Bovendien zou hij persoonlijk RUF-acties hebben aangestuurd.
Taylor ontkent niet dat er in Sierra Leone misdaden zijn gepleegd, maar stelt daar geen schuld aan te hebben. Die mening wordt echter niet door iedereen gedeeld. De rechters van het Speciaal Strafhof voor Sierra Leone ploegden niet minder dan 50.000 pagina’s bewijsmateriaal en getuigenissen door. Uitgaande van dubbelzijdige bedrukte A4’tjes van 5 gram is dat een pakket van zo’n 125 kilo. De rechters hoorden bovendien 94 getuigen.
De Liberiaanse oud-president heeft een geschiedenis van betrokkenheid bij gewelddadige activiteiten. Al tijdens zijn studie economie in de Verenigde Staten raakte Taylor betrokken bij een radicale Afrikaanse beweging en participeerde hij in pogingen tot een aanslag op de Liberiaanse ambassade in de VS.
Nadat een staatsgreep in Liberia in 1980 president Samuel Doe aan de macht had gebracht, keerde Taylor terug naar zijn geboorteland. Korte tijd bekleedde hij een functie in de regering, maar daar kwam een einde toen bleek dat hij 900.000 dollar aan overheidsgelden had verduisterd. Taylor keerde korte tijd terug naar de VS en zou vervolgens in Libië militaire trainingen hebben gevolgd bij de toenmalige Libische leider Muammar Gaddafi.
Vanuit Libië vertrok Taylor vervolgens naar Ivoorkust, waar hij een rebellengroep opzette om de macht in Liberia over te nemen. In december 1989 trok hij Liberia binnen. De Eerste Liberiaanse Burgeroorlog was daarmee een feit.
De burgeroorlog zou tot 1996 voortduren en kostte tienduizenden Liberianen het leven. In 1997 nam Taylor deel aan de presidentsverkiezingen onder de slogan ”Hij doodde mijn moeder, hij doodde mijn vader, maar ik zal voor hem kiezen”. Hij won ruimschoots.
Nadat het Speciaal Strafhof voor Sierra Leone in 2003 een arrestatiebevel tegen Taylor uitvaardigde, trad hij in 2003 onder grote druk af. Hij kreeg enige tijd asiel in Nigeria. Dat land leverde Taylor op verzoek van de nieuwe Liberiaanse president Ellen Johnson Sirleaf in 2006 uit aan het strafhof.
