FORT WORTH – Tijdens een congres van de Sixteenth Century Society and Conference presenteert de Nederlandse werkgroep Oude Gereformeerde Theologie vandaag voor het eerst enkele resultaten van het onderzoek naar de Synopsis Purioris Theologiae.
Dit theologisch handboek uit 1625 is een verzameling van Latijnse disputaties die na de synode van Dordrecht in Leiden gehouden zijn. Dr. Riemer Faber, als classicus verbonden is aan de universiteit van Waterloo in Canada, levert de werkvertaling terwijl de werkgroep de tekst controleert en annoteert.
Volgens dr. Dolf te Velde, predikant in Pijnacker en onderzoeker aan de Theologische Universiteit van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt in Kampen, leidt het genre van de disputatie tot een strakke tekst zonder uitweidingen over de polemiek. Ouderejaarsstudenten tonen hun kennis en vaardigheid in het debat door een paar stellingen te verdedigen. Die stellingen vormen samen een samenvatting van de geloofsleer die zo zorgvuldig mogelijk geformuleerd is. De Synopsis valt op doordat de vier hoogleraren een gematigde positie innemen en aansluiten bij de traditie.
Arminius maakt een sterk onderscheid tussen het wezen van God en Zijn werken om ruimte te scheppen voor de menselijke vrijheid. Er sluipt zo een voorwaardelijk element binnen in de wil van God. De gereformeerde orthodoxie houdt daartegenover vast aan de eenheid van God en Zijn werk. „Hoe voorzichtig de Synopsis de Godsleer ook formuleert, hier valt wel een fundamentele theologische beslissing.”
Dr. Henk van den Belt, universitair docent vanwege de Gereformeerde Bond in Utrecht, concludeert dat de controverse over de verkiezing de verhouding tussen de uitwendige en inwendige roeping heeft veranderd. In de Leidse disputaties uit de periode voor de synode van Dordrecht is de inwendige roeping altijd zaligmakend. Na Dordt ligt dat genuanceerder.
Polyander verwijst in de Synopsis naar de gelijkenis van de zaaier. Sommige mensen ontvangen het Woord met vreugde in hun hart, maar dat is slechts tijdelijk. Volgens dr. Van den Belt is de titel van de Synopsis, ”Samenvatting van de zuiverder theologie”, een verwijzing naar de vernieuwing van de gereformeerde theologie na Dordt.
Een van de sessies is gewijd aan de nagedachtenis van de vorig jaar overleden Robert Kingdon, die veel werk gemaakt heeft van de ontsluiting van de archieven van Genève. William Naphy, decaan van de universiteit van Aberdeen, besprak vanuit de archieven van de rechtbank gevallen waarin moeders een kind uit een verboden relatie doodden of te vondeling legden.
Een uitgave van de Synopsis is op Google Books te raadplegen.
