Zijn muts beschermt zijn oren tegen de koude wind in het centrum van Staphorst. „De PvdA, dat is de partij waarop ik ga stemmen”, zegt de man die zijn naam niet wil noemen. En dan, bijna mompelend: „Er moet maar eens een frisse wind waaien hier. Dat is alles wat ik te zeggen heb.”Mevrouw Veyer –trouw SGP-stemmer– vindt het „zorgelijk” dat de ChristenUnie in Staphorst meer en meer grip krijgt op de lokale besluitvorming. Ze wijt die ontwikkeling aan de groei van het aantal niet-autochtone Staphorsters dat in de gemeente gaat wonen. „De ChristenUnie heeft over bijvoorbeeld wedstrijdsport een ruimere opvatting dan de SGP.”

Is de alleenheerserij van SGP, CDA en CU niet een beetje te veel van het goede?

„Geen enkel probleem, dit hoort bij Staphorst.”

SGP-fractievoorzitter K. Slager beaamt dat. „De gemiddelde Staphorster heeft er geen behoefte aan dat bijvoorbeeld het zwembad op zondag open is. Het is niet meer dan logisch dat de confessionele partijen het al decennialang voor het zeggen hebben.”

De christelijke fracties mogen in Staphorst de dienst uitmaken, ze zijn het niet altijd met elkaar eens. Jammer vindt Slager dat de ChristenUnie op principiële punten steeds meer water bij de wijn doet. „Als SGP-fractie wilden wij dat de horeca tijdens de drie jaarlijkse Staphorster dagen om 23.30 uur de deuren zou sluiten. Dankzij de steun van de ChristenUnie in het college is die sluitingstijd opgeschoven naar 01.00 uur.”

Koobs, fractievoorzitter van de ChristenUnie, ontkent niet dat zijn partij opschuift naar links, maar signaleert in Staphorst eenzelfde ontwikkeling bij de SGP. Lachend: „Al is het alleen maar vanwege de gekleurde stropdassen.”

De Staphorster SGP mag dan geen euro willen uitgeven aan sportvoorzieningen, andere SGP-fracties denken daar intussen soms al anders over, weet Koobs.

„Landelijk gezien schuift de SGP op naar links. De positie van de vrouw staat ter discussie en het optreden in de media is veranderd. SGP-leider Van der Vlies komt gewoon praten bij het tv-programma van Pauw en Witteman.”

Onderling bekvechten als christelijke partijen is koren op de molen voor de oppositie, waarschuwt CDA-fractievoorzitter K. Kuiper. „Als CU en CDA weten we dat de SGP tegen elke vorm van wedstrijdsport is. Het is zinloos en jammer van de energie om het hard tegen hard te spelen.”

De vier hoofden tellende oppositie van PvdA en Gemeentebelangen/VVD heeft het gevoel in Staphorst te vechten tegen de bierkaai, zegt PvdA-fractievoorzitter H. van Lambalgen. „Als het eropaan komt, heb-ben we als PvdA niets te ver-tellen. Wij streven naar kleine winstmarges en stellen onze ambities daarom niet te hoog.”

Het college sluit volgens Van Lambalgen bij grote principiële vraagstukken de rijen. „Het is een blok waarbinnen de partijen onderling overigens wel verschillen. „De CU hanteert de Bijbel als richtlijn, terwijl de SGP de Bijbel boven de grondwet stelt. De SGP heeft moeite met de scheiding van kerk en staat.”

De verdrukte positie van PvdA en Gemeentebelangen/VVD baart emeritus hoogleraar rechtsantropologie prof. mr. E. van Rouveroy van Nieuwaal zorgen. Hij maakte in 2007 een documentaire over Staphorst. „Het confessionele blok heeft het gevoel de boze buitenwereld van zich af te moeten houden. Daardoor kunnen situaties ontstaan die voor de grote minderheid in Staphorst ver-velend zijn. Sommigen willen op zondag naar het zwembad. Ik vind dat het college daarvoor de ruimte zou moeten bieden.”

De ‘macht’ van het confessionele blok zoals de hoogleraar die omschrijft, stoort Margje Krale (22) helemaal niet. De jonge Rouveense laadt net haar boodschappen in de auto. Ze vindt het „prima” dat de winkels en het zwembad in Staphorst op zondag gesloten zijn. „Als je dat anders zou willen zien, moet je hier niet gaan wonen.”

Dit is de laatste aflevering in een serie over gemeenten met een confessionele raadsmeerderheid.

Er leven veel vooroordelen over Staphorst. Maar de mensen werken hard, zijn vriendelijk voor elkaar en hebben veel voor elkaar over, vindt burgemeester J. Alssema (ChristenUnie).
„Ik vind die houding van de Staphorsters treffend. Anderen kunnen daar nog veel van leren.”
De burgervader waakt ervoor dat de oppositiepartijen volledig ondergesneeuwd raken door de confessionele partijen.
„Al besef ik natuurlijk ook wel dat ruim driekwart van de bevolking van christelijke signatuur is. De sluiting van het zwembad op zondag is een democratisch besluit.
Het is niet reëel dat Rouveroy van Nieuwaal zegt dat we de minderheid tegemoet zouden moeten komen die wel op zondag in Staphorst wil kunnen zwemmen. Daarvoor gaan ze maar naar een andere gemeente.
De zondagsrust staat hier nu eenmaal erg hoog genoteerd. Gelukkig maar.

Bestond de gemeenteraad van Staphorst vroeger vooral uit boeren, tegenwoordig zijn de niet-boeren en niet-Staphorsters in de raad veruit in de meerderheid, zegt oud-gemeentevoorlichter J. de Wolde (81).

Het aantal boeren in de gemeenteraad daalt sinds 1939. Daarmee volgt Staphorst een landelijke trend. De Wolde: „Vooral na 1970 nam het percentage raadsleden dat boer was pijlsnel af.

De boeren werden opgevolgd door een nieuwe elite van hoogopgeleide burgers, vaak afkomstig uit de onderwijs- en zorgsector.”

De groep jongere boerenzoons (geboren uit autochtone Staphorsters, maar die het beroep van boer niet ambieerden) in de raad groeit, evenals het aantal allochtonen.

In 1939 zijn tien van de dertien raadsleden boer. In 1946 is dat dertien tegen twaalf. In 1958 zijn elf van de dertien raadsleden boer. Twee raadsleden zijn geen boer, en dus geboren uit ouders die eveneens geen boer zijn. In 1994 zijn niet meer dan zes raadsleden boer, vijf zijn geen boer en vier zijn allochtoon.

Na de laatste gemeenteraadsverkiezingen telt de gemeente Staphorst vier raadsleden die boer zijn, zeven die geen boer zijn en niet minder dan zes niet in Staphorst geboren raadsleden.

Hoewel het aantal autochtonen in de raad van Staphorst sterk is gedaald, verwacht De Wolde dat deze groep het nog lang voor het zeggen zal hebben. Hij baseert dat op de trouwe opkomst bij het stemmen van het autochtone volksdeel.
„De niet-stemmers wonen verhoudingsgewijs meer in de nieuwbouwwijken en zijn voor een flink deel zogeheten import.”
Het grootste percentage niet-stemmers woont in de nieuwbouwwijk van Staphorst (21 procent).

Aantal inwoners: 16.143.

Kernen: Staphorst, Rouveen, IJhorst en de buurtschappen Lankhorst en Punthorst.

College van B en W: CDA, ChristenUnie en SGP leveren elk één wethouder.

Burgemeester: J. D. Alssema (CU).

Zetelverdeling gemeenteraad: SGP 6, ChristenUnie 4, CDA 3, PvdA 2, Gemeentebelangen/VVD 2.

Kerken in Staphorst:
Hervormde gemeenten (PKN): 4457 leden.
Gereformeerde kerken (PKN): 585 leden.
Gereformeerde Kerken vrijgemaakt (GKV): 1312 leden.
Hersteld hervormde gemeenten: ruim 5000, exacte aantal wordt niet verstrekt.