Vóór de fusie tot Veere in 1997 was de politiek op Walcheren overzichtelijk. Aagtekerke, Meliskerke en Grijpskerke vormden samen de gemeente Mariekerke. Een SGP-bolwerk met een SGP-burgemeester. Principieel zwaarwegende punten haalden de raadsvergadering vaak niet eens. „Zo doen wij dat hier niet”, zei burgemeester Van Putten dan. Daarmee was de kous af. En dat terwijl de combinatie SGP/RPF –met vijf zetels de grootste partij– niet eens deel uitmaakte van de coalitie.Woorden als zondagsopenstelling en bordeelbeleid kwamen in het vocabulaire van de Mariekerkse confessionelen niet voor. Als de raadsvergadering langer dan anderhalf uur duurde, duidde dat op een serieus probleem. Vaker gingen na afloop de benen gemoedelijk op tafel.

Bij de herindeling tot Veere in 1997 smolten orthodox-gereformeerde kernen als Aagtekerke en Meliskerke samen met toeristische badplaatsen als Domburg en Zoutelande. De politieke verhoudingen veranderden, de schaalgrootte nam toe. Wat bleef was een confessionele meerderheid.

Aan zijn keukentafel blikt veehandelaar Piet de Visser terug. Vanaf 1992 zat hij in de gemeenteraad van Mariekerke; nu vertegenwoordigt hij de SGP in Veere. „Toen leefden we beschermder dan nu. Ook al zaten we in de oppositie, we drukten toch een stempel op de besluitvorming. Hoe dat na de fusie zou zijn, was afwachten.” Toch wist zijn partij bij de verkiezingen in 1997 vier zetels te halen. Sinds 2006 maakt de combinatie SGP/ChristenUnie deel uit van een coalitie met het CDA en de combinatie PvdA/GroenLinks.

Opvallend, omdat SGP/ChristenUnie en CDA met elk vijf zetels samen een meerderheid vormen. Vanwaar dan toch de samenwerking met PvdA/GroenLinks? „De confessionele meerderheid vormt een heel smalle basis. Met nog een partij erbij sta je sterker. Bovendien, als het christelijke stempel te zwaar drukt, keert zich dat na vier jaar tegen je. Terwijl ik verwacht dat deze samenwerking ons op 3 maart juist winst oplevert.”

Die confessionele meerderheid moet overigens niet worden overschat, zegt De Visser. „Soms heb je principieel zelfs meer aan PvdA/GroenLinks dan aan het CDA. Zo wisten we samen ruimere openingstijden van strandtenten tegen te houden, terwijl het CDA daar geen moeite mee had.”

Wel hebben de christelijke partijen altijd sterk ingezet op het behoud van de eigen identiteit van de afzonderlijke kernen. Zijn de Domburgse winkels al jarenlang op zondag open, in Aagtekerke zal het zover niet komen.

Neemt niet weg dat toerisme een heel grote plaats inneemt in de Walcherse gemeente. Dat moet de SGP toch regelmatig voor dilemma’s plaatsen. „We proberen er pragmatisch mee om te gaan. Een situatie die al jaren bestaat, kun je niet zomaar terugdraaien. Bovendien hebben we als SGP op bepaalde punten gewoon een minderheidsstandpunt.”

Ondanks de principiële verschillen ziet ook fractievoorzitter Peter Louwerse van PvdA/GroenLinks een voortzetting van de samenwerking met SGP/CU en CDA wel zitten, na 3 maart. Bij hem geen angst voor een confessioneel machtsblok. „Een brede coalitie heeft altijd onze voorkeur gehad. De samenwerking verloopt goed.”

Principieel verschilpunt is vooral de zondagsrust, denkt Louwerse. „De SGP doet hier niet krampachtig over, dus levert het geen problemen op. Andersom respecteren wij het ambtsgebed, hoewel we dat graag zouden afschaffen.”

De Veerse raad maakt onderscheidt tussen kustkernen en de kernen in het middengebied. Waar winkels langs de kust op zondag alle ruimte krijgen, zijn zondagse evenementen in dorpen als Aagtekerke en Meliskerke uitgesloten. Louwerse: „We hebben een raad met oog voor de eigen identiteit van de kernen.”

Dit is de eerste aflevering in een serie over gemeenten met een confessionele raadsmeerderheid.

Een paar winkels, een leeg dorpspleintje. In Aagtekerke is het stil, haast uitgestorven. Zo voor op het oog heeft de herindeling weinig beroering teweeggebracht.

Ondanks dat het Walcherse dorp is opgegaan in een grote gemeente is er maar weinig veranderd, zegt Annie Joosse in haar tweewielerzaak, een van de weinige winkels in Aagtekerke. „De eigenheid, dat dorpse en behoudende karakter is bewaard gebleven. Misschien ook wel doordat we na de fusie een dorpsraad kregen. Die is heel gemêleerd, maar brengt het eigen geluid wel over.”

Zo stil als het in Aagtekerke zelf is, zo stil is het ook op camping Schoolzicht. De winter trekt maar weinig gasten naar de Brouwerijweg. Of het aan de confessionele raadsmeerderheid te danken is dat ‘Aegte’ nog steeds ‘Aegte’ is, weet eigenaar Pieter de Visser niet. „Wel is helder dat de landbouwgemeente van toen nu een en al toerisme is.”

Opvallend genoeg is het vooral aan de SGP/ChristenUnie te danken dat er in Veere zo’n ondernemersvriendelijk klimaat heerst, zegt hij. „Hun bijdrage is beslist positief. Als je regels stelt, prima. Maar geef ondernemers dan ook de mogelijkheden. Daar maakt de SGP zich sterk voor. En dat is goed, want 25 procent van de omzet die binnen de gemeente gehaald wordt, komt uit de toeristische sector. Daar moet je dus ook wel rekening mee houden.”

En principieel? „De SGP is meer pragmatisch dan getuigend. Maar de tijd is anders en de belangen ook. Vroeger waren de lijnen heel kort, hadden we met Van Putten een geweldige burgemeester die veel voor elkaar kreeg. Maar wethouder Jaap Melse is ook iemand die bruggen kan bouwen. Daardoor wordt er wel rekening gehouden met de diversiteit van de kernen, ook qua identiteit.”

Hij verschafte de twee andere partijen in de Mariekerkse raad een alibi om de SGP een wethouder te onthouden. „Jullie hebben al een burgemeester, zeiden ze dan.”

Oud-burgemeester mr. B. J. van Putten was de laatste SGP-burgemeester van Mariekerke, voordat het SGP-bolwerk in 1997 opging in het grote Veere. „Getalsmatig had SGP/RPF destijds bijna een meerderheid, maar bestuurlijk niet. CDA en Gemeentebelangen hadden elk drie zetels, terwijl de combinatie SGP/RPF er vijf had.”

Dat Mariekerke een SGP-burgemeester had, kwam de twee andere partijen goed uit, zegt Van Putten. „Het verschafte hun een alibi om de wethouders op te eisen en de wensen van de SGP/RPF naast zich neer te leggen. Maar stel dat die partij ook een wethouder had geleverd, dan waren er twee SGP-bestuurders geweest. Hoewel de burgemeester boven de partijen staat, zouden in dat geval de verhoudingen ook wat scheef zijn geweest.”

Aantal inwoners: 21.963.
Kernen: Veere, Gapinge, Vrouwenpolder, Serooskerke, Domburg, Oostkapelle, Aagtekerke, Grijpskerke, Meliskerke, Koudekerke, Biggekerke, Zoutelande, Westkapelle.
College van B en W: PvdA/GroenLinks, CDA en SGP/CU leveren elk een wethouder. Burgemeester is drs. R. J. van der Zwaag (CDA).
Zetelverdeling: PvdA/GroenLinks 5, CDA 5, SGP/CU 5, VVD 3, Dorpsbelangen en Toerisme Veere 1.
Kerken in Veere:
Protestantse gemeenten (PKN): 7.050 leden.
Hervormde gemeenten (PKN): 331 leden.
Gereformeerde kerken (PKN): 81 leden.
Gereformeerde gemeenten: 2.986 leden.
Gereformeerde kerken (vrijgemaakt): 361 leden.