Tien jaar geleden raasden er nog crossmotoren door het zand. Nu grazen er in alle rust enkele schapen. De Engelse Schans nabij Lievelde, 4 kilometer ten zuiden van Groenlo, is een van de duidelijkste restanten van het beleg van Grol in 1627. Dat komt vooral door de omvangrijke reconstructie in 2002, waarbij de oude wallen en grachten werden hersteld.

Frederik Hendrik had in 1627 geen zin in een bloedige veldslag om de als onneembaar bekendstaande vestingstad Grol. Hij liet de stad omsingelen en zorgde dat niemand er in of uit kon. Daarvoor liet hij zijn 20.000 soldaten een 15 kilometer zogeheten circumvallatielinie graven om de stad heen. Hiervandaan liep een loopgraaf richting de stad.

Ongetwijfeld zullen de manschappen heel wat gemopperd hebben. Zij waren ingehuurd om te vechten, niet om te graven. Toch was de strategie van Frederik Hendrik een daverend succes. Binnen zes weken na zijn aankomst was Grol overgegaan van Spaanse in Staatse handen.

Maisveld

Door al het gegraaf zijn er 382 jaar later nog volop sporen van het beleg terug te vinden. Een bijzondere ontdekking doet piloot Martin Grevers in de bijzonder droge zomer van 2003. Hij vliegt in zijn ultralicht vliegtuigje boven de N18 tussen Lichtenvoorde en Groenlo. In een geelgekleurd maisveld vlak naast de provinciale weg ziet hij groene lijnen lopen die precies dezelfde vorm hebben als de Engelse Schans, die het jaar ervoor gerenoveerd was.

Grevers heeft de Franse Schans ontdekt. Frederik Hendrik gaf de vijf schansen namen van de landen waar zijn soldaten vandaan kwamen.

Grevers luchtfoto van het maisveld verschijnt in diverse kranten. De groene lijnen liggen precies op de plek waar in 1627 de gracht van de schans lag. Blijkbaar zorgt het water van de gracht eeuwen later nog voor groene mais.

Ook van Hollandse Schans ten noorden van Groenlo zijn nog resten te zien. In een bosje zijn een restant van een wal en een gedeelte van een gracht zichtbaar. Plaatselijk is het bosperceeltje bekend onder de naam ’t Skanske. De wal is gedeeltelijk afgegraven om zand te winnen. Daarbij werden enkele kanonskogels uit de 17e eeuw gevonden.

Kanonnen

Groenlo zelf is duidelijk trots op zijn rol in de Tachtigjarige Oorlog. Werkelijk overal zijn verwijzingen te zien naar het beleg van 1627. Op veel plaatsen staan borden met informatie over het beleg. De grachten rond het vestingstadje zijn nog grotendeels intact. Her en der zijn kanonnen geplaatst. De meeste zijn duplicaten, maar Willy Lansink, secretaris van de Oudheidkundige Vereniging Groenlo, laat op de zogenaamde kanonnenwal een enorm kanon zien dat tijdens het beleg is gebruikt. „Een paar jaar geleden wilden we deze wal ook laten renoveren, net zoals dat bij de Engelse Schans is gebeurd. Maar omdat er enkele bomen gekapt moesten worden, stuitte het plan op verzet. Daarom ging het niet door.”

Een rondwandeling door het gezellige stadje levert nog meer verwijzingen naar 1627 op. Straten met namen zoals Barakkenplaats, Buitenschans en Bastionstraat. Een basisschool met de naam De ni-je Veste (de nieuwe vesting). Voor de oudste boerderij van Groenlo ligt de loop van een enorm kanon.

Stadsmuseum

De meeste informatie is te vinden in het Stadsmuseum aan de Mattelierstraat. De benedenverdieping is geheel gewijd aan de Slag om Grol. Historicus Lansink laat een maquette van Groenlo in 1627 zien. Alle verdedigingswerken zijn zichtbaar gemaakt.

Ook de manier waarop de staatse troepen de gracht overstaken. Dat gebeurde met behulp van een zogenaamde galerij in de gracht, een overdekte gang op een dam. Op 18 augustus 1627 gaf de stad zich over.

De overwinning werd in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden groots gevierd. Het was de eerste klinkende zege op de Spanjaarden sinds jaren. Hugo de Groot schreef een uitgebreid verslag over de slag en Joost van den Vondel een 782 regels lang lofdicht op de prins.

Trots laat Lansink de laatste aanwinsten van het museum zien: een linkshandige dolk en een sabel uit de tijd van de Tachtigjarige Oorlog. „Nog helemaal origineel. Gekocht op een veiling. Mooi hè?”

Het thema van de Week van de Geschiedenis is ”Oorlog en vrede”. Dit is het eerste artikel in een serie over oorlogen.

www.circumvallatielinie.nl
www.stadsmuseumgroenlo.nl
www.slagomgrolle.nl
www.ovgroenlo.nl