Gesproken heeft hij de kroonprins nooit. Maar mocht het ooit tot een ontmoeting komen tussen de troonopvolger van koningin Beatrix en Aalders, dan zou de onderzoeker van het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie de prins zeker adviseren geen keuzes te maken waarvan hij al op voorhand kan bevroeden dat ze zullen leiden tot kritiek.

Aalders: „Zelfs zonder dat een vorstenhuis daartoe aanleiding geeft, kan het de gunst van het volk verliezen. Soms zelfs in korte tijd, leert de geschiedenis. Voor de prins zou dat een reden moeten zijn gedrag te vermijden dat, al is het maar ten dele, omstreden is.”

Van menig voorouder van de prins is het blazoen in meer of mindere mate besmet. „Koning Willem III werd zelfs koning Gorilla genoemd”, zegt Aalders.

Van koningin Beatrix betwijfelt hij „of ze inschat wat er werkelijk leeft. De regeling die leden van het koningshuis het recht geeft privé met regeringstoestellen te vliegen, wordt nu versoberd. Maar los van wat de Kamer wel en niet wil inperken, is het profiteren van zo’n regeling iets wat je gewoon niet moet doen. Net zo min als je de belasting moet ontwijken via het werkpaleis van je zus die koningin is. Maar in welke positie de Oranjes zitten, hebben ze zich nog nooit gerealiseerd.”

Brengen de recente gedragingen van de Oranjes het republikeinse ideaal dichterbij? „Nee”, zegt Aalders, „wat we nu zien aan ophef zijn slechts oprispinkjes, geen fundamentele kritiek.”

Vrijwel alle kwesties die er tot dusver rond leden van het Koninklijk Huis zijn geweest, zijn afgedaan als losse, op zichzelf staande incidenten, betoogt Aalders. „Men brengt ze slechts in verband met de personen in kwestie, zonder oog te hebben voor de problematische kanten van de monarchie. Dat houdt de Oranjes tot dusver op de been.

Verder hoor ik zo’n beetje alle politieke partijen op hoge toon opheldering eisen zodra het koningshuis ook maar een beetje in opspraak dreigt te raken, om als puntje bij paaltje komt genoegen te nemen met niets. Neem nou zo’n fractiewoordvoerster Spies van het CDA. Haar verhaal begint met een lofrede op het koningshuis en helemaal op het eind klinkt dan bedeesd dat een aantal zaken volgens het CDA moet veranderen. En dat alleen uit vrees om ooit, in een ontmoeting met de koningin op het paleis, een standje te krijgen omdat ze toen te kritisch is geweest.

Zelfs SP’er Van Raak toonde zich tevreden met de versobering van de vliegregeling, het brokje dat Balkenende de Kamer toewierp. Typerend, dat Kamerleden die hier zonder meer een punt hadden al zo snel tevreden zijn.”

Het koningshuis ligt onder vuur. Een serie over de vraag hoe het verder moet met de Oranjes. Morgen deel 4.