De oppositiepartijen verweten het kabinet een gebrek aan daadkracht en eensgezindheid. Maar zelf konden ze het ook niet eens worden over de vraag hoe het gat van 35 miljard euro op termijn moet worden gedekt.
Ietwat spottend hield Pechtold het rapport van de commissie Arbeidsparticipatie in de lucht. „Ik heb hier voor u: ”Naar een toekomst die werkt.”” Hij wierp het achteloos op de grond.
Van Geel: „Ik heb niets tegen afzonderlijke rapporten. Maar ik wil een samenhangend verhaal.” Pechtold, ad rem: „Zal ik er een nietje doorheen slaan?”
Het was illustratief voor de eerste dag van de algemene beschouwingen, het debat over de begroting van de regering voor 2010. Er was humor. Er klonken harde verwijten in de richting van het kabinet. Maar heel moeilijk wist de oppositie het de coalitie van CDA, PvdA en ChristenUnie niet te maken.
Eensgezind waren de oppositiepartijen in hun kritiek: het gebrek aan daadkracht. „Deze regering heeft een beschermheilige: Sint Juttemis”, stelde Pechtold. VVD-fractievoorzitter Rutte: „Dit pakket slaat nergens op. Regeer of ga heen.”
Zelfs SGP-leider Van der Vlies, doorgaans de mildheid zelve, oordeelde hard. „De SGP kan er, gelet op wat er nu gepresenteerd is, niet omheen dat het kabinet moed en leiderschap mist.”
Minder eensgezind waren de oppositiepartijen over de vraag hoe een oplopend tekort van 35 miljard euro op termijn moet worden gedekt. Over alternatieven kregen ze het vooral met elkaar aan de stok.
De SP en de PVV vonden elkaar in hun verzet tegen verhoging van de AOW-leeftijd naar 67 jaar. De andere fracties verweten hen starheid. VVD en PVV gaven aan niet te willen tornen aan de hypotheekrenteaftrek, GroenLinks, SP en D66 willen dat juist heel graag.
De oppositiepartijen presenteerden nogal uiteenlopende tegenbegrotingen. SP, PVV en GroenLinks steken het liefst veel meer geld in de zorg, zoals in verpleeghuizen. De VVD ziet juist kans om flink op de zorg te besparen. Het eigen risico kan volgens de liberalen oplopen naar 300 euro per jaar. Dat zou 1,3 miljard euro opleveren.
VVD, PVV en D66 pleiten voor bezuinigingen op de ontwikkelingshulp. VVD en PVV willen op die post 1,4 miljard wegbezuinigen, D66 300 miljoen. SP en GroenLinks zijn juist niet te porren voor besparingen op ontwikkelingshulp.
PVV-leider Wilders wekte woensdag verontwaardiging met een voorstel om een belasting van 1000 euro per jaar in te voeren op hoofddoekjes, een „kopvoddentax.” Volgens Wilders is het tijd voor „een grote schoonmaak van onze straten.” „Laten we eens wat gaan doen aan dit symbool van onderdrukking.”
GroenLinks-leider Halsema trok de vergelijking met een Iraanse heerser. „In Iran worden vrouwen gedwongen een hoofddoek op te zetten, u dwingt hen hun hoofddoek af te zetten. Hoe gaat u dat doen? Door vrouwen uit te sluiten? Schaam u.”
De fractievoorzitters van CDA, PvdA en ChristenUnie toonden zich tijdens hun bijdragen onverstoorbaar. Ze loofden het kabinet om zijn leiderschap, om de „fundamentele keuzes” die nu worden gemaakt, om de „snelheid” waarmee het de crisis opvangt.
De oppositie twijfelde of de PvdA wel net zo vastberaden is om te bezuinigingen als het CDA. „Geeft u uw erewoord?”, vroeg Van der Vlies. PvdA-fractieleider Hamer: „Ik hoop dat we vaart kunnen maken. Als de recessie een jaar langer duurt, beginnen we een jaar later met bezuinigingen. Dat zijn alle economen met mij eens.”
