”Nieuw Europa” volgt VS trouw
Met zijn opmerkingen over het afnemende belang van het ”oude Europa” maakte de Amerikaanse minister van Defensie Donald Rumsfeld vorige week veel verontwaardigde reacties los, maar helemaal ongelijk had hij niet. Het ”nieuwe Europa” volgt -in tegenstelling tot een belangrijk deel van het oude- trouw de lijn van Washington in de crisis rondom Irak.
De Roemeense president Ion Iliescu schreef vrijdag een brief aan president George Bush om hem de steun van Roemenië toe te zeggen in de strijd tegen terrorisme en de verspreiding van massavernietigingswapens. „Roemenië begrijpt dat dictators niet getolereerd of genegeerd mogen worden”, schreef Iliescu, zelf overigens ooit een naaste medewerker van de Roemeense dictator Nicolae Ceausescu.
Buurland Bulgarije, net als Roemenië in november vorig jaar uitgenodigd om toe te treden tot de NAVO, laat het niet bij woorden. Bulgarije is nog niet gevraagd om een militaire bijdrage te leveren aan een eventuele oorlog in Irak, maar het land vormt toch alvast een eenheid van 150 man, gespecialiseerd in massavernietigingswapens, zo maakte het leger vrijdag bekend.
„De internationale gemeenschap en Bulgarije willen een vreedzame oplossing van het conflict”, zegt de stafchef van het leger, Nikola Kolev, „maar we moeten niet doen alsof er niets aan de hand is en alsof er geen voorbereidingen worden getroffen om het conflict met militaire middelen op te lossen.” Bulgarije is op dit moment lid van de Veiligheidsraad en was woensdag tijdens een vergadering net als Spanje, Groot-Brittannië en de VS tegen extra tijd voor de wapeninspecteurs in Irak. De overige elf leden willen de inspecteurs wel extra tijd geven.
Hongarije, dat al NAVO-lid is, heeft de VS toestemming gegeven gebruik te maken van de luchtmachtbasis Taszar voor de opleiding van maximaal 3000 strijders van de Iraakse oppositie. Enkele tientallen Iraakse vrijwilligers uit diverse delen van de wereld zijn afgelopen week aangekomen. Hun opleiding begint dit weekeinde. Hoeveel vrijwilligers er nog volgen, willen de VS niet zeggen.
De Hongaarse premier Peter Medgyessy was donderdag een van de ondertekenaars van het ingezonden stuk dat donderdag in diverse kranten verscheen en waarin acht Europese regeringsleiders opriepen tot solidariteit met de VS in hun aanpak van Irak. Ook de Tsjechische president Vaclav Havel en de Poolse premier Leszek Miller verbonden hun naam aan het stuk.
In Tsjechië heeft Havels handtekening onder het stuk tot een kleine rel geleid. Premier Vladimir Spidla en diens minister van Buitenlandse Zaken Cyril Svoboda zeggen dat Havel het stuk helemaal niet had mogen ondertekenen, omdat de regering en het parlement de Tsjechische buitenlandse politiek bepalen, en niet de president. Echt relevant is het gekibbel niet: Havel vertrekt zondag als president en de strekking van de brief komt geheel overeen met het huidige Tsjechische beleid.
NAVO-lid Tsjechië en aanstaand NAVO-lid Slowakije dragen aan een eventuele oorlog allebei een eenheid gespecialiseerd in chemische wapens bij. Beide landen hebben een reputatie hoog te houden: Tsjechoslowaakse militairen waren de enigen die tijdens de Golfoorlog van 1991 sporen van zenuwgas wisten te vinden in de Saudische woestijn.
Een zeldzaam Oost-Europees tegengeluid komt uit Slovenië. Mede door de dreiging van een oorlog in Irak heeft toetreding tot de NAVO geen steun meer van de meerderheid van de bevolking. ”Nee tegen de NAVO!” was dan ook de tekst op een van de spandoeken die vrijdag tijdens een demonstratie in Ljubljana te zien waren. Andere slogans van de 600 demonstranten: ”Vijftig jaar na Hiroshima: Bagdad?” en ”Ontwapen Bush!”