„Als een adellijke dame met een bontkraag ligt kasteel Amerongen in het stroomgebied van de Rijn.” Van Bergen wordt lyrisch als hij begint te vertellen over het bijzondere kasteel aan de voet van de Utrechtse Heuvelrug.

De ’adellijke dame’ bevindt zich echter in deplorabele toestand. Sinds april 2002 is het kasteel voor publiek gesloten. Zelfs trouwlustigen, die de weg naar Amerongen altijd wisten te vinden, kunnen er niet meer terecht.

Er moet nogal wat gebeuren, wil het monumentale pand weer in de staat zijn waarin het verkeerde toen de familie Bentinck er woonde. De laatste graaf overleed in 1940. Toch woont nog altijd een van zijn nazaten in een deel van het kasteel. Een dochter van de graaf trouwde met de adjudant van keizer Wilhelm II, die anderhalf jaar in Amerongen logeerde voordat hij een vaste verblijfplaats vond in Huis Doorn. Een kleindochter van de adjudant woont nu nog steeds in het slot.

Weinig herinnert nog aan de glorietijd van het kasteel. Het beroemde hemelbed waar de keizer zo graag in sliep, is dik ingepakt in plastic. Alleen ernaar kijken zou de gordijnen al doen scheuren. Het 17e-eeuwse bed -ontworpen door de gevluchte hugenoot Daniël Marot- is hard aan restauratie toe.

Hetzelfde geldt voor de kamer erboven. De prachtige houten vloer is zo slecht dat een grote zwam kans heeft gezien een gat van een halve meter te maken. De kozijnen zijn er al niet veel beter aan toe. Aan de vochtvlekken in de vloer is te zien dat de regen door de gesloten ramen heen komt. Bij storm waait het binnen stevig, verzekert de conservator. Handdoeken in de vensterbanken moeten het vocht van buiten tegenhouden.

Uniek in Nederland is dat het hele restauratieproces voor het publiek is te volgen. Vandaar de slogan ”Wegens restauratie geopend”. Gidsen gaan bezoekers in groepjes langs de werkende restaurateurs leiden. De nu nog kale ruimtes veranderen langzaam in een vroeg-20e-eeuwse kasteelkamer, met de bekleding en inrichting uit die tijd.

De objecten die te verplaatsen zijn, gaan naar een op te richten restauratieatelier om daar te worden gerestaureerd. Het atelier komt in de voormalige garage naast de paardenstallen. Alles wordt van zijn plaats gehaald. Zelfs de rijtuigen die al jaren in het souterrain stonden, zijn verhuisd naar hun oorspronkelijke stalling: het koetshuis. Binnen enkele jaren moet de ’adellijke dame’ weer in oude glorie hersteld zijn.

2005 is het Jaar van het Kasteel. Dit is deel 6 in een serie over kastelen die de laatste jaren een heel andere functie hebben gekregen. Volgende week dinsdag deel 7.