„Weg, weg, weg, Hamas weg. Laat je stem horen.” Video’s die op sociale media veelvuldig worden gedeeld, tonen hoe duizenden, voornamelijk jonge mannen door de straten van de Noord-Gazaanse stad Beit Lahiya, het zuidelijke Khan Younis en Gaza-Stad marcheren. Om vervolgens door gemaskerde Hamas-militanten, sommigen bewapend met geweren en anderen met wapenstokken, te worden verdreven.

De protesten begonnen een dag nadat strijders van Islamitische Jihad raketten op Israël afvuurden. Israël besloot daarop om grote delen van Beit Lahiya te evacueren. Dat heeft tot grote woede onder de bevolking geleid.

Malcontent, verbonden aan de Universiteit Utrecht, zegt verrast te zijn door het zien van de beelden. „Dit zijn de grootste anti-Hamas-demonstraties in Gaza sinds het begin van de oorlog met Israël. Ik vind het opvallend, want het gebeurt niet vaak dat mensen het aandurven tegen het regime op te staan. Dat komt omdat Hamas hard optreedt. Ook voor de oorlog uitbrak moest je niet ergens op een pleintje gaan staan en zeggen dat je tegen het regime was. Dan eindigde je op een plek waar je niet terecht wilde komen.”

Hoe verklaart u dan deze protesten?

„Palestijnen voelen zich steeds minder door Hamas vertegenwoordigd en zijn boos over hun humanitaire situatie. Een groot deel van Gaza is verwoest. De demonstranten –en met hen waarschijnlijk een veel groter deel van de bevolking– willen het signaal afgeven dat het hen te veel wordt en zeggen: „Hamas luister naar ons, maak een einde aan de oorlog en zorg dat de levensomstandigheden verbeteren.” Ze snakken naar een beter leven, al kun je de vraag stellen of daar voor de oorlog wel sprake van was.”

Kun je concluderen dat de steun voor de terreurbeweging afneemt?

„„Hoe groot de steun voor de beweging in Gaza precies is, is moeilijk te peilen. Veel mensen durven hun mening vanwege de repressie niet te geven. Maar cijfers van het Palestinian Center for Policy and Survey Research uit september 2024 laten zien dat de populariteit van Hamas er afneemt.

Tegelijkertijd is het lastig harde conclusies te trekken. De protesten waren wel tegen Hamas gericht, maar je moet oppassen dat je het niet groter maakt dan het is. Al kan het wel het topje van de ijsberg zijn. Vooralsnog is het echter onduidelijk of we vaker en grotere protesten kunnen verwachten.

Verder is het niet zo dat de demonstranten alleen maar boos zijn op Hamas. Ze wijzen net zo goed met de vinger naar Israël. Je kunt het trouwens vergelijken met wat daar gebeurt. Ook in Israël gaan duizenden mensen de straat op. Niet omdat ze tegen hun land zijn, maar omdat ze de gijzelaars terug willen.

Daar komt bij dat Gazanen nauwelijks een alternatief hebben. Hamas werd destijds groot omdat de bevolking vond dat de Palestijnse Autoriteit te weinig voor hen deed en niet de welvaart en de onafhankelijkheid bezorgde waar ze op hoopten. Je hebt ook nog Islamitische Jihad en wat andere bewegingen, maar die stellen nauwelijks wat voor.”

Rommelt het ook binnen Hamas zelf?

„Hamas is nooit een eenheid geweest. Er zijn altijd tegenstellingen en richtingen geweest. En door de oorlog is dat er zeker niet beter op geworden. Israël heeft de belangrijkste leiders ook uitgeschakeld. Maar wat er precies binnen de club gebeurt, weet zelfs de grootste Hamaskenner niet. Duidelijk is in ieder geval dat het regime militair gezien weinig meer voorstelt.

Tegelijkertijd bestaat Hamas nog wel als politieke organisatie die sterk genoeg is om haar gezag in Gaza te laten gelden. En zolang de protesten niet groter worden dan dit, maakt Hamas zich er niet echt druk om. Het betekent wel gezichtsverlies, maar het regime gaat nu niet ineens zwichten voor de druk uit Israël.”