De Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) oordeelde hier vorige week anders over. Aanleiding was een klacht van patiënten in een tbs-kliniek in Groningen tegen het besluit om een algemeen rookverbod in te stellen.

Volgens de RSJ is roken „geen grondrecht maar een hardnekkige verslaving”. Het recht op zelfbeschikking wordt bovendien ingeperkt als het anderen schaadt, stelt de raad. Dat is in dit geval zo doordat niet-rokende patiënten en medewerkers van de kliniek in aanraking komen met de rook.

Volgens MIND is het voor het welzijn van patiënten niet goed om na aankomst in een instelling ineens te moeten stoppen met roken. Ook voor de relatie met de behandelaar is zo’n verplichting ongunstig, denkt MIND. „Je kunt mensen natuurlijk wel stimuleren om te stoppen”, legt een woordvoerster uit. Ook kunnen klinieken kijken naar alternatieve manieren om werknemers en anderen uit de rook te houden. „Bijvoorbeeld door het alleen toe te staan op de binnenplaats.”

Ggz-instellingen moeten in principe rookvrij zijn aan het einde van dit jaar, zo is afgesproken in het Nationaal Preventieakkoord. Ook de wet verplicht instellingen op veel plaatsen tot het afkondigen van een rookverbod. In privéruimten van cliënten en in de open lucht hoeft dat echter niet.

Brancheorganisaties in de zorg benadrukken in een stuk over de juridische kant van het rookbeleid dat „een zeer zorgvuldige belangenafweging door de zorgaanbieder” geboden is. Een algeheel rookverbod, dat dus ook in de privékamers geldt, mag alleen worden ingesteld als dat nodig is „om de ordelijke gang van zaken en de veiligheid te waarborgen”. Of dat zo is, kan per geval verschillen.

De RSJ vindt in dit geval dus van wel. Het kan ook anders lopen. Zo verklaarde de rechtbank Oost-Brabant eind 2023 een algeheel rookverbod van GGZ Eindhoven ongegrond, omdat het niet wettelijk verplicht en ook niet noodzakelijk zou zijn. Cliënten hadden de zaak aangespannen.