De ontdekking werd gedaan met een speciale scanner op de bodem van de Middellandse Zee bij Frankrijk en Italië. Die detector is momenteel in aanbouw, maar een deel ervan is al in gebruik. Nederland is nauw betrokken bij het onderzoek van die ‘kubieke kilometer neutrino-telescoop’, afgekort KM3NeT.

Neutrino’s kunnen onder meer ontstaan bij het ontploffen van sterren en het vormen van superzware zwarte gaten. De elementaire deeltjes zijn miniem, ze hebben geen elektrische lading en nauwelijks massa. Elke seconde vliegen er vele miljarden neutrino’s recht door ons lichaam en door de aarde heen. Ze zijn door niets tegen te houden. Ook magnetische velden kunnen de deeltjes niet wegkaatsen. Dat maakt het ook heel moeilijk om neutrino’s te vangen en te bestuderen. Als ze door een detector schieten, is er soms een miniem lichtflitsje te zien. Extreem gevoelige sensoren zijn in staat om dat op te vangen.

KM3NeT heeft op 13 februari 2023 zo’n flitsje gemeten. De neutrino had een kracht van 220 peta-elektronvolt, oftewel 220 miljoen keer miljard elektronvolt. Dat is meer dan 10.000 keer zo krachtig als de sterkste deeltjesversneller op aarde.

Waar de neutrino precies vandaan komt, is volgens de onderzoekers moeilijk vast te stellen. Ze hopen dat ze meer neutrino’s zien, zodat ze een beter beeld krijgen. Daarvoor moet KM3NeT uiteindelijk bestaan uit ongeveer 200.000 detectoren op meer dan 2 kilometer onder de zeespiegel.

In 2017 had een andere detector ook een neutrino waargenomen. Dat gebeurde kilometers diep onder het ijs van de Zuidpool. Dit deeltje was waarschijnlijk opgejaagd en weggeslingerd door een enorm zwart gat op vier miljard lichtjaar afstand van de aarde. Maar die neutrino was lang niet zo krachtig als het deeltje dat Europa nu heeft gemeten.