Vaderfiguur maakte van Namibië stabiele democratie, maar was niet onomstreden
Sam Nujoma, die zaterdag op 95-jarige leeftijd overleed, werd in zijn thuisland vereerd als een charismatisch vaderfiguur. Hij begon als vrijheidsstrijder en leidde zijn land na decennia van koloniale overheersing naar een stabiele democratie.
President Nangolo Mbumba spreekt in het overlijdensbericht op platform X over de ”Founding Father” van Namibië. „De Republiek is geschokt”, schrijft Mbumba. Hij roemt Nujoma als de man die het Namibische volk „door de duisterste tijden van onze bevrijdingsstrijd” naar de democratie leidde. Na jaren van strijd tegen Zuid-Afrika werd hij in 1990 gekozen als eerste democratische president van het onafhankelijke Namibië.
In 1959 werd Nujoma na een politiek protest door de autoriteiten gearresteerd. Na zijn vrijlating ontvluchtte de vrijheidsstrijder zijn land. In ballingschap in Tanzania was hij een jaar later medeoprichter van de Zuidwest-Afrikaanse Volksorganisatie (Swapo), een onafhankelijkheidsbeweging die streed tegen het Zuid-Afrikaanse apartheidsbewind – dat met rassenscheiding de zwarte meerderheid tot tweederangsburgers maakte.
Ondanks autocratische trekken bleef Nujoma in eigen land populair
Gearresteerd
Vanaf 1966 nam Nujoma met zijn Swapostrijders de wapens op tegen het regime in een guerillastrijd. Maar diplomatiek boekte Nujoma meer succes. Onder zware internationale druk gaf Zuid-Afrika na dertig jaar zijn noordelijke provincie op. Nujoma kon niet alleen terugkeren naar zijn land, maar werd ook de eerste democratisch gekozen president van Namibië. Swapo is tot op heden de regeringspartij.
Nujoma zou drie termijnen dienen als staatshoofd en bekleedde de functie tot 2005. Als president bracht hij stabiliteit in Namibië. Met kritiek had hij het echter moeilijk. Ook stond hij bekend om zijn antiwesterse retoriek. Zo was hij van mening dat „imperialistische” krachten bezig zijn Afrika te heroveren. Aids was volgens hem een door de mens gemaakt biologisch wapen; homoseksualiteit een „buitenlandse en corrupte ideologie”.
Zeker in zijn laatste termijn was Nujoma niet onomstreden. In 1998 liet hij de grondwet wijzigen zonder de daarvoor benodigde tweederdemeerderheid in het parlement. Zo kon hij zich kandidaat stellen voor een derde termijn als president. Ook andere autocratische trekken waren Nujoma niet vreemd.
In 2005 trad hij af als president en twee jaar later legde hij ook zijn functie als leider van de Swapo neer. Nujoma trok zich terug uit het openbare leven – al bleef hij op de achtergrond invloed uitoefenen.
Al die jaren bleef Nujoma even populair. Zeker nu hij is overleden wordt de vader des vaderlands door zijn volksgenoten geprezen voor de vrede en de democratische transitie die hij heeft mogelijk gemaakt.
Hij overleed zaterdag in het ziekenhuis van Windhoek. Over zijn doodsoorzaak is niets bekendgemaakt. Wel is bekend dat Nujoma drie weken geleden werd opgenomen. „Helaas kon de dapperste zoon van ons land deze keer niet herstellen van zijn ziekte”, schreef president Mbumba op X.