Banken hebben de afgelopen jaren flink moeten investeren in het aanpakken van witwaspraktijken omdat ze dit niet op orde hadden. Ze kregen hoge boetes voor het overtreden van de witwasregels. ING en ABN AMRO troffen hierover een schikking met het Openbaar Ministerie en betaalden samen meer dan een miljard euro.

„Er zijn veel signalen en voorbeelden uit de praktijk waaruit blijkt dat de inzet van banken nu disproportioneel uitpakt voor klanten en onvoldoende gericht is”, aldus Heinen. Zo hebben burgers en bedrijven volgens hem moeite met het openen of behouden van betaalrekeningen.

Heinen ziet een probleem bij de huidige aanpak van witwassen. „Streng zijn op criminelen, geen inperking van privacy en minder regeldruk: het kan niet allemaal tegelijk. We moeten durven kiezen.” Hij wil voorrang geven aan „het schoonhouden van het financiële stelsel van crimineel geld en het verminderen van de regeldruk”.

Om dit te bereiken wil hij onder meer banken meer ruimte geven om gegevens te delen. Dat is opmerkelijk omdat vorig jaar vijf grote banken nog stopten met een initiatief waarbij werd samengewerkt om witwassen te voorkomen. Nieuwe Europese wetgeving zou deze samenwerking bemoeilijken. Eerder was er kritiek van onder meer de Autoriteit Persoonsgegevens op het project.

De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) vindt ook dat de witwasaanpak door banken moet veranderen. De brancheorganisatie deed vorig jaar een aantal voorstellen om criminelen naar eigen zeggen effectiever dwars te zitten en minder onschuldige burgers te benaderen voor anti-witwascontroles. Een daarvan houdt in dat opsporingsdiensten meer informatie met banken delen. „Om die aanpak echt gericht en proportioneel te maken is het goed dat er meer ruimte ontstaat voor samenwerking. Tussen banken onderling, maar ook tussen overheidsdiensten en banken. We gaan daar in de komende tijd graag over in gesprek”, aldus een woordvoerder.