Aanleiding was de speciale Thoraceremonie die de juf van onze achtjarige zoon aankondigde. De kinderen zouden middels een speurtocht bij de lokale synagoge belanden en daar de Thorarol te zien krijgen. Na een feestelijke rondgang met de rol, zouden de kinderen hun eigen Bijbel krijgen.

Ik was blij verrast. Onze kinderen gaan naar een regionale staatsschool, en hoewel Israëlische openbare scholen strikt genomen niet levensbeschouwelijk neutraal zijn, had ik toch niet verwacht dat er een Thoraceremonie zou plaatsvinden. „Je hebt nu je eigen Bijbel op school!”, riep ik enthousiast toen mijn zoon na afloop naar huis kwam. Hij keek me verbaasd aan en ontkende. „Nee joh”, zei hij, „we hebben een werkboek gekregen, in een mooie gouden omslag. We leren wel uit de Bijbel, maar schrijven en tekenen dan ons eigen verhaal.”

Ik voelde me een beetje bij de neus genomen. Waarom noem je het een Bijbel als het geen Bijbel is, en hoe zit het überhaupt met Bijbelonderwijs op Israëlische scholen?

In algemene termen bleek die vraag lastig te beantwoorden. In Israël krijgt autonomie van scholen namelijk voorrang boven onderwijsuniformiteit. Een veelvoud van schoolstromen, waaronder zowel openbare als particuliere, en zowel seculiere als religieuze, krijgt financiering vanuit het staatsbudget, zonder dat zij zich noodzakelijkerwijs aan een voorgeschreven curriculum houden. Wat er precies onderwezen wordt, wisselt daarom enorm per school en per regio.

Wat we in zijn algemeenheid weten is dat op Israëlische scholen nog altijd gemiddeld drie keer zo veel tijd aan Bijbelonderricht besteed wordt dan in andere welvarende landen. Wel komt dat onderwijs in allerlei soorten en maten en focust het veelal slechts op literaire, historische en ethische aspecten. In het Israëlische openbare onderwijs specifiek, lijkt de consensus te zijn dat religie, theologie en orale traditie minder belangrijk zijn, maar dat we onszelf als Israëliërs zonder de Bijbel simpelweg niet begrijpen. In tegenstelling tot de Talmoed –die grotendeels in Babylonië is opgesteld– spelen de Bijbelse verhalen zich namelijk voornamelijk af in het huidige Israël en levert de Bijbel daarbij een soort blauwdruk voor Joodse zelfbeschikking in het land.

Ik besloot in te zoomen en sloeg het weekrooster van mijn zoon er op na. Ik vond een uur ”thuisland en cultuur”, een uur ”Hebreeuwse liederen” en een uur ”Joodse identiteit”. Bijbel als vak kon ik niet ontdekken. „Dat komt nog”, stelde de juf toen ik haar ernaar vroeg. „In andere vakken komt de Bijbel echter al aan bod en we vieren natuurlijk de Bijbelse feesten.”

Geen eigen Bijbel voor ieder kind in Israël dus, maar wel een flinke portie Bijbelonderwijs voor allemaal.