Beleggers verliezen in die situatie het vertrouwen in de betrokken overheid en vrezen dat die op enig moment niet langer haar rente- en aflossingsverplichtingen zal naleven. In dit actuele geval gaat het om Brazilië, huidig voorzitter van de Bricsgroep, de tegenhanger van de toonaangevende westerse industrielanden.

In Europa weten we wat er gebeurt als een regering de financiën laat ontsporen en er daardoor paniek uitbreekt. We zullen het ons vast herinneren: Griekenland balanceerde in het vorige decennium enkele jaren op de rand van een faillissement. Het land dreigde de euro in zijn val mee te slepen. Het kon geen beroep meer doen op de internationale kapitaalmarkt, geen enkele commerciële partij durfde er nog geld in te steken. Reddingsoperaties met omvangrijke leningen van andere overheden waren nodig. Ook Nederland droeg zijn steentje bij, ondanks veel gemopper over de spilzucht van die Zuid-Europeanen.

Tien jaar later. Nu zijn het niet de Grieken, maar de Fransen die voor onrust zorgen. De nummer twee in de economische rangorde binnen de Europese Unie worstelt met grote politieke en budgettaire problemen. De financiële wereld volgt het met argusogen. De kredietbureaus hebben de afgelopen maanden hun beoordeling van Franse staatsobligaties naar beneden bijgesteld. Die waardepapieren zijn in hun ogen minder betrouwbaar geworden.

De republiek van president Macron had vorig jaar een begrotingstekort van circa 6 procent van het bruto binnenlands product (bbp) en een schuld van boven de 110 procent. De Europese normen zijn respectievelijk 3 en 60 procent. Bovendien stagneert de bedrijvigheid, wat uiteraard niet meehelpt om het tij te keren. Bij krimp of nauwelijks groei wordt sanering van de staatskas immers lastiger.

Van nog meer invloed is de politieke impasse, met een hopeloos verdeeld parlement. In december verwierp dit de begroting voor 2025 en stuurde het de regering van premier Barnier, die pas enkele maanden in functie was, naar huis. Diens opvolger Bayrou zal binnenkort nieuwe ombuigingsvoorstellen indienen en proberen daarvoor een meerderheid te vinden.

Kapitaalverschaffers staan op scherp. Bij onzekerheid vragen zij een hogere vergoeding. Veelzeggend is dat Spanje en Portugal vandaag de dag goedkoper kunnen lenen dan Frankrijk. Zelfs de Griekse rente duikt af en toe onder de Franse. Het verschil tussen de Franse en Duitse tienjaarsrente schommelde jarenlang tussen 0,2 en 0,4 procentpunt, maar bedraagt nu zo’n 0,8.

Voor de politiek in Parijs ligt er de noodzaak orde op zaken te stellen. Anders treedt misschien het correctiemechanisme van de financiële markten in werking. Barnier gebruikte die mogelijke turbulentie tevergeefs als drukmiddel om zijn besparingen te realiseren. Maar de Fransen zijn toch wel zo verstandig om ontwikkelingen zoals destijds rond Griekenland te vermijden, mag je aannemen. Partijen links en rechts en de bevolking zullen de nodige pijnlijke maatregelen moeten slikken.

De auteur is oud-redacteur economie van het RD.