Het Centrum Trauma en Transitie in Doorn is de werkplek van Vera van Dongen, al sinds de organisatie een kleine drie jaar geleden de deuren opende. De psychiater behandelt vooral mensen die in hun vroege jeugd een trauma hebben meegemaakt en daar later in hun leven de gevolgen van ondervinden. Sommigen van hen hebben dissociatieve identiteitsstoornis (DIS) ontwikkeld.

Wat is DIS, een dissociatieve identiteitsstoornis?

„In DIS zit het woord dissociëren. Daarbij moet je je voorstellen dat als er iets heel ernstigs met je gebeurt, zoals misbruik, je als het ware uit jezelf vertrekt. Je kijkt dan eigenlijk van bovenaf neer op wat er gebeurt, terwijl er ook een deel van jezelf is dat nog wel daar beneden is. Het ene deel weet bijvoorbeeld hoe het misbruik voelt en heeft dat meegekregen, het andere deel niet.

Mensen met DIS hebben vaak herhaaldelijk een traumatische gebeurtenis meegemaakt en hebben als het ware allerlei aparte bewustzijnstukjes. Het doel daarvan is overleven. Het ene deel gaat gewoon naar school en is een braaf kind, alsof er niets aan de hand is. Maar een ander deel kan niet goed functioneren, omdat het als het ware nog vastzit in het trauma.”

Lees ook

Een puber, een kleuter: Roos leeft met verschillende deelpersonen

Welke gevolgen heeft dat in het dagelijks leven?

„Cliënten met DIS die ik behandel zijn vaak stukken tijd kwijt. Bijvoorbeeld omdat in een situatie waarin een van de delen gevaar voelt, deze persoon is gaan lopen, op de vlucht is geslagen. Want door een enkele blik of beweging van een ander, kan een deel zich al belaagd voelen. Maar een uur later heeft zo iemand geen idee meer hoe hij op een bepaalde plek is terechtgekomen. Dat is een angstige ervaring.”

Hoe kan therapie helpen?

„Doel van therapie is dat mensen hun delen leren kennen en accepteren dat die er zijn en vervolgens ook leren te communiceren met deze delen. Dan komt er ruimte voor traumaverwerking.”

Onder psychiaters bestaan verschillende meningen over DIS; sommigen denken dat mensen zich inbeelden dat ze DIS hebben door media-invloed of door suggestieve technieken van behandelaars en dat DIS niet ontstaat door trauma. Hoe ziet u dat?

„Ik vind het lastig als mensen ontkennen dat DIS bestaat. Dat zijn behandelaren die er niet mee gewerkt hebben, denk ik. Zeker, er zijn mensen die niet echt verdeeld zijn maar erover gelezen hebben en een manier zoeken om zichzelf te begrijpen. Die gaan de symptomen van DIS al dan niet bewust nadoen. Maar als je aan goede diagnostiek doet, dan kun je het bestaan van DIS niet ontkennen. Dat gaat gewoon niet.”

„Ik vind het lastig als mensen ontkennen dat DIS bestaat” - Vera van Dongen, psychiater

Hoe weet u of degene die voor u zit echt DIS heeft?

„Het is heel lastig om DIS na te bootsen. Mensen vinden het bijvoorbeeld vaak ingewikkeld om te erkennen dat ze DIS hebben, dus als iemand dan al heel snel een deelpersoon op de voorgrond zet, vind ik dat opmerkelijk.”

Kunnen delen uiteindelijk ook verdwijnen?

„Ja, dat kan zeker. Ik gebruik weleens de term oplossen. Als je bijvoorbeeld zo’n deel dat vluchtneigingen heeft, omdat het als het ware nog in het trauma leeft, weet duidelijk te maken dat vluchten niet meer nodig is, dan kan, na traumaverwerking in de therapie een deel soms kiezen om niet meer te willen blijven bestaan als deel en opgaan in het geheel.”