De een krijgt bij een ingrijpende gebeurtenis psychisch een enorme dreun. Een ander heeft daar minder last van, of komt er zelfs sterker uit. Steun uit de omgeving speelt daarbij een sleutelrol, leert het boek ”Mag ik bij jou?”.
Hoe groot de impact van een trauma is leerde de auteur van het boek, Elisa van Ee, de afgelopen decennia in de praktijk. Of het nu gaat om een oorlogsveteraan die bij thuiskomst het gevoel krijgt alles verkeerd te hebben gedaan, een kind dat lijdt onder een vechtscheiding, of een slachtoffer van seksueel misbruik in een totaal andere cultuur in een land ver hier vandaan, Van Ee heeft ze allemaal ontmoet.
Het heeft de bijzonder hoogleraar psychotraumatologie gevormd en gesterkt in het idee dat steun uit de omgeving van onschatbare waarde is. Die aandacht is verre van vanzelfsprekend, merkt ze op. „Juist wanneer we elkaar nodig hebben, is het een uitdaging om elkaar niet te verliezen.”
Van Ee definieert trauma als een ingrijpende ervaring die een psychische wond veroorzaakt die niet wil genezen. Ze betreurt het dat het woord nogal makkelijk in de mond wordt genomen bij minder relevante voorvallen, wat wederzijds begrip tussen lijders en omstanders niet ten goede komt. Het feit dat mensen met traumaklachten sowieso moeilijker contact maken helpt daar ook niet bij.
Steun en begrip zijn niet vanzelfsprekend. Dat komt ook omdat het niet makkelijk is om die te geven. Niet zelden laveren gezinsleden zo lang mogelijk om de hete brij heen om een uitbarsting te vermijden, die onherroepelijk komt. Daarnaast ligt vermoeidheid op de loer. Na maandenlang meeleven gaat de rek eruit.
Voor die mensen schreef Van Ee het boek ”Mag ik bij jou? Omgaan met trauma”. Het is een compacte gids met de diepgang van een lesboek, maar door de eenvoudige schrijfstijl prima geschikt voor leken. De verwerkingsopdrachten aan het eind van elk hoofdstuk maken het boek ook meteen bruikbaar als werkboek.
De steeds terugkerende voorbeeldsituaties helpen enorm om het boek behapbaar te houden voor de gewone man. Zo komen we Afghanistanveteraan Bart al in het begin tegen terwijl hij aan de eettafel door het lint gaat. Al lezende leren we hoe dat komt, hoe zijn vrouw en zijn kind aankijken tegen de situatie en wat dit gezin nodig heeft. Want niet alleen Bart heeft te maken met trauma, zijn vrouw, zoontje en toevallig langskomende schoonmoeder hebben evengoed hun eigen pak te dragen, maakt Van Ee duidelijk.
Denk niet dat je het als partner of gezin alleen op moet lossen, waarschuwt de auteur. Maak tijd voor ontspanning, zoek een wandelmaatje of start vrijwilligerswerk. En zorg voor een netwerk, mensen die indien nodig even bijspringen. Dat is zeker wenselijk als je iemand steunt die alleen woont. Maak dan duidelijke afspraken, om te voorkomen dat je 24 uur per dag stand-by moet staan.
Extra moeilijk is de verwerking van een trauma als het je juist wordt aangedaan door mensen die het dichtst bij je staan, zoals in geval van seksueel misbruik of verwaarlozing in het gezin. Moeilijk, maar niet onmogelijk, is de hoopvolle boodschap van Van Ee. Een kind met trauma is niet alleen kwetsbaar, maar ook veerkrachtig. Op volwassenen in de omgeving ligt de taak om kwetsbaarheid te beperken en veerkracht te versterken. Het kan een juf zijn die dat oppakt, een opa, of wie dan ook. Elke gezonde relatie telt.
Kies niet voor afleiding of vermijding, hoe goedbedoeld ook, doceert Van Ee, die naast haar hoogleraarschap nog altijd in de praktijk werkzaam is als klinisch psycholoog. Het belemmert de verwerking en brengt het kind uiteindelijk verder van huis.
Met dit boek los je een trauma niet op, daarvoor is de problematiek veel te ingewikkeld. Wel wordt tijdens het lezen duidelijk waarom dingen gaan zoals ze gaan. Dat alleen al maakt de situatie draaglijker en draagt wellicht bij in het bespreekbaar maken van steeds terugkerende akkefietjes en de achtergrond ervan.
Hoe onmogelijk het ook lijkt, toch vraagt Van Ee aan haar lezer verder te kijken. Terugkijkend zeggen veel slachtoffers dat ze uiteindelijk sterker in het leven staan, met meer aandacht voor wat in het leven echt belangrijk is. Dat aantal is zelfs groter dan de groep die blijvend gebukt gaat onder een trauma.
Mag ik bij jou? Omgaan met trauma_, Elisa van Ee; uitg. Prometheus; 208 blz.; € 20,99_
„Juist wanneer we elkaar nodig hebben, is het een uitdaging om elkaar niet te verliezen” - Elisa van Ee, hoogleraar psychotraumatologie
