Oproepen tot nuance bij symposium over beladen oorlogsarchief
Zowel nabestaanden van slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog als van collaborateurs hopen op nuance, rust en respect als in januari het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) volledig openbaar wordt. Dat werd zaterdag duidelijk tijdens een symposium over dit onderwerp in het Nationaal Archief in Den Haag, waarin beide perspectieven werden belicht.
Zo hoopt Wim van de Donk, voorzitter van het Nationaal Comité 4 en 5 mei, op meer begrip voor „het grijs” dat er tijdens en na de oorlog was. Volgens hem kwamen sommige mensen voor „ultiem menselijke dilemma’s” te staan. „Die werden in het felle licht van na de oorlog heel zwart-wit gezien, maar vragen misschien om iets meer subtiliteit.” Wel benadrukte Van de Donk dat niet voorbij moet worden gegaan aan het feit dat er ook echte daders waren.
Ook volgens Liesbeth van der Horst, directeur van het Verzetsmuseum, gaan sommige nuances in de loop der tijd verloren. „Er zijn politiemensen die joden van huis hebben gehaald, maar tegelijkertijd mensen in gevaar hebben gewaarschuwd.” Dat soort beelden kunnen volgens haar ook uit het CABR naar voren komen.
„Kinderen van foute ouders zijn slachtoffers zonder dader geweest te zijn”, zei Dik de Boef, wiens eigen ouders actief waren in het verzet. „Zij mogen niet veroordeeld worden.” De Haagse burgemeester Jan van Zanen sloot zich daarbij aan: „U bent niet schuldig als nabestaande.”
Een van die nazaten van ‘foute’ Nederlanders is Michael Schuling, kleinzoon van een Duitse SS-soldaat. Hij hoopt vooral dat mensen niet te snel oordelen als het CABR openbaar is. „Zonder context is er niets, neem de tijd voor nuance.”
John Blogg, kleinzoon van weggevoerde Joodse grootouders, denkt dat veel mensen in januari gaan kijken of ze verdachten uit het CABR kennen. Dat ziet hij ook op de ‘NSB-gang’ in het Nationaal Holocaustmuseum, waar hij vrijwilliger is. „Het is belangrijk om vandaag tweede en derde generaties erop te wijzen dat we ons verstand erbij moeten houden en niet alleen de emotie moeten laten spreken.”
Het symposium Verbinden en doorgeven was een initiatief van de Stichting Werkgroep Herkenning, die zich inzet voor de nabestaanden van ‘foute’ Nederlanders. De bijeenkomst stond in het teken van het CABR. Dit beladen oorlogsarchief beslaat met zo’n 30 miljoen pagina’s bijna 4 kilometer aan papier. In januari worden zo’n 8 miljoen pagina’s ook online toegankelijk. De rest volgt tussen juni 2025 en 2027.
