In groep acht krijgt David zijn eerste smartphone. „Mijn vader zei er meteen bij: Zorg dat je de baas blijft over dat ding, niet andersom. Ja pap, riep ik, terwijl ik al werd afgeleid door een YouTubefilmpje.”  Jaren later doet David Zoutewelle tijdens zijn basisjaar op de Evangelische Hogeschool mee aan een detoxweek. Hij moet het een week zonder smartphone stellen. Het is een ontnuchterende ervaring. „Geen idee hoe lang kip in de koelkast houdbaar is als je het niet kunt opzoeken op Google.”

Ook oud-student Mirjam Snijders levert haar telefoon een week in. Ze leest voor uit het dagboekje dat ze bijhoudt tijdens de uitdaging. Na een uur zonder smartphone schrijft ze dit op: „Ik weet niet eens meer hoe laat het is, het is raar om in een soort tijdsvacuüm te leven. Ik lijk wel een verslaafde die afkickt.” En even later: „Het onweert en regent nu heel hard buiten, ik zit dat ineens uitgebreid te bestuderen.” Ze is verbaasd over de grote rol die de telefoon in haar leven speelt. „Het is veel lastiger dan ik dacht om het zonder te doen.”

„Het onweert en regent heel hard buiten, ik zit dat ineens uitgebreid te bestuderen” - Oud-EH-student Mirjam Snijders

Mirjam en David delen hun ervaringen donderdagavond tijdens het symposium ”Generatie Angststoornis?” van de Evangelische Hogeschool in kerkgebouw De Brug in Amersfoort. De titel is een verwijzing naar het populaire boek ”Generatie Angststoornis” van de Amerikaanse psycholoog Jonathan Haidt. In het boek betoogt Haidt dat sociale media en smartphones dé veroorzakers zijn van mentale problemen bij jongeren.

Applaus

De kerkzaal zit bomvol met ouders, docenten, decanen, jeugdwerkers en kerkenraadsleden, maar er zijn ook veel studenten. „Dat ze het ondanks hun zwaar getergde breinen aandurven om 2,5 uur te luisteren naar een lezing, is een extra applaus waard”, zegt gespreksleider Ruth Kuiper, decaan bij de EH.

Directeur van de Evangelische Hogeschool Anne van Olst vat de belangrijkste boodschap uit het boek van Haidt kort samen. Volgens de psycholoog beschermen ouders kinderen in het gewone leven veel te veel, maar geven ze hen in het digitale leven juist te veel vrijheid. Jongeren onder de zestien moeten volgens hem geen smartphone krijgen.

Een boodschap waar Van Olst zich grotendeels in kan vinden; de EH is schermvrij. Al vindt hij het belangrijk om nuance aan te brengen in het verhaal van Haidt. „Om nu een hele generatie als angstig weg te zetten, daarmee is ook niet alles gezegd. Het kan ook zijn dat jongeren aangeven meer mentale problemen te hebben dan vroeger omdat ze simpelweg beter leren te praten over hun gevoelens.”

Lees ook

Hoogleraren brengen tegengeluid over mentale gezondheid jongeren: „Je hoeft niet meteen in therapie”

Hij merkt aan de gesprekken met studenten dat de boodschap van Haidt bij hen landt. „Ze zien zelf ook de gevaren van die telefoon, en doen bewust mee aan initiatieven als de week zonder smartphone. Tegelijk zie ik op sociale media ook veel mooie initiatieven; soms gebruiken onze jongeren hun accounts om getuigenis te geven over het christelijk geloof. Dat vind ik prachtig om te zien.”

Terras

Ook theoloog Nelleke Plomp zoekt in haar toespraak de nuance op. „Terwijl ik het boek las, dacht ik: ik mis een christelijk perspectief. Als gelovige opvoeders mogen we op God vertrouwen. Als je vanuit die hoop kinderen wilt opvoeden, hoe doe je dat dan? Ga het gesprek aan, vraag aan je kind: wat doet al die telefoontijd nu met je? Jongeren hebben dat in eerste instantie vaak niet door, maar geven daarna vaak eerlijk toe dat het niet goed voor ze is.”

Herkenbaar, vindt EO-presentator Joram Kaat. Hij vertelt over zijn eigen telefoongebruik als jongere. Kaat had niet door dat hij steeds afhankelijker werd van het apparaat. „Momenten van niks doen waren er niet meer bij in mijn leven. Ik had geen tijd om met vrienden af te spreken, maar wel een schermtijd van uren per dag.”

Nieuws in beeld

Anne van Olst, directeur van de Evangelische Hogeschool. beeld André Dorst

Het symposium van de EH over ‘Generatie Angststoornis’. beeld André Dorst

Theoloog Nelleke Plomp. beeld André Dorst

EH-symposium ‘Generatie Angststoornis’. beeld André Dorst

Toen hij zijn telefoon bewust een tijdje weglegde, zag hij ineens overal om zich heen hoe afhankelijk mensen zijn van het apparaat. „Op terrasjes grijpt iedereen meteen naar zijn telefoon als de gesprekspartner even naar de wc gaat.”

Kaat geeft via het platform Life Rules, een samenwerking tussen de EO en de Christelijke Hogeschool Ede, tips voor verantwoord smartphonegebruik. „Geen afscheid nemen van je telefoon, maar afstand. Je gaat het niet winnen van de piepjes, dus is het nodig om na te denken over de rol van de telefoon in je leven. Normaliseer gesprekken met vrienden daarover. Spreek bijvoorbeeld af: als we uit eten gaan, blijven de telefoons een avond in de tas. En voer regels voor jezelf in: de telefoon weg uit de slaapkamer en uit op zondag.”

„Je gaat het niet winnen van de piepjes, dus denk na over de rol van de telefoon in je leven” - Joram Kaat, EO-presentator

Schermtijd

Na een week zonder telefoon gaat voor Mirjam en David het kluisje weer open. Ze zijn zich bewuster van de rol van het apparaat in hun leven, al zijn ze ook eerlijk over de blijvende aantrekkingskracht. Mirjam: „Ik wil vaker zo’n detox doen, maar ik ben ook bang om dingen te missen.”

Ze hebben allebei wel aanpassingen gedaan. Mirjam: „Twitter is gedeletet en mijn meldingen zijn allemaal uitgezet.” David: „Ik denk weer vaak terug aan de tip van mijn vader: blijf de baas over dat ding. Nu probeer ik mijn schermtijd terug te brengen naar een half uur per dag.”