De Kathedraal van het Heilig Hart van Jezus is het symbool van het christendom in de Indonesische stad Makassar. Op Palmzondag 2021 willen twee terroristen in deze kerk dood en verderf zaaien. Dankzij kordaat ingrijpen wordt erger voorkomen.
Het is zondag 28 maart 2021. Nog een week en dan is het Pasen, een hoogtepunt voor de parochianen van de Kathedraal van het Heilig Hart van Jezus. Maar vandaag is het Palmzondag en ook dat is een belangrijke dag voor de kerk. De intocht van Jezus op een ezel in Jeruzalem wordt herdacht en markeert tevens het begin van de Stille Week. In de rooms-katholieke kerk is het dan ook druk. Buiten de kerk, op de grote weg waaraan de kathedraal ligt, passeert een echtpaar op een motor het gebouw.
Ogenschijnlijk weten de twee niet goed wat ze willen, want ze rijden enkele malen heen en weer. Maar dat verandert nadat rond 10.10 uur de mis klaar is en de eerste kerkgangers zich naar huis spoeden. Na nog een keer te hebben gedraaid, koerst de motor naar de ingang aan de zijkant van het gebouw. Verder komen ze niet, want een medewerker van de kerk maant het stel af te stappen.
Plotseling klinkt er een harde dreun. Een enorme luchtdrukgolf maait mensen tegen de grond en laat de ruiten van de kerk en van een nabijgelegen hotel springen. Grote vlammen grijpen om zich heen en gitzwarte rook kringelt omhoog. „Een bom, een bom, een bom”, wordt er paniekerig geschreeuwd. De vrees dat er nog een bom kan afgaan, jaagt iedereen die hiertoe nog in staat is naar binnen. Al snel arriveren de eerste hulpdiensten. De politie zet alles af en ambulances evacueren de gewonden naar het ziekenhuis.
Langzaam dringt het tot de kerkgangers door wat er is gebeurd. Een tweetal op een motor is naar hun kerk gekomen en liet daar een bom ontploffen. Daardoor kwamen de daders om en liepen zo’n twintig gemeenteleden verwondingen op – veelal botbreuken als gevolg van rondvliegende brokstukken, blijkt later. Ook raakte hun kerk beschadigd.
Lichamen uiteengereten
De aanslag is inmiddels ruim 3,5 jaar geleden, maar pastoor Yulius Malili herinnert zich de gebeurtenis nog als de dag van gisteren. „Ik stond daar”, wijst hij met zijn ogen naar een deur. „Met mijn gezicht de andere kant op. Ik dacht eerst dat er iets met de elektriciteit mis was.” Vlak voor de plek waar het gebeurde, blikt Malili terug op 28 maart 2021. Een medewerker vergezelt hem, maar hij wil niet met zijn naam in de krant.
„Godzijdank ging die bom pas af nadat de kerkdienst was afgelopen en de meeste mensen al naar huis waren” - Yulius Malili, pastoor Heilig Hart van Jezus-kathedraal in Makassar
„Godzijdank ging die bom pas af nadat de kerkdienst was afgelopen en de meeste mensen al naar huis waren”, vertelt de pastoor. De medewerker die de motor tegenhield, heeft veel ergere dingen voorkomen, zegt hij. Door zijn optreden raakten de aanslagplegers in paniek. Ze lieten daarom voortijdig hun bom afgaan, zodat die niet in de kerk tussen de kerkgangers is ontploft. „Het bijzondere is dat hij alleen wat brandwonden opliep, terwijl een meter bij hem vandaan de lichamen van de daders helemaal uiteen werden gereten.”
Vol lof is de pastoor over het optreden van de hulpdiensten. „We waren echt onder de indruk van hoe de politie onze veiligheid garandeerde. Nadat ze alles onderzocht en geïnspecteerd hadden, stelden ze ons gerust en verzekerden ze ons dat alles onder controle was.” De aanslag blijkt het werk van Jamaah Ansharut Daulah, een aan Islamitische Staat gelieerde groep.
In Makassar is 85 à 90 procent van islamitische huize. Ook rondom de kerk wonen veel moslims. Het gros ervan keurde de aanslag af, weet de pastoor, die zegt dat ook veel islamitische koepels zich ertegen hebben uitgesproken. De gemeente ontving veel steunbetuigingen, evenals donaties. De man die de terroristen tegenhield, werd in het bijzonder bedeeld. „Er is geld ingezameld voor zijn zoon om naar de politieschool te kunnen gaan.”
Nooit nachtmerries
Aan de plek waar de bom is afgegaan, is niets bijzonders meer te zien. De plek waar de motor het terrein van de kerk probeerde op te komen, is nu gebarricadeerd met een stevig hek. Ervoor is een stoep waarop zes motors staan geparkeerd. Het kerkgebouw vertoont evenmin nog sporen van de ontploffing. Op het terrein lopen werklui heen en weer, want de kerk blijkt verbouwd te worden. Pastoor Malili gaat voor naar binnen. Het eerste wat opvalt, is een groepje mannen dat op een stapel hout een dutje doet. Een paar mensen sjouwen wat en er wordt getimmerd. Een moslima met laarzen aan veegt de vloer aan.
De kathedraal wordt beschouwd als het symbool van het christendom in de stad, zegt Malili. Hoewel er veel meer protestanten zijn, is de rooms-katholieke gemeenschap erg zichtbaar, onder meer in het onderwijs en de gezondheidszorg. Dat kan volgens hem verklaren dat de kerk bij terroristen in het vizier is gekomen.
De Kathedraal van het Heilig Hart van Jezus vaart een conservatieve koers, zegt de pastoor. Hetzelfde geldt voor veel andere rooms-katholieke kerken in het land. Van secularisatie, zoals in kerkprovincie Nederland, is absoluut geen sprake. „Eerder het omgekeerde. Bovendien moet iedereen in Indonesië een godsdienst aanhangen.”
De huidige kerk is dan ook te klein geworden. Om op zondag de 1500 à 2000 mensen een keer naar de kerk te kunnen laten gaan, moeten zes samenkomsten worden belegd. De reden dat er aan de kerk wordt getimmerd, is dan ook dat er, naast renovatiewerkzaamheden vanwege verzakking, meer ruimte wordt gecreëerd.
Wat heeft de aanslag met de parochianen gedaan? Pastoor Malili zegt dat hij nooit nachtmerries heeft gehad en heeft anderen er ook nooit over gehoord. De kerk is ook weer snel opengegaan na de bewuste zondag. „De kerk is maar twee dagen dicht geweest. De daaropvolgende zondag werden er gewoon weer diensten belegd.” Angst dat er weer een aanslag zal gebeuren, heeft hij niet. „De beveiliging is nu goed op orde. Zo is met christelijke feestdagen de politie actief rond de kerk om een nieuwe aanslag te voorkomen.”
