Terwijl Amerika nog bijkomt van de verwoestende orkaan Helene, diende zich alweer een nieuwe aan: Milton. Het orkaanseizoen gaat nu al de geschiedenisboeken in als een van de ergste. Iets wat vooraf al was verwacht door meteorologen.
Hoe startte het orkaanseizoen?
In mei voorspelden meteorologen al een hevig orkaanseizoen voor het Atlantische Oceaangebied. Zo schatte de Amerikaanse weerdienst NOAA dat er vier tot zeven zware orkanen (categorie 3, 4 of 5) zouden ontstaan. Het zijn er inmiddels al vier. Een orkaanseizoen start in juni en loopt tot eind november.
De komst van orkaan Beryl zette eind juni de toon . Die brak diverse records , onder meer de vroegste zeer zware orkaan (categorie 4) en de vroegste vernietigende orkaan (categorie 5). De storm raasde over het Caraïbisch gebied en had 70 doden tot gevolg.
Waarom verwachtten meteorologen dit seizoen zoveel zware orkanen?
Dat komt met name door de temperatuur van het zeewater. Hoe warmer de oceaan is hoe meer energie een ontwikkelende orkaan als het ware kan opslurpen.
De temperaturen van de oceanen op aarde nemen al decennialang toe door de opwarming van de aarde, wat op zijn beurt weer wordt veroorzaakt door de menselijke uitstoot van broeikasgassen. Meer dan 90 procent van de opwarming ‘verdween’ in de oceanen.
In zekere zin is die bufferwerking van de oceaan een goede zaak. Want om een beeld te geven: zonder oceanen zou de gemiddelde luchttemperatuur op aarde gemiddeld niet 15 graden zijn, maar boven de 50 graden liggen. Verzengend dus. Nadelig zijn warme oceanen dus ook. Ze zorgen voor krachtiger orkanen.
En, zette het orkaanseizoen door na Beryl?
Na de recordbrekende start van het seizoen met Beryl hielden meteorologen hun hart vast. Toch bleek het daarna onverwacht mee te vallen. In zowel juli als augustus was het ondanks het warme zeewater vrij rustig in de atmosfeer. Alleen Debby –een lichte orkaan die toch nog tien slachtoffers eiste– raasde over het Amerikaanse continent.
Tussen 12 augustus en 10 september was er zelfs geen enkele tropische storm (de mogelijke voorloper van een orkaan). Uitzonderlijk, volgens meteorologen. Het KNMI wijdde er zelfs een blog aan.
Het Nederlandse weerinstituut zag drie oorzaken waardoor orkanen niet de kans kregen te ontstaan. Beginnende stormen op de Atlantische Oceaan zetten in die periode geen koers richting Amerika, maar bogen af richting de Sahara. Dat zorgde overigens voor zeldzaam veel regen in de woestijn en overstromingen in Marokko.
„We bevinden ons nu in de fase van de klimaatcrisis waarin orkanen meteorologen live op tv laten huilen” - Lucky Tran, wetenschapper
Een tweede reden was warmte hoog in de lucht, in de troposfeer. Bij de vorming van een storm stijgt warme lucht massaal op. Dat gaat minder gemakkelijk als het bovenin de atmosfeer ook al warm is.
Tot slot kwam orkaanvorming niet op gang door veel windschering. Dat betekent dat er op verschillende hoogtes in de atmosfeer verschillende windsnelheden waren. Stormen hebben juist stabiele omstandigheden nodig. Nu waaiden ze stuk.
Het orkaanseizoon werd toch nog grimmig.
Juist. Later in september ontstond Helene in de Golf van Mexico. Deze orkaan van de zwaarste, vijfde categorie veroorzaakte tot diep in de Verenigde Staten verwoestingen en honderden slachtoffers.
En toen kwam Milton. Deze orkaan ontstond opnieuw in de zeer warme Golf van Mexico en ging in slechts 18 uur van categorie 1 naar categorie 5. Het zorgde ervoor dat een doorgewinterde meteoroloog tijdens een tv-uitzending emotioneel werd.
John Morales, de betreffende meteoroloog en weerman bij nieuwszender NBC, legde later uit dat de windsnelheden in orkanen normaal elke 24 uur met zo’n 60 kilometer per uur toenemen. Deze keer was het zo’n 150 kilometer per uur. Morales: „Dus je hebt normale intensivering, dan heb je snelle intensivering, dan heb je extreem snelle intensivering, en dan heb je Milton.”
„We bevinden ons nu in de fase van de klimaatcrisis waarin orkanen meteorologen live op tv laten huilen”, merkte wetenschapper Lucky Tran op naar aanleiding van Morales’ emoties.
„Je hebt normale intensivering, dan heb je snelle intensivering, dan heb je extreem snelle intensivering, en dan heb je Milton” - John Morales, meteoroloog
In een interview met de New York Times zei Morales bedankjes te hebben gehad. „Veel, heel veel mensen hebben contact met mij opgenomen om te zeggen dat als ze daar niet naar hadden gekeken, ze zich niet goed hadden voorbereid. Ze hebben me bedankt voor „het redden van hun levens”.”
Uiteindelijk verzwakte Milton weer naar categorie 3 en kwam hij ten zuiden van het dichtbevolkte Tampa Bay aan land, waardoor de verwoestingen enigszins meevallen.
Uiteindelijk waren er begin oktober even drie orkanen tegelijk actief boven het Atlantische bassin. Behalve Milton ook nog Leslie voor de kust van Afrika en Kirk die koers zette richting West-Europa. Dat was een unieke gebeurtenis zo laat in het seizoen. De eerste keer dat dat in oktober gebeurde, meldde Nasa .
Hoe zit het nu met orkanen en de opwarming van de aarde?
Het aantal tropische cyclonen lijkt volgens wetenschappers niet toe te nemen of zelfs iets af te nemen. De orkanen die ontstaan zijn wel krachtiger en intensiveren sneller. Ook Beryl verraste met een snel toenemende kracht. Net als Otis die vorig jaar over het Mexicaanse Acapulco raasde.
In september kwam een studie naar buiten over de toekomst van orkanen. Geconcludeerd werd dat zeer zware orkanen (categorie 4) drie keer vaker gaan voorkomen in de toekomst. Een van de auteurs merkte nog geen maand later op dat het dus orkanen zijn als Helene –en dus ook Milton– die het nieuwe normaal kunnen worden.
