Enkele weken geleden gaf Tusk toe dat zijn plan heeft gefaald. Hij heeft de kiezers gevraagd bij de volgende verkiezingen te laten zien wat ze willen. Dat kan tot 2027 duren.

Tusk –die voorheen president van de EU-regeringsleiders was– lijkt hiermee een beetje op die andere president Donald T. in Amerika. Trump beloofde ooit Obamacare te zullen afschaffen – en wel op zijn eerste dag in het Witte Huis. Intussen bestaat Obamacare nog steeds.

Elke Donald T. in deze wereld moet erkennen dat hij niet soeverein dingen kan besluiten. Anderen kunnen zijn plannen dwarsbomen. Spreiding van macht is de kern van de democratische rechtsstaat. Er is veel kritiek op de rechtsstaat in Polen, maar nu functioneerde die in elk geval goed.

Als EU-leider heeft Tusk gezien dat de strikte abortuswet zijn land een slechte naam bezorgt. Tot 2020 mocht een abortus nog plaatsvinden als de vrucht grote afwijkingen had. Toen werden er jaarlijks zo’n 1000 zwangerschappen afgebroken. Door een uitspraak van het Grondwettelijk Hof mag abortus alleen nog in geval van verkrachting of incest of als het leven van de moeder in gevaar is. Het aantal gevallen ligt nu tussen de 100 en 400 per jaar.

Intussen gaat Tusk verder met zijn plan ,om vrouwen minder te laten lijden”, zoals hij het zegt. Hij zoekt binnen de bestaande wet naar ruimte om de toegang tot abortus te verruimen.

Hij bestudeert daarvoor de interne regels in ziekenhuizen. Hij heeft er ook officieren van justitie bij betrokken om te kijken waar de grenzen liggen.

Helemaal vreemd is deze benadering niet. Het is bekend dat veel artsen de wet vrij strikt interpreteren. Enerzijds uit angst om niet te worden vervolgd voor het verlenen van ‘zorg’. Maar ook omdat veel doktoren persoonlijk helemaal geen voorstander zijn van een vrije abortus.

Het is niet uitgesloten dat Tusk via deze route verder kan komen. Interne voorschriften binnen de gezondheidszorg zijn soms strenger dan de wet, om aan de veilige kant te blijven. Geen enkele ziekenhuisdirecteur houdt ervan de politie op de stoep te hebben. Daarnaast kan Tusk met deze ietwat provocerende benadering twijfelende artsen over de streep trekken.

Intussen zitten de tegenstanders niet stil. De prolifebeweging heeft in Polen vooral een rooms-katholiek karakter. De protestanten –ook de evangelicalen– zijn op dit punt niet zo actief. De Poolse bisschoppen zijn volstrekt tegen de plannen van Tusk. Zorgpersoneel dat aan abortus meewerkt, zal worden geweigerd bij de communie en te maken krijgen met uitsluiting. Hoewel Polen niet meer zo katholiek is als voorheen, blijft dit een harde maatregel.

Het blijft daarom afwachten hoe Tusks plan uitvalt. Duidelijk is in ieder geval dat niet elke campagnebelofte van een politicus ook direct in de wet staat.