„Wij zoeken jonge, sterke, dappere mannen”, zo luidt het eerste bericht van het Russische Afrika Korps dat eind december op onlineberichtenservice Telegram verschijnt. Wie zich bij het legioen meldt, kan volgens de rekruteringsadvertentie rekenen op een goed salaris, gratis medische zorg en begeleiding van ervaren commandanten. „Laten we de Afrikaanse landen samen helpen”, besluit de oproep.

„Wij zoeken jonge, sterke, dappere mannen” - Rekruteringsbericht Afrika Korps

Hoe die hulp eruitziet, wordt inmiddels steeds duidelijker. Nadat de naam van het Afrika Korps in november vorig jaar voor het eerst opdook toen de Russische ex-kolonel en defensie-expert Igor Korotsjenko aankondigde dat het huurlingenleger „werd opgericht”, duiken er steeds meer beelden op van en berichten over het gloednieuwe vrijwilligerslegioen. Althans, nieuw: in feite is het Afrika Korps een reïncarnatie van de Afrikaanse tak van de Wagnergroep, het beruchte privéleger van de overleden huurlingenbaas Jevgeni Prigozjin.

Leren van fouten

Sinds Prigozjin in augustus vorig jaar, twee maanden na zijn revolte tegen het Kremlin, onder zeer verdachte omstandigheden om het leven kwam bij een vliegtuigcrash, neemt Moskou de operaties van Wagner in Afrika volledig over. Het Kremlin lijkt daarbij te leren van de fouten uit het verleden. In tegenstelling tot de semiautonome status die Wagner had, is het Afrika Korps volgens het eigen Telegramkanaal „onderdeel van een speciale structuur van het ministerie van Defensie”.

Het legioen staat dus onder directe controle van het Kremlin, waardoor Moskou de huurlingen beter in toom kan houden en het voor potentiële ‘cliënten’ duidelijker is met wie ze in zee gaan: de Russische regering. Dat lijkt te werken. Het Afrika Korps is al in zeker zes Afrikaanse landen gesignaleerd, waaronder Sudan, Libië, de Centraal Afrikaanse Republiek en Mali, waar Wagner ook al actief was. Maar ook in Burkina Faso en Niger, waar het Kremlin ten tijde van Wagner nog weinig in de melk te brokkelen had, lopen inmiddels huurlingen van het Afrika Korps rond.

In dat laatste land zetten half april honderd Russische militaire adviseurs voor het eerst voet aan de grond met in hun kielzog een aantal luchtafweersystemen. Begin mei bevestigde zowel de Nigerese regering als het Afrika Korps dat er in een maand tijd al drie vrachtvliegtuigen met militaire apparatuur en instructeurs in het land waren gearriveerd.

Het blijft bovendien niet alleen bij militaire ondersteuning. In een poging Afrikaanse landen ook via diplomatieke weg verder de Russische invloedssfeer in te trekken, maakte buitenlandminister Sergej Lavrov begin deze maand een tour op het continent die hem naar Burkina Faso, Congo, Guinee en Tsjaad bracht.

„Het Afrika Korps moet grootschalige militaire operaties uitvoeren op het continent ” - Igor Korotsjenko, Russische ex-kolonel

Gemene deler van veel landen waar Moskou zich in mengt, is dat ze recentelijk met een militaire coup te maken kregen en dat de –al dan niet militaire– regimes een afkeer hebben van het Westen. Niet voor niets verklaarde oud-kolonel Korotsjenko in november dat het Afrika Korps „grootschalige militaire operaties moet uitvoeren op het continent om landen te ondersteunen die zich eindelijk willen ontdoen van neokoloniale afhankelijkheid en zich willen zuiveren van westerse aanwezigheid om volledige soevereiniteit te bereiken”.

Handenwrijvend

Zodoende neemt het Kremlin met het Afrika Korps als militair vehikel het stokje over van westerse landen die de afgelopen tijd juist hun biezen pakten en hun bases in een aantal Afrikaanse landen verlieten. Zo besloot Washington in april zo’n duizend militairen uit Niger terug te trekken, kwam er vorig jaar na ruim tien jaar een einde aan de VN-vredesmissie in Mali en trok ook het Franse leger zich terug uit Niger na de staatsgreep in juli vorig jaar.

In het Kremlin bezag de Russische president Vladimir Poetin die ontwikkelingen vermoedelijk handenwrijvend. Na de Wagnerrevolte in Rusland zelf leek de Russische invloed in Afrika immers op losse schroeven te staan. Maar met de dood van Prigozjin én het vertrek van westerse militairen uit met name de Sahelregio, zag Moskou zijn kans schoon. Want hoewel het Afrika Korps volgens de officiële lezing helpt bij de bestrijding van terreurorganisaties in de landen waar het neerstrijkt, zijn de huurlingen voornamelijk bezig om de leiders die ze inhuren in het zadel te houden.

Antiwesterse wind

Met een zogeheten__”regime survival kit”__garandeert het Afrika Korps louche leiders veiligheid. In ruil voor die bescherming krijgen Russische staatsbedrijven toegang tot grondstoffen. Een kaartje dat het Afrika Korps in december op Telegram plaatste, brengt die aanwezigheid van grote Russische bedrijven in Afrika aardig in beeld. Op de afbeelding is te zien dat Russische staatsmijnbouwbedrijven al actief zijn in onder meer Mali, Burkina Faso en de Centraal Afrikaanse Republiek.

Net zo goed is het Russische nucleaire staatsbedrijf Rosatom aanwezig in Sudan, Tanzania, Ethiopië, Zuid-Afrika en Zambia, en zijn Russische oliebedrijven actief in Libië, Algerije, Egypte en Ghana. Een deel van die erfenis is nog te danken aan Wagner, maar het is wel een nalatenschap waar het Afrika Korps op verder kan bouwen. Want zeker nu de antiwesterse wind in steeds meer delen van Afrika aantrekt, zal de Russische invloed daar eerder toenemen dan afnemen.