Eerste debat met premier Schoof legt verdeeldheid coalitie pijnlijk bloot
In zijn eerste debat met de Tweede Kamer wordt partijloos premier Schoof al heel snel één ding duidelijk: de komende tijd heeft hij zich niet alleen te verdedigen tegen aanvallen vanuit de oppositie, maar ook vanuit de PVV.
De Tweede Kamer debatteerde donderdag urenlang met de nieuwe premier van Nederland. Woensdag legde Schoof al de regeringsverklaring af, maar daarna was het woord alleen aan de fractievoorzitters.
Donderdag viel een groot deel van de oppositiepartijen Schoof meerdere keren aan omdat er in hun ogen bewindslieden in zijn kabinet zitten die in het verleden racistische uitlatingen deden.
Daarmee werd niet alleen gedoeld op de omvolkingsuitspraken van Marjolein Faber (Asiel en Migratie) en Reinette Klever (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp), maar ook op meer recente uitspraken van Faber en vicepremier Fleur Agema, tevens minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, over hoofddoekjes. Daarover lieten de laatste twee bewindspersonen zich kort na hun beëdiging negatief uit. „Ik ben niet zo van de hoofddoeken”, zei Faber dinsdag tegen RTL Nieuws.
Schoof ging niet in op die uitspraken, maar herhaalde met klem: Dit kabinet is er voor iedereen, ook voor mensen met een hoofddoek. Na een verzoek daartoe van D66-leider Rob Jetten zei Schoof dat ook nog specifiek in de richting van Esmah Lahlah (GL-PvdA), momenteel het enige Kamerlid dat een hoofddoek draagt.
Desondanks namen oppositiepartijen daar geen genoegen mee. „U bent gezakt voor de eerste test”, aldus Jetten, die vond dat Schoof niet zijn verantwoordelijkheid heeft genomen om „heel scherp mee te selecteren” in de kabinetsploeg.
Slappe hap
Ook Wilders viel de premier aan. De PVV-leider vindt dat Schoof zijn eigen mensen niet in bescherming neemt. „Uw mensen zijn weggezet als racist; ik vind dat u dan meteen boos moet worden en moet zeggen: Ik heb geen racisten in mijn kabinet”, aldus de PVV-leider, die de woorden van Schoof kwalificeerde als „slappe hap”. Schoof hield zich echter staande en gaf Wilders mee: „Ik kies echt mijn eigen woorden.”
Hoewel ze Schoof in het debat niet te hulp schoten, distantieerden Dilan Yeşilgöz (VVD) en Pieter Omtzigt (NSC) zich op X wel van Wilders’ woorden richting Schoof. Zo vond Yeşilgöz dat de PVV-leider met zijn optreden zijn rol als leider van de grootste partij „onverantwoord” had ingevuld.
Schorsing
Ook later in het debat schuurde het tussen de coalitiepartners PVV, VVD, NSC en BBB. Vicepremier Agema (PVV) gooide tijdens het debat een bericht op X waarmee ze duidelijk wilde maken dat de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema zich in wisselende bewoordingen heeft uitgelaten over hoofddoekjes en in haar ogen dus hypocriet is.
„Als de tweet niet wordt ingetrokken, maakt hij onderdeel uit van het kabinetsbeleid” - Wim Voermans, staatsrechtdeskundige
Oppositiepartijen kwalificeerden die actie van Agema als „ondermijnend” en vroegen om een reactie van Schoof. Die kwam, na een tijdelijke schorsing van een halfuur, wederom met het verweer: hoofddoekjes horen erbij. Agema, zichtbaar geëmotioneerd na het beraad met Schoof, hoefde de tweet niet te verwijderen, maakte de premier duidelijk. Volgens Jetten is er daarmee geen eenheid van kabinetsbeleid meer, terwijl dat wel de regel is.
Daarin krijgt de D66-leider bijval van staatsrechtdeskundige Wim Voermans. Die concludeert op X dat Schoof de zogenoemde homogeniteitsregel niet snapt. „Als de tweet niet wordt ingetrokken, maakt hij onderdeel uit van het kabinetsbeleid”, aldus Voermans op X.
Vuile beschuldiging
Het akkefietje over de X-post leidde vervolgens tot een keiharde botsing tussen Wilders en Yeşilgöz. Die laatste suggereerde dat Wilders achter Agema’s bericht op X zat. „Dat is een valse en vuile beschuldiging”, riep Wilders vervolgens buiten de camera’s om.
Zowel vanuit de coalitie als vanuit de oppositie klonken tegen het eind van het debat toch nog warme woorden voor Schoof. Zo stelde Yeşilgöz „respect” te hebben voor de „beheerste wijze” waarop de nieuwe premier het debat voerde. Ook Mirjam Bikker maakte complimenten richting de nieuwe premier. Tegelijkertijd sprak ze er wel schande van dat de coalitiepartijen Schoof in het debat maar nauwelijks te hulp schoten.
Ondanks het roerige verloop van het debat donderdag houdt premier Schoof toch goede hoop. „Ik weet dat volhouden je bij de finish brengt en met die gedachte gaan we aan de slag”, zei de premier, die bekende dat het debat voor hem wel „even wennen was”.
