Het GPV, voorloper van de ChristenUnie, was 45 jaar geleden bij de eerste Europese Parlementsverkiezingen net zo eurokritisch als de SGP nu.
Dat zegt historicus en politiek analist Ivo van de Wijdeven desgevraagd. In een deze week gepubliceerd artikel in het Historisch Nieuwsblad vergelijkt hij de campagnes voor de eerste Europese verkiezingen van 45 jaar geleden met die van nu.
Wat viel u op aan de SGP?
Van de Wijdeven, voorheen adviseur van de premiers Balkenende en Rutte: „De SGP is rolvast. De partij verzette zich steeds tegen Europese eenwording. De SGP benadrukte bijvoorbeeld toen en nu dat defensie een NAVO-aangelegenheid is. Wel denk ik dat de SGP minder eurokritisch is dan 45 jaar geleden. De partij redeneert nu: we moeten dealen met Europa, al willen we afremmen. De SGP preekt ook voor eigen parochie. In 1979 schreef de partij dat handel niet mag worden gebruikt om de macht en invloed van Europa uit te breiden. Tegelijkertijd drong de partij erop aan dat de Nederlandse land- en tuinbouw niet mag worden belemmerd door exportregels. Zo’n dubbele houding zie je bij meer partijen. Ze houden hun achterban scherp in het oog.”
Wat viel u op aan het GPV, voorloper van de ChristenUnie?
„Het GPV van 1979 was duidelijk eurokritischer dan de ChristenUnie tegenwoordig. Het GPV zat min of meer op de lijn van de SGP nu. Ook het GPV was toen kritisch over Europese eenwording. Zo bepleitte die partij het vetorecht voor de afzonderlijke lidstaten. De partij wilde dus een nationale noodrem. Zo denkt de SGP nu ook. De ChristenUnie wil juist het huidige vetorecht grotendeels afschaffen. Zodat bijvoorbeeld de Hongaarse leider Orbán hulp aan Oekraïne niet kan blokkeren.”
Wat viel u op aan u de politieke campagne voor de Europese verkiezingen vergeleken met die van 1979?
„Opvallend is dat in 1979 linkse partijen eurokritischer waren dan rechtse. De angst voor een Europese superstaat verschoof van links naar rechts. Nu zijn rechtse partijen, denk aan de PVV en FVD, kritischer over Europa.
„ De angst voor een Europese superstaat verschoof van links naar rechts ” - Ivo van de Wijdeven, historicus en politiek analist
Tegelijk zijn er veel overeenkomsten tussen de campagnes. Nogal wat thema’s die tegenwoordig belangrijk zijn, waren dat in 1979 ook . Zoals de dreiging vanuit Rusland en onrust in het Midden-Oosten. Ook de inzet voor een schoner klimaat was 45 jaar geleden al belangrijk. Destijds was in tal van verkiezingsprogramma’s te lezen dat Europa regels moet maken die ervoor zorgen dat fabrieken minder vervuilend produceren. Van links tot rechts werd toen, net als nu, bepleit dat Europa minder afhankelijk moet worden van energie elders uit de wereld. Al zie je per partij verschillen tussen toen en nu. De VVD meldde in 1979: „Economische groei moet niet ten koste gaan van mens en milieu.” Nu vindt die partij dat we 130 kilometer per uur moeten kunnen rijden.”
Is het politieke klimaat in Europa harder geworden tegenover vreemdelingen?
„Migratieproblemen speelden 45 jaar geleden minder. Europese politici hamerden destijds op het belang van mensenrechten voor bijvoorbeeld oppositieleden in communistische regimes. Mensen die leden onder vervolging van communisten werden welkom geheten in Europa. Ook klonken breed pleidooien voor hulp aan de Derde Wereld. De gedachte was: we moeten in het Westen niet alle welvaart voor onszelf houden. Nu is de toon van de campagne heel anders. Van links tot rechts pleiten politici voor strenge selectie van asielzoekers aan de poorten van Europa.”
